Gazeteci Güçlü Özgan, Yeri ve Zamanı programında, dünya hızla teknolojide ilerlerken 2025 yılında Türkiye’nin teknoloji ve dijital dünyada neler yapabildiğini Teknoloji Stratejisti Füsun Sarp Nebil ile konuştu.
Türkiye’nin kritik alt bileşenlerde dışa bağımlı olduğunu ve hala tüketici pozisyonda bulunduğunu söyleyen Nebil, şunları söyledi:
“2025 yılının en çok konuşulan konusu yapay zeka oldu. Geçen hafta yapay zeka genel müdürlüğünün kurulduğu duyuruldu. Ama yapay zekada da her şeyde olduğu gibi geç kaldık. Türkiye yapay zekada da kullanan ülke durumunda. 3G en büyük teknolojik eşikti. 4G ve 5G dediğimizde tabi ki güzel şeyler var ama sonuçta tüketici açısından baktığımızda 3 milyar dolarlık lisans parası olduğu ortaya çıktı. Ondan hemen önce Türk Telekom’a verilen imtiyaz 25 yıl daha uzatıldı, bir 3 milyar daha ödeme ortaya çıktı. 6 milyar dolardan bahsediyoruz, bu kimin cebinden çıkacak? Türkiye’de 3G’nin kapsama alanının yüzde 50’ler seviyesinde olduğunu, 4G’nin ise yüzde 15’ler seviyesinde olduğunu görüyoruz. Ben bunları söylediğimde toplantılarda operatörler ayağa kalkıp yüzde 100 yaptık diye bağırıyorlar. 2025 yılını nasıl geçirdik derseniz fiber alanda hiçbir gelişme olmadı. Türkiye’ye kurulacak 5G de algıdan ibaret olacak. Şu anda çok pahalı dediğimiz internet önümüzdeki dönemde daha da katlanacak”
Teknoloji üretiminde hangi noktadayız?
“Türkiye İHA konusunda iddialı. Ama yakından bakalım, üretiyoruz ama kritik alt bileşenlerde dışa bağımlıyız. KAAN uçaklarında da aynı şekilde. 3G’den beri ihalelerde yerli şartı konuyor BTK tarafından. Birçok Çinli firma geldi, Türkiye de güya yerli üretim yapıyorlar. Alakası yok, biz buna vida sıkmak diyoruz. Üretici durumuna geçemedik, hala tüketiciyiz.”
Dijital duvarlar yeniden örülüyor
“Bu seferki duvarlar dijital duvarlar. Amerika ucuz üretim yapacağım diyerek üretimini tamamen Doğu’ya kaydırdı. Fakat ne oldu? Çin üstünlüğü ele geçirdi. Amerika üretmek için Çin’in parçalarına ihtiyaç duyuyor. Aradan 5-6 sene geçti ve hiçbir şeyi başaramıyorlar, durduramıyorlar. Trump, Çin’e bazı teknolojileri kaptırmamaya çalışıyor. Herkes diyor ki, Amerika engelleyecek ama Çin geliştirecek. Amerika büyük şirketleri artık devletin uzantısı olarak adlandırılıyor. Amerikalı devler bedava hizmet vererek büyük bir kitle topladılar. Bu bağımlılığın karşılığında çok güçlü hale geldiler. Ülkede bir uygulama öne çıkarsa satın alıyorlar. Eğer alamazlarsa öldürüyorlar. Arama motorları da ellerinde olduğu için öncelikle kendi servisleri çıkıyor. Türkiye’de ortak akıl kullanmıyorlar. Ortak aklı bir an önce harekete geçirmeleri lazım. Yapay zekanın iyi işlemesinin temellerinden biri verinin temiz olması ve tekrarlaması. Bizim de oturup nerede boşluk var ve oraya nasıl otururuzu çalışmamız lazım. Ama böyle bir şey görmüyorum maalesef ve çok üzgünüm.”