Sebze ve meyveleri 'pestisitten kurtarma rehberi': Su, sirke, karbonat, kabartma tozu, tuz ve fırça en büyük yardımcınız

Tarımda zararlı organizmalarla başetmek için kullanılan pestisitler doğru kullanılmadıklarında, yeterli şekilde temizlenmediklerinde ve çok maruz kalındığında insan sağlığını olumsuz etkiliyor. Araştırmalar hala devam etse de başta kanser olmak üzere birçok hastalığın tetikleyicisi olabileceği uzmanlar tarafından kabul görüyor. Tarımda çok kullanılan pestisitlerden kendimizi nasıl koruyacağız? Yediğimiz sebze ve meyvelerden pestisit kalıntılarını nasıl temizleyeceğiz? Hangi 'temel temizlik' kuralları uygulanmalı? Sadece yıkamak yeterli mi? Bu soruların yanıtlarını Üsküdar Üniversitesi Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü Biyogüvenlik Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu verdi.

Doç. Dr. Yılancıoğlu 'Meyve ve sebzeleri tarım ilaçlarından temizleme yöntemleri' başlığı altında evde ya da dışarıda 'pestisitlerden' kurtulmanın en pratik yollarını tek tek anlattı.

Pestisit kalıntılarına uzun süreli maruziyetin karaciğer, böbrek ve sinir sistemi üzerinde toksik etkilere yol açabileceğini, kanser yapabileceğini belirten Doç. Dr. Yılancıoğlu, "Hormonlarınızı ve sinir sisteminizi etkileyerek psikolojik hastalıklara neden olabilir. Sizden sonraki nesillerin epigenetik olarak etkilenerek hastalıklara yatkın olmalarına sebep olabilir" ifadelerini kullandı.

Sebze ve meyvelerdeki pestisitlerden kurtulmanın en önemli kuralı 'iyi yıkamak'. Doç. Dr. Yılancıoğlu, "Akan su + ovma! Sadece yıkama ve ovma deyip geçmeyin! Bu bile çok önemli ve maruziyeti oldukça azaltıyor! USDA’ya göre 30 sn’lik ovma işlemi kalıntıların kabaca yüzde30’unu uzaklaştırıyor. Sebze fırçası kullanırsanız elbette daha da iyi." dedi.

"Elma sirkesi pestisit avcısı. 1 litre suya 100 ml (%5 asetik asit) sirke ekle, 10-15 dakika beklet, durula. Bazı pestisitleri yüzde 90'a kadar giderir.

Sodyum bikarbonat pestisitleri nötralize eder. 1 litre suya 5 g karbonat koy, 12-15 dakika beklet. Yüzey pestisitlerini yüzde 96'ya kadar azaltır.

Sodyum klorür, yapraklı sebzelerde etkili. 1 litre suya 10 g kaya tuzu ekle, 10 dakika beklet, durula. Organofosfatları azaltır.

Kalın kabuklu sebzelerde fırça kullan. Patates ve havucu sert fırçayla ov, durula. Pestisitleri yüzde 82'ye kadar azaltır.

Narin meyveler için ılık su şoku. Çilek ve üzümü 40 derece suda 30 saniye beklet, soğuk suyla durula. Blanching pestisitleri yüzde 36-100 azaltır.

Kabuk soyma pestisitleri azaltır, ama besin kaybına dikkat. Portakal gibi kalın kabuklular için etkili, elmalarda lif kaybına yol açabilir.

DIY sprey (özellikle dışarıdaysan), 1 bardak su, 2 yemek kaşığı beyaz sirke, 1 yemek kaşığı limon ve yarım çay kaşığı kabartma tozu. Çalkala, sık, 30 saniye bekle ve durula.

Tuz + Limon kombinasyonu: 1 litre ılık su + 1 yemek kaşığı deniz tuzu + 1 yemek kaşığı limon suyu. 10 dakika beklet. Özellikle böcek ilaçlarına karşı oldukça etkilidir. "

Tarımda zararlı organizmalarla mücadele etmek amacıyla kullanılan kimyasal maddelerdir. Bu maddeler, bitkilere zarar veren böcekleri, yabancı otları, mantarları, bakterileri ya da kemirgenleri kontrol altına almak veya yok etmek için uygulanır. Ancak pestisitler yalnızca hedef zararlıları değil, aynı zamanda yararlı canlıları da etkileyebilir; çevresel kirliliğe, toprak ve su kalitesinin bozulmasına, insanlarda zehirlenmelere ya da uzun vadede kronik hastalıklara yol açabilir.

Pestisitler doğru şekilde uygulanmazsa, hasat öncesi bekleme süresine dikkat edilmezse veya aşırı miktarda kullanılırsa, sebze ve meyvelerde daha yüksek oranda pestisit kalıntısı bulunabilir. Ayrıca pestisit kalıntıları, sadece yüzeyde değil, bitkinin içine de nüfuz edebilir.

Sebze ve meyvelerde pestisit kalıntısının nedenleri ise şöyle sıralanabilir

Araştırmalar, insan vücudunda biyobirikim yapan pestisitlerin olumsuz etkilerini ortaya koyuyor. Kanser türleri, parkinson, alzheimer, solunum sistemi ve üreme sistemi hastalıklarına neden olabiliyor. Pestisit maruziyeti ve kanser riski arasındaki ilişki hala araştırılmaya devam ediliyor. Bazı araştırmalara göre, pestisite maruz kalma sonucunda, prostat, lösemi, lenfoma, yumurtalık kanseri, akciğer, mide, kolon, mesane kanserleriyle karşı karşıya kalmak mümkün.

Yine bazı pestisit türlerinin böbrek hastalıklarından hormon değişikliklerine, karaciğer rahatsızlıklarında ölümcül sonuçlara kadar ciddi sağlık problemlerine neden olabileceği kaydediliyor.

Pestisitler, çocuklar için yetişkinlere kıyasla daha risklidir. Yapılan araştırmalarda pestisitlerin çocuklarda dikkat bozuklukları, kanser, gelişim bozuklukları, erken ergenlik gibi birçok probleme yol açabildiği tespit edilmiştir.