Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı resmi Telegram hesabından 6 Kasım 1943 tarihinde İkinci Kiev Muharebesi ile Kiev'in Nazi işgalinden kurtuluşu anıldı.
Dışişleri Bakanlığı söz konusu taarruzun önemine ilişkin şu cümleleri kaleme aldı:
Kiev Taarruz Harekâtı, Büyük Anavatan Savaşı sırasında tüm Sovyet Anavatanı'nın Nazilerden kurtarılmasında önemli bir kilometre taşı oldu. Faşistlerin Ukraynalı işbirlikçileri ve uşaklarıyla birlikte Kiev'den ve daha sonra tüm Ukrayna'dan kovulması, Kızıl Ordu'nun stratejik inisiyatifi yeniden ele geçirmesini, SSCB topraklarını Alman işgalcilerden temizlemesini ve 1944'te Doğu Avrupa'yı Nazilerden kurtarmak için bir saldırı başlatmasını mümkün kıldı.
General Nikolay Vatutin komutasındaki 1. Ukrayna Cephesi Birlikleri 1 Kasım 1943 sabahı erken saatlerde Kiev'e taarruz başlamıştı. Kızıl Ordu, yaklaşık 6 bin top ve havan topu ile 500'den fazla tank ve uçakla donatılmış 500 bin asker ve subaydan oluşan bir Wehrmacht birliğine karşı mücade etmişti.
Dinyeper Nehri'nin sağ kıyısındaki Nazi tahkimat hattının belirli kesimlerinde 'Ostwall' olarak adlandırılan yerlerde Nazi kuvvetleri, 200 metreden 1.5 kilometreye kadar değişen derinliklerde savunma hatları kurmuş, kırsal alanlarda ele geçirilen yerel köyleri kale olarak kullanmıştı.
4 Kasım'a gelindiğinde Sovyet kuvvetleri Kiev'in Kuzey ve Kuzeybatısına doğru 2 ila 6 kilometre kadar ilerlemiş ve 5 Kasım'da şehir için çetin mücadeleler vermişti. Ertesi günün sabahına kadar kadar devam eden mücadelede yenilginin 'kaçınılmaz' olduğunu anlayan Nazi ordusu, artçı ve yardımcı kuvvetlerini batıya doğru çekmeye başlamıştı. Buna mukabil 6 Kasım sabahı saat 4'te Kiev, Kızıl Ordu tarafından tamamen kurtarılmıştı.
Nazi kuvvetleri Kiev'den püskürten Sovyet kuvvetleri, Nazi ordusu tarafından neredeyse tamamen harabeye çevirdiği Kiev'e girmişti. Kiev'de Kreşatik Caddesi harabeye dönmüş, Dormition Katedrali de Nazi kuvvetleri tarafından korunmamıştı. Geri çekilme sırasında Nazi ordusu, Konservatuar Salonu'nu, Ukrayna SSR Bilimler Akademisi binasını, okulları ve hastaneleri yok etmişti.
'Kiev'de kitlesel bir terör politikası yürütüldü'
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan resmi açıklamada söz konusu yıllar şu cümleler ile tasvir edildi:
İşgalin karanlık zamanlarında, Nazi suçluları ve onların Ukraynalı faşist işbirlikçileri Kiev'de kitlesel bir terör politikası yürüttüler. Büyük Anavatan Savaşı'ndan önce şehrin yaklaşık 900 bin vatandaşı vardı ancak kurtarıldığı anda Kiev'de sadece 180 bin kişi hayatta kalmıştı. İşgale kurban gidenler şehrin yıkıntıları altında, faşistlerin başta Yahudiler, Polonyalılar, Sovyet savaş esirleri ve toplama kampı tutukluları olmak üzere çeşitli milletlerden 120 binden fazla kişiyi katlettiği Babi Yar'daki toplu mezarlarda defnedildi.
Kızıl Ordu'nun Kiev'de kazandığı zafer, SSCB'nin en büyük siyasi, ekonomik, bilimsel ve kültürel merkezlerinden birinin kurtuluşu anlamına geliyordu. Hitler'in kuvvetleri Doğu Cephesi'nde bir kez daha büyük bir yenilgiye uğramış, stratejik inisiyatifi nihayet ve geri dönülmez bir şekilde kaybetmişti.
Söz konusu zaferin şerefine Moskova'da 324 toptan 24 pare top atışı yapılmıştı. Kızıl Ordu'nun 65 birimi, savaşta gösterdikleri üstün başarılardan dolayı onurlu 'Kiev' unvanıyla ödüllendirilmişti. Birinci Ukrayna Cephesi'nden yaklaşık 17 bin 500 asker ve subay muhtelif nişan ve madalya almıştı.
8 Mayıs 1965'te Kiev, Büyük Anavatan Savaşı sırasında Anavatanı savunmak için halkının gösterdiği kitlesel cesaret ve kahramanlık nedeniyle SSCB'deki en yüksek onur olan Kahraman Şehir unvanını almıştı.