Bugün 29 Eylül Dünya Kalp Günü. 'Kalp sağlığı neden önemli, kalbe nasıl iyi bakılır, kalp krizi yaşı düşüyor mu?', kalbe dair en merak edilen sorular. Tüm ölüm sebepleri arasında birinci sırada yer alan kalp hastalıklarına dair neyi ne kadar doğru biliyoruz?
Sputnik Türkiye'ye konuşan Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dekan Yardımcısı, kardiyoloji uzmanı Doç. Dr. Muhammed Keskin kalbe dair temel kuralları anlattı.
Kalbe nasıl iyi bakılır? 'Kalbe iyi bakmak' için temel kurallar neler?
Doktor Keskin, kalp ve damar hastalıklarının hala dünya genelinde önlenebilir ölümlerin en sık nedeni olduğunu söyledi ve "Kalbimiz hayatımızın motorudur. Kalbe iyi bakmak sanıldığı kadar zor ve kompleks değildir. Doğru yaşam tarzı alışkanlıklarıyla kalbinizi koruyabilirsiniz" dedi:
Beslenme: Akdeniz tipi beslenme, DASH modeli, sağlıklı yağlar, omega-3 tüketimi.
Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette veya 75 dakika yoğun aktivite.
Uyku: Günde 7–9 saat kaliteli uyku.
Stres yönetimi: Meditasyon, doğa yürüyüşleri, farklı kişisel yöntemler.
Bağımlılıklardan uzak durmak: Sigara, alkol, sosyal medya bağımlılığı.
'Kalp hastalıkları sadece ileri yaşta görülür' inanışı doğru mu? Gençlerde kalp krizi riski arttı mı?
Keskin, "Kalp hastalıklarının artık genç yaşta görülmesi bilinenin aksine yeni değildir. Son 20 yılda genç yaşta görülen kalp hastalıklarında ciddi artış var" dedi ve sebebini şu şekilde açıkladı:
"Bunun en önemli sebepleri yaşam tarzınızda. Eskiden hayat şartları bir hedefe ulaşmak için daha zordu yani hedefe yönelik verilen efor daha fazlaydı. Bu durumu bir bilgiye ya da bir gıdaya ulaşım gibi düşünebilirsiniz. Artık eskisi kadar uğraşmıyoruz. Atalarımız beslenmek için avlandılar, sonra eforumuz azaldı ve günümüzde artık bir tuşla gıdaya ulaşabiliyoruz. Bu durum bir hedef için ne kadar az efor sarfettiğimizi bize gösteriyor. Hareket etmiyoruz, sigara ve alkol tüketimimiz yüksek ve sağlıksız besleniyoruz. Tüm bu faktörler genç yaşta kalp hastalıklarını kaçınılmaz hale getirdi. Muayenehaneme gelen hastaların çoğu genç yaşta kalp hastalığından mustarip durumda. Genetik faktörlerimiz olsa epigenetik faktörlerin yönetimi bu durumu değiştirebiliyor. Eğer ailenizde genç yaşta kalp krizi ya da kalp hastalığı öyküsü varsa ve siz sağlıklı bir yaşam benimsiyorsanız riskiniz daha düşük olur ama sıfırlanmaz. Bu sebeple erken yaşta kalp hastalığından korunmak istiyorsanız mutlaka kalp kontrollerinizi yaptırmalısınız. Eğer birinci derece yakınınız 50 yaşında kalp krizi geçirdiyse siz 40 yaşında mutlaka kalp kontrollerine başlamalısınız. “Nasılsa gencim bana bir şey olmaz” demeyin. Kalp hastalıkları geliyorum der yeter ki vücudunuza kulak verin.
Kalbin işaret verdiği nasıl anlaşılır?
Göğüs ağrısı veya baskı hissi: Her göğüs ağrısı kalp krizi ya da kalp hastalıklarının habercisi değildir. Fakat özellikle risk faktörleriniz varsa ve dinlenmekle geçmeyen, 20 dakikadan uzun süren, şiddeti gittikçe artan göğüs ağrılarınız varsa mutlaka dikkate alınmalıdır
Nefes darlığı: Kalp hastalıklarının en erken ve en sinsi belirtisi nefes darlığıdır. Çoğu kişi günlük yaşam koşturmacasında dikkate almaz. Fakat nefes darlığı kalp yetmezliğinden kalp krizine kadar birçok kalp hastalığının belirtisi olabilir
Çarpıntı: Çarpıntılar kardiyolojide en sık karışan belirtidir. Çarpıntının geliş nedeni, süresi, yoğunluğu çok iyi değerlendirilmelidir. Bazı ritim bozukluğu hastalarında yaşanan çarpındı ritim holterle bile yakalanamayabiliyor. Bu durum yanlış tanıları da beraberinde getirebiliyor. Çoğu panik atak tanısı alan hastaların altında ritim bozuklukları çıkabiliyor. Ayırıcı tanı için hastalar çok iyi anemnez alınmalı ve doktor-hasta iletişimi çok iyi kurulmalıdır.
Baş dönmesi veya bayılma: Ani ve açıklanamayan bayılmalar, özellikle çarpıntı ile birlikte oluyorsa kalp kaynaklı olabilir. Kalp atışlarındaki düzensizlikler veya tansiyon düşüklüğü beyne yeterli kan gitmesini engelleyerek bayılmaya yol açabilir.
