Sağlık Bakanlığı muhtelif uzmanların katkı verdiği 24 sayfadan oluşan bir 'maymun çiçeği virüsü' rehberi yayımladı.
Pek çok uzmanın katkı sağladığı rehberde, söz konusu virüs hakkında genel bilgiler bulunurken hastalığın doğasına ilişkin de hususlara yer verildi.
Bulaşma yolları, belirti ve bulgulara ilişkin bilgilerin yer aldığı rehberde, vaka tanımına ilişkin bilgiler bulunuyor.
Rehberde, maymun çiçeği hastalığının, ateş, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, kızarıklık ve şişmiş lenf düğümleriyle kendini gösterdiği, bir dizi tıbbi komplikasyona neden olabileceği ifade edildi.
Semptomları genellikle 2-4 hafta süren ve kendi kendini sınırlayan maymun çiçeğinin ağır vakalara da yol açabildiğine dikkatin çekildiği rehberde, maymun çiçeği döküntülerinin, çiçek hastalığının döküntülerine benzediği kaydedildi.
Maymun çiçeğinin, çiçek hastalığından daha az bulaşıcı ve daha hafif seyirli bir tabloya neden olduğu belirtilen rehberde, çiçek hastalığına karşı kullanılan aşıların, maymun çiçeğine karşı da belirli oranda koruma sağladığı, çiçek hastalığının tedavisi için geliştirilen antiviral ajanların, maymun çiçeği tedavisi için de kullanıldığı aktarıldı.
Tüm bunlara ek olarak tanı, tedavi ve aşı hususlarına ilişkin bilgilerin de yer aldığı rehberde maymun çiçeği hastalığına ilişkin bir de ‘vaka bildirim formu’ yer aldı
'Temasla bulaşıyor'
Rehberde, enfekte kişiyle uzun süreli yakın temas, kişinin lezyonlarıyla temas edecek şekilde sarılma, masaj, cinsel temas, cilt lezyonları ile bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozalarla doğrudan temas veya yakın zamanda cilt lezyonlarına temas etmiş yatak çarşafı ve havluyla yakın temastan insandan insana bulaşma olabileceği belirtildi.
Ateşle birlikte belirtilerden biri veya birkaçının olması durumunda kişinin olası vaka olarak incelenebileceğine değinilen rehberde, kesin tanı için kişiden alınan örnekte PCR pozitifliğinin tespit edilmesinin gerektiğine dikkat çekildi.
Maymun Çiçeği belirtileri
Maymun çiçeğinin kuluçka süresinin, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan süre, genellikle 6-14 gün olduğu ancak sürenin 1-21 gün arasında değişebileceği ifade edilen rehberde, "Hayvan ısırığı veya tırmalaması öyküsü olan kişiler, dokunmayla virüse maruz olanlardan daha kısa bir kuluçka süresine (13'e karşı 9 gün) sahip olabilir" bilgisi verildi.
Klinik tablonun, ateş, yoğun baş ağrısı, lenf düğümlerinin şişmesi, sırt ağrısı, kas ağrıları ve yoğun halsizlikle başladığı belirtilen rehberde, bu bulguların ilk 5 gün ön planda olduğu kaydedildi.
Rehberde, lenf düğümlerinin şişmesinin, gelişimi ayırıcı tanıda yer alabilecek suçiçeği, kızamık ve çiçek hastalığında bu kadar ön planda olmadığından maymun çiçeği için tanıyı destekleyici bulgu olarak kabul edilebileceği vurgulanarak, deri döküntüsünün genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başladığı bildirildi.
Çiçek aşısı önlemede yüzde 85 etkili
Rehberde, çiçek hastalığına karşı aşının rutin uygulandığı dönemde çiçek aşısıyla aşılananlarda, çiçek aşısının maymun çiçeğini önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında etkili olduğunun gözlemsel birkaç çalışmayla kanıtlandığı belirtildi.
Bu nedenle daha önce çiçek aşısı olanların hastalığı daha hafif geçirebileceği ya da hastalıktan korunabileceği ifade edilen rehberde, "Çiçek hastalığına karşı önceden aşı yapıldığının göstergesi olarak ön kol üst kısmındaki aşı izi kabul edilebilir" bilgisi verildi.
Çiçek aşılarının klinik kullanıma sunulmuş durumda olmadığı hatırlatılan rehberde, yeni bir aşının, 2019'da maymun çiçeğinin önlenmesi amacı ile ABD Gıda ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı aldığı ve kısıtlı olarak ulaşılabilir durumda olduğu ifade edildi.
Tedavi süreci
Maymun çiçeği hastalığının tedavisi için kesin olmamakla birlikte bazı antivirallerin etkili olabileceğinin belirtildiği rehberde, semptomları hafifletmek, komplikasyonları yönetmek ve uzun vadeli sekelleri önlemek için klinik bakım ve destekleyici tedavi verilmesi gerektiğine vurgu yapıldı.
Lezyon bölgesine göre sıcak su banyoları ve ağrı kesicilerin gerektiğinde kullanılabileceği kaydedilen rehberde, takip sırasında nadiren ensefalit (beyin iltihabı) ve miyokardit (kalp kası iltihabı) gibi durumların gözlenebileceği, bunların tedavisinde olgu bazlı değerlendirme yapılmasının önerildiği ifade edildi.