Avrupa Birliği’ne 2004’ten sonra katılan 11 Orta ve Doğu Avrupa ülkesi, uzun süre 'AB’nin başarı hikayesi' olarak anılmıştı. Ancak Varşova Ekonomi Okulu’nun yeni analizine göre bu tablo artık değişiyor. Ekonomistler, Polonya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Çekya ve diğerlerinin hızlı kalkınma döneminin sonuna geldiğini belirtiyor. Araştırmacı Dr. Piotr Maszczyk, “Son yirmi yılda büyüme olağanüstüydü, ancak önümüzdeki on yıl için manzara çok daha zorlu” ifadelerini kullandı.
'Yamalı Kapitalizm' ve yavaşlayan reformlar
Uzmanlara göre bölge, hala 'yamalı kapitalizm' olarak tanımlanan düzensiz ekonomik sistemin içinde sıkışmış durumda. Farklı dönemlerden kalma kurallar, tutarsız yasalar ve siyasi istikrarsızlık, yatırım ortamını zayıflatıyor. Ekonomistler, Avrupa Birliği’nin de bu konuda net bir strateji geliştiremediğini, bürokratik yapının reformları yavaşlattığını söylüyor.
Nüfus eriyor
En ciddi sorunlardan biri nüfus daralması. Polonya başta olmak üzere bölgedeki ülkelerde doğum oranları tarihi dip seviyelere inmiş durumda. Araştırmada, Polonya’nın nüfusunun 2060’a kadar 30 milyona düşebileceği uyarısı yapılıyor. Bir diğer büyük problem ise yenilik eksikliği. Bölgede kamu ve özel sektörün Ar-Ge yatırımları yetersiz kalıyor. Polonya’da 10’dan fazla çalışanı olan şirketlerin sadece yüzde 6’sı yapay zeka kullanıyor. Bu oran Avrupa’nın en düşüklerinden biri.
AB’nin iki yüzlü ekonomisi
Uzmanlara göre Orta ve Doğu Avrupa, AB içinde hala 'ikinci planda'. Buna rağmen Doğu ve Orta Avrupa ülkeleri, Avrupa Birliği’nin sebze-meyve, sanayi ürünleri ve iş gücü açısından kritik bir tedarik merkezi haline geldi. Bu ülkeler, Batı Avrupa’nın tarım ürünü ihtiyacını karşılıyor, sanayi üretiminde önemli bir rol oynuyor ve yaşlanan Batı iş gücüne genç ve dinamik bir alternatif sunuyor. Sonuç olarak, Doğu Avrupa ülkeleri, AB’nin ekonomik dokusunu güçlendirerek Batı’daki 'lokomotif' ülkeleri destekleyen bir omurga işlevi görüyor.