Aşırı yorgunluk: Kalbin vücuda yeterince oksijenli kan ulaştıramaması sonucunda kişide genel bir yorgunluk, halsizlik ve enerji düşüklüğü oluşabilir. Özellikle günlük aktiviteleri yaparken çabuk yorulmak, merdiven çıkarken nefessiz kalmak kalp problemlerini düşündürmelidir.
Ayak bileklerinde şişme, gece artan öksürük, soğuk terleme
kalp krizi
Kalbe en zararlı davranışlar neler?
Hareketsizlik kalbin en büyük düşmanıdır. Hareket etmiyoruz, oturduğumuz yerden bile yapılabilecek hareketler var. Örneğin Soleus Push-ıp egzersizi oturduğunuz yerden bile kalbiniz için yapabileceğiniz muazzam bir harekettir. Vagussinirinizi aktive ederek kalp dolaşımınızı destekleyebilirsiniz. Biz ne yapıyoruz, tüm gün masa başı çalışıp eve gittiğimiz yemek yiyip yine uzanıyoruz. Bu durum sadece kalbe değil ruh salığımıza da zarar veriyor.
Hareketsizlik
Sigara ve tütün maruziyeti
Aşırı ekmek ve sağlıksız beslenme
Uyku düzensizliği
Kronik stres
Yalnızlık ve sosyalleşmeme
Kalp sağlığına ilişkin doğru bilinen yanlışlar neler?
Kalp hastalıkları çoğu zaman sinsidir, sessiz ilerler. Belirti vermediği için hastalar asıl sorunları fark edemez. Bu da tanının gecikmesine neden olur. Özellikle yüksek tansiyon, kolesterol yüksekliği, diyabet ve genetik yatkınlık gibi risk faktörleri varsa düzenli kontrol hayat kurtarıcı olabilir.
Kalp doktoruna ne zaman gidilmeli?
Genel olarak sağlıklı bir bireyin, yılda en az bir kez kardiyoloji muayenesi yaptırması önerilir. Özellikle 40 yaşından sonra kalp hastalığı riski arttığı için bu kontroller daha da önemli hale gelir. Ancak yaş, cinsiyet ve yaşam tarzına göre bu sıklık değişebilir.
20–39 yaş: Aile öyküsü yoksa 2 yılda bir, risk faktörleri varsa yılda bir kontrol.
40 yaş üstü: Yılda en az bir kez kardiyoloji muayenesi.
Özel durumlar: Yüksek tansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği olanlar daha sık kontrol yaptırmalı.
7️⃣ Kalp ritmi bozukluğu neden olur? Ritim bozukluğu nedir?
Ritim bozukluğu, kalbin normal atım ritmi ve düzenindeki herhangi bir değişiklik için kullanılan genel bir terimdir ve kalbinizin atmasını sağlayan elektriksel sistemdeki bir sorundan kaynaklanır. Kalp çarpıntısı, kalp atışlarında düzensizlik hissedilebilir. Bazı durumlarda da birey ritim bozukluğunun farkına varmayabilir. Ritim bozuklukları kalbinizin gereğinden hızlı ya da gereğinden yavaş atmasına yol açabilir.
İnsan kalbi dakikada kaç defa atar?
"Sağlıklı bir insanın kalbi dakikada ortalama 60-100 defa atar. Kalp atımının normalden yavaş veya hızlı olduğu iki temel ritim bozukluğu tipi vardır. Bradikardi, kalbin çok yavaş atmasıdır (kalp atımının dakikada 60’ın altına düşmesi). Taşikardi de kalbin çok hızlı atmasıdır (kalp atımının dakikada 100’ün üzerine çıkması). Ritim bozukluğu ile çarpıntı birbiriyle çok sık karışan bir durumdur. Her çarpıntı ritim bozukluğu olmayabilir her ritim bozukluğunda da çarpıntı hissedilmeyebilir. Bazı hastalar bize sadece kontrol amaçlı geldiğinde ritim bozukluğu olduğunu öğrenirken bazı hastalar da kalp kaynaklı olmayan çarpıntılardan dolayı ritim bozukluğu olduğunu düşünerek bize gelir. Bu ayrımı yapmak kardiyolojinin en zor alanlarından biridir diyebilirim."
Ritim bozukluğu neden olur?
Ritim bozukluğunun ve çarpıntının birçok farklı nedeni vardır bunlardan bazıları:
Kalp krizi veya kalp kası hastalıkları
Yüksek tansiyon
Tiroid hormon dengesizlikleri (hipotiroidi ya da hipertiroidi)
Elektrolit bozuklukları (potasyum, magnezyum eksikliği)
Uyku apnesi
Sigara ve alkol kullanımı
Kafein fazlalığı
Stres, anksiyete ve panik ataklar
Bazı ilaçların yan etkileri
Doğumsal nedenler
UYARI: Ritim bozukluğu tanısında hasta anemnezi ve değerlendirme çok önemlidir. Ayırıcı tanı için mutlaka hekim görüşü alınmalıdır.
'Soleus Push Up' nasıl yapılır?
Oturduğunuz yerde sandalyenizin veya koltuğunuzun ucuna gelin, dik oturun ve dizini 90 derece bükün, yere doğru pedala basar gibi yapın ve normale dönüp hareketi tekrarlayın. Başka bir deyişle parmak uçlarınızı yerden ayırmadan topukları kaldırıp indireceksiniz. Bu sayede bacak toplar damarlarında akımlar kapakçıklara ihtiyaç duymaksızın yukarı yönlü hareket eder, damarlardaki kan akışı sirkülasyonu hızlanır ve varislerde iyileşmeye yardımcı olur.