Yaklaşık 400 milyon yıl önce omurgalılar yalnızca denizlerde yaşıyordu. Henüz karada yürümeye uygun uzuvları yoktu. Ancak Polonya’daki Kutsal Haç Dağları’nda keşfedilen izler, balıkların çok daha erken dönemde karada sürünmeye çalıştığını gösteriyor. Araştırma ekibinin lideri Piotr Szrek, bulunan izlerin günümüzde yaşayan akciğerli balıkların kıyıda sürünürken bıraktıkları izlere çok benzediğini söylüyor. 'Bu izler rastgele çırpınmalar değil, bilinçli bir sürünme hareketi' diyor Szrek.
Kazılarda tam 240’tan fazla fosilleşmiş çukur ve oyuk ortaya çıkarıldı. Bunların, balıkların ağızlarını kuma bastırıp kendilerini yukarı doğru çekerek oluşturduğu düşünülüyor. Zürih Üniversitesi’nden paleontolog Christian Klug, 'İlk başta inanmak istemedim ama veriler ve yerinde incelemeler beni ikna etti. Bu keşif ilham verici' diyerek heyecanını paylaştı.
İlk solaklık izleri
Bilim insanları izleri incelerken ilginç bir detaya da rastladı. 36 izde balıkların başlarını yana yatırdığı görüldü ve bunların 35’i sola doğruydu. Bu durum, tarihteki ilk el baskınlığı (solaklık) örneklerinden biri olabilir. Szrek, 'Bunun tesadüf olmadığını düşünüyoruz, sol tarafa belirgin bir tercih var' diyerek dikkat çekici yorumu paylaştı.
Uzmanlara göre bu keşif, balıkların karada yaşamı denemeye başladığını ve evrimsel sürecin düşündüğümüzden daha erken başladığını gösteriyor.
Herkes aynı fikirde değil
Yale Üniversitesi’nden biyolog Chase Brownstein, bu izlerin gerçekten akciğerli balıklara ait olup olmadığı konusunda şüpheli. Ancak Szrek, farklı bölgelerde benzer izler üzerinde yapılacak çalışmaların daha net sonuçlar verebileceğini söylüyor.
Bu izler gerçekten balıklara aitse, karaya çıkış düşündüğümüzden 10 milyon yıl daha önce başlamış olabilir. Yani ilk omurgalıların sudan karaya atılan o tarihi adımı, sanılandan çok daha erken gerçekleşmiş.