Zaferi planlayan komutanlar: Büyük Taarruz’un kazanılmasını onlar sağladı

Milli Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlandırılması için Başkumandan Mustafa Kemal Atatürk başkanlığından komuta kademesinde yer alan askerler 28 Temmuz 1922'de Akşehir’de toplanarak taarruz planın son şeklini verdiler. O toplantıda verilen kararlar sonrasında hazırlıklar başladı ve zafere giden süreçte komuta kademesi büyük özveri ve özen ile çalıştı.

Büyük Taarruz ve onu izleyecek Başkomutan Muharebesi planı 28/29 Temmuz 1922’de Başkomutan, Genelkurmay Başkanı, cephe komutanı, ordu komutanları ve bazı kolordu komutanlarının da katılımı ile yapılan toplantıda tartışıldı. Bu toplantı, Batı Cephesi Karargâhı’nın bulunduğu Akşehir’de 28 Temmuz 1922 öğleden sonra bir futbol maçı seyretmek üzere tertiplediği şeklinde belirtilerek Yunan istihbarat elemanlarının faaliyetlerine karşı gizlilik ve aldatma sağlandı.

Mustafa Kemal Atatürk Nutuk’ta o toplantıyı şu sözler ile anlattı:

Büyük Taarruz’un baş mimarı Mustafa Kemal Atatürk’tü. Atatürk taarruz hazırlıklarının başından sonuna kadar her aşamasında işin başında yer aldı. Atatürk mücadelenin başlaması ile birlikte cephe hattının en yakın noktalarında orduyu sevk ve idare etti. Türk Ordusu taarruz için stratejik yığınak yapmaya başlamadan önce, yani Ağustos 1922 başlarında Batı Cephesindeki birlikler; Kocaeli Grubu, birinci ve ikinci ordular ile süvari kolordusundan meydana geliyordu. 18 piyade, 5 süvari tümenine sahipti.

Planın hazırlıklarında Mustafa Kemal Paşa’nın yanı sıra dönemin Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak da önemli rol oynadı. Türkiye’nin kuruluşuna giden yolda Mustafa Kemal Paşa ile birlikte büyük mücadele veren Mareşal Çakmak daha sonra yaptığı açıklamalarda “O zafer benim, şunun, bunun değil, bizimdir” ifadelerini kullanmıştı. Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, sürekli olarak Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ya bilgi akışı sağlayarak, planlamanın hayata geçmesinde büyük emek harcamıştır.

Milli Mücadele Savaşı boyunca Batı Cephesi Komutanı olarak görev yapan İsmet İnönü ordu birliklerinin başında savaşı yönetti. İnönü 26 Ağustos 1922 sabahı verdiği bir emirle taarruz harekâtını başlattı. Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa 4 Eylül 1922 tarihinde verdiği günlük emirde hedefin İzmir'in tahrip edilmeden ele geçirilmesi ile düşmanın İzmir limanına yığılmış olan ulaştırma ve savaş gemilerinin de ele geçirilmesi olarak açıkladı. 8 Eylül’de İsmet Paşa İzmir'in bir an önce ele geçirilmesi için Birinci Orduya Süvari Kolordusunu hemen harekete geçirmesini ve İzmir’in kayıtsız şartsız teslim alınmasını bildirdi.

Büyük Taarruz'un kazanılmasında Batı Cephesi emrindeki birinci ve ikinci ordular büyük görev üstlendi. Bu harekat sırasından birinci Ordu’ya Nurettin Sakallı, İkinci orduya ise Yakup Şevki Subaşı komutanlık etti. 26 Ağustos’ta başlayan mücadele neticesinde 29 Ağustos 1922 günü Yunan birlikleri dağıldı. Bu sırada 1. Ordu birlikleri taarruzlarına baskın hâlinde devam etti. 1 ordu düşman askerlerini izmir’e kadar takip etti.

Sakarya galibiyeti sonrasında Malta sürgününden dönen Yakup Şevket Paşa Kıdem ve yaş olarak daha büyük olmasına rağmen İsmet İnönü komutasındaki İkinci ordu komutanlığını üstlenmiştir. Büyük Taarruz sırasında İkinci Ordu, Yunan Kuvvetlerini oyalayarak Birinci Ordunun baskında başarılı olmasını sağladı.

Savaşta Yunan kuvvetlerine en büyük darbeyi vuran Türk Süvarileri oldu, 5'nci Süvari Kolordusu Fahrettin Paşa (Altay) komutasında üç süvari tümeni ile Afyon güneydoğusunda cephe ihtiyatında bulunuyordu. Fahrettin Paşa komutasındaki 5’inci Süvari Kolordusu, Çiğiltepe ile Toklu sivrisi arasında düşmanın geçilmez diye boş bıraktığı dar geçitlerden insanüstü gayretlerle hayvanları, silah ve gereçleri geçirerek Ahır dağlarını aştı ve Sincanlı-Kırka hattına ulaştı. Düşmanın geri bölgesindeki ulaştırma hatlarına, daha sonrada 1’nci Ordu ile koordineli olarak düşmana taarruz etti. Bir süvari bölüğü Küçük köydeki Yunan demiryolu muhafızlarını etkisiz hale getirdi ve demiryolunu tahrip etti. Mevcut olan ve Uşak ve İzmir’e giden telgraf hatlarını keserek Yunanlıların muhabere irtibatını kesti. Bu suretle muharebe meydanından uzakta İzmir’de bulunan Yunan Başkomutanı Hacianestis’in cephe ile irtibatı kesildi.

57. Tümen Komutanı olan Albay Reşat Çiğiltepe Mustafa Kemal Atatürk'e Çiğlitepe’yi yarım saat içerisinde alacağı diyerek sözün verdi. Aradan geçen süre içerisinde tepeyi alamayan Çiğiltepe intihar ederek öldü. Reşat Çiğiltepe’nin ölümünden 45 dakika sonrasında Türk birlikleri tepeyi ele geçirdi.

Türk Ordusu Milli Kurtuluş savaşını zafere ulaştıracak olan Büyük Taarruz boyunca 26 Ağustos, 9 Eylül İzmir'in kurtuluşuna kadar geçen sürede 2 bin 318 askerini kaybetti. 9 bin 360 asker ise yaralandı. Komuta kademesinden en alt kademede olan erine kadar bu zaferin kazanılmasında büyük mücadeleler verdiler.