21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü enerji güvenliği uzmanı Tuğçe Varol Sevim, Avrupa pazarı Rusya için önemli olduğu halde şimdilik Avrupa sınırına kadar doğalgaz sevkiyatlarını gerçekleştirme imkanına öncelik verildiğini ifade ederek şunu söyledi:
‘Tabii ki Rusya’nın nihai hedefi yine bu gazı Avrupa’ya satmak. Sadece yolunu değiştirdi. Şimdi bizim elimizde sadece soyut değil somut veriler da var. Yani AB ülkelerinin geleceğe yönelik doğal gaz ithalat projeksiyonu da var. Ne kadar miktarlarda ihtiyaçları olacak, ekonomileri ne kadar büyüyecek diye. AB’nin 2030 yılına kadar bulması gereken çeşitli doğal gaz miktarları söz konusu. İşte Rus gazı burada Türkiye üzerinden geleceğim, diyor. Yani Putin’in yeni stratejisi bu. Elbette ki Avrupa tekrardan Rusya ile doğal gaz meselesine, yani burada Brüksel olarak söylüyorum, ikili ilişkiler anlamda zaten Almanya, Fransa Rusya ile enerji ilişkisini devam ettiriyor, Brüksel tekrardan Rusya ile masaya oturmak zorunda kalacak. Biliyorsunuz Güney Akım ile ilgili sayın Putin ‘bitti’ dedi, ama AB bu sefer ‘bitmedi’ dedi. Yani bazı dosyaları tekrardan açmaya başladı. Hatta Bulgaristan tekrardan değerlendirmeye başladı. Onlar böyle rotanın değişebileceğini beklemiyorlardı’.
Gerçekten, AB’den gelen ve Rusya’yı Güney Akım projesini yeniden başlatmaya çağıran sesler sık sık duyulmaya başladı. Geçenlerde Brüksel’de düzenlenen AB Zirvesi’nde de AB’nin Güney Akım konusundaki tutumu belirlendi. Zirvenin ardından Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov ülkesinin Güney Akım için gerekli tüm izinleri vermeyi ve o proje üzerindeki hazırlıklara devam etmeyi düşündüğünü belirtti.
Borisov konu ile ilgili olarak “Ülkemiz bu şekilde özellikle deniz kısmındaki boru hattı hazırlıkları ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirebilir ve yapım için izin verebilir” dedi.
Ancak 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü enerji güvenliği uzmanı Tuğçe Varol Sevim, Rusya’nın AB’nin cevabını uzun süre beklediğini ve kendisi için alternatif bir proje geliştirdiğine dikkat çekerek şunu dedi:
‘Rusya devlet başkanı Vladimir Putin basın toplantısında Türk Akımı’ndan gelen gazın Avrupa’ya taşınma boyutu ne olacak diye gelen bir soruya dedi ki ‘bizim öncelikli hedefimiz Türkiye’nin iç pazarı. Avrupa boyutunu biraz da Avrupa düşünsün’. Onlarla birlikte ortak karar verilecektir. Burada proje başka bir boyuta taşınmış oluyor. Öncelikle gelecek olan doğal gaz miktarı çok yüksek. En kötü ihtimal olarak 50 milyar metre küp olarak düşünülüyor. Bu Türkiye’nin ihtiyaçlarından çok daha fazla. Rusya ile zaten mevcüt kontratlar da var. Dolayısıyla bu gelen gaz ila da üçüncü ülkelere satılacak. Bu bağlamda benim aklıma gelen ilk sorulardan birisi acaba Rusya eğer Avrupa ile bir doğal gaz boru hattı ile bağlanma olmazsa Türkiye’de bir LNG, yani sıvı doğal gaz tesisi kurmayı ve ihraç yolunu mu düşünecek, oldu. Çünkü sonuçta bu gelen gazın çeşitli pazarlara ulaştırılması söz konusu olacak. Yani sadece Türkiye’nin iç pazarı demek bu projenin tamamlandığı anlamına gelmez. Ancak tabi ki Türkiye şu anda Rusya’nın Batı çıkış kollarından birisi haline gelmek üzere’.
Rusya, Avrupa’ya gaz sevkiyatlarına ilgi duyuyor. Bu, Vladimir Putin’in 18 Aralık’ta basın mensuplarına verdiği cevaplarında da okunuyordu. Rus lideri olası alternatif rotaya dair imada bulunarak ‘AB ihtiyaç duydukları Rusya’dan kesintisiz, garantili enerji sevkiyatlarının gerçekleştirilmesini istiyorsa bunun üzerinde çalışacağız. Yunanistan üzerinden Makedonya’ya varılabilir, oradan da Sırbistan’a. Yine Avusturya’daki Baumgartner’e kadar ulaşılabilir’ ifadelerini kullandı.
Bununla birlikte enerji güvenliği uzmanı Tuğçe Varol Sevim, Rus doğalgazının Trans Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı üzerinden geçebileceğini düşünüyor. Uzman şunu dedi:
'TANAP’ın projesi Türkiye Yunanistan sınırında bitiyor. Yunanistan’dan başlayarak İtalya’ya kadar da bir başka boru hattın inşaatı var. Bu Trans-Adreatik boru hattı olarak inşa edilecek. Şimdi bu boru hattı da bir nevi Rusya’nın karşısına geliyor. Yani Rusya gazını bu boru hattından da gönderebilir. Normalde TANAP’ın gazını taşıyacaktı bu hat. Çok yeni çok taze bu boru hattın kapasitesini artırmaya karar verdiler. Bu bir tesadüf değil. Bu tamamen Rusya’nın çok büyük miktarlardaki gazla Türkiye’nin Trakya bölgesinde bir depo kurması kararının hemen arkasından tamamlayıcı bir karar olduğunu görüyoruz. Yani Rusya isterse gelen gazını tekrar Yunanistan üzerinden bir boru hatıyla Avrupa’ya gönderebilecek. Bunun da şu anda altyapıları hazırlanıyor. Burada problem yaşayacak olan proje bundan sonra TANAP projesi olacaktır.
Çünkü TANAP projesi şu anda çok daha az rakamla geliyor, yani 16 milyar metreküpün altısı Türkiye’ye gelecek ve 10 milyar metreküpü Avrupa’ya gidecek. Daha da henüz inşaat süreci başlamadı. TANAP’ın macerası TAP ile birleşmekti. Ancak Rus doğal gazı TANAP’tan daha önce gelecek olursa hem Güney Avrupa doğal gaz pazarını doldurabilir hem de bakarsanız TAP’ın kapasitesini bile doldurabilir. Burada TANAP için bir sıkıntı başladı demektir’.
