Ali Çağatay: ABD, İsrail’in etrafında yeni bir eksen oluşturmak istiyor

Gazeteci Ali Çağatay, Radyo Sputnik’ye yayınlanan Seyir Hali programında Kazakistan’ın İbrahim Anlaşması’na katılacağını duyurması hakkında konuştu.

Çağatay, şunları söyledi:

Kazakistan İbrahim Anlaşması’na katıldı, daha doğrusu katılma kararı aldı ama henüz anlaşma imzalanmadı. Bu anlaşma, ABD’nin ve özellikle Donald Trump döneminin uzun vadeli bir dış politika projesidir. Türkçesiyle ‘İbrahim Anlaşmaları’ olarak bilinen bu plan, İsrail ile bölgedeki Müslüman ülkelerin ilişkilerini normalleştirmeyi amaçlıyor. Adını, hem Yahudilik hem Hristiyanlık hem de İslam dininde ortak bir figür olan Hz. İbrahim’den alıyor. Dolayısıyla sembolik olarak da bütün semavi dinleri birleştiren bir barış çerçevesi olarak sunuluyor.

Anlaşmanın tarihçesini hatırlatan Çağatay, şunları aktardı:

İlk imzalar 15 Eylül 2020’de Washington’da, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn arasında atıldı. Bu, 1994’te Ürdün’le yapılan barış anlaşmasından sonra İsrail ile imzalanan en büyük diplomatik adımdı. Ardından Fas ve Sudan da bu sürece dahil oldu. Fas, Batı Sahra üzerindeki egemenliğinin tanınması karşılığında anlaşmaya katıldı; Sudan ise ABD’nin kendisini terör listesinden çıkarmasını şart koştu. Amerika bu şartı kabul etti ama Sudan iç karışıklıklar nedeniyle anlaşmanın gereklerini yerine getiremedi.

Çağatay, İbrahim Anlaşmaları’nın yalnızca bir diplomasi hamlesi olmadığını, bölgesel dengeleri yeniden şekillendiren bir strateji olduğunu vurguladı:

Bu anlaşmalar, İsrail’in Ortadoğu’da rahat hareket etmesini ve bölgedeki Müslüman ülkelerle ekonomik, askeri ve teknolojik ilişkiler geliştirmesini sağlıyor. Ticaret, enerji, güvenlik, turizm, sağlık, teknoloji gibi pek çok alanda ortak projeler yapılıyor. Temel hedef, İran’ın bölgesel etkisini sınırlandırmak. ABD, İsrail’in etrafında yeni bir eksen oluşturmak istiyor. Bu eksene Arap ülkelerini, şimdi de Orta Asya ülkelerini dahil ederek İran’ı yalnızlaştırmayı amaçlıyor.

Filistin’in bu süreçte dışlandığına da değinen Çağatay, sözlerini şöyle sürdürdü:

Filistin tarafı, ‘Bu anlaşmalarda yok sayılıyoruz’ diyor. Aslında bütün mesele onların toprakları üzerinden şekilleniyor ama çözüm sürecinde bir söz hakları yok. ABD’nin bölge politikasında Filistin’in değil, İsrail’in çıkarları merkeze alınıyor. 2025 itibarıyla İbrahim Anlaşmaları daha da genişledi. Suudi Arabistan, Lübnan ve Suriye ile de görüşmeler sürüyor. Şimdi Kazakistan’ın katılım kararıyla Orta Asya da bu denkleme dahil ediliyor.

Donald Trump döneminde başlatılan bu plan, Washington’un Ortadoğu ve çevresinde kurduğu yeni güvenlik mimarisinin parçası. Bugün Kazakistan’ın da katılımıyla İbrahim Anlaşmaları artık sadece Arap coğrafyasını değil, Avrasya’nın tamamını içine alan bir siyasi çember haline geliyor. Bu durum hem yeni ticaret yollarını hem de bölgesel güç dengelerini doğrudan etkileyecek.