NATO ülkelerinin devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı Washington’daki zirveden sonra yayımlanan ortak bildiride, ittifakın Karadeniz ve Doğu Balkanlar'da genişlemeyi sürdürmeyi planladığı vurgulandı.
Bildiride, “NATO'nun Batı Balkanlar'daki angajmanına, NATO'nun öncülüğündeki Kosova Gücü (KFOR) dahil olmak üzere, bağlılığımızı yeniden teyit ediyoruz. Karadeniz bölgesinde güvenliğin, güvenliğin, istikrarın ve navigasyon özgürlüğünün korunmasına yönelik ittifakımızın bölgesel çabalarını desteklemeye devam ediyoruz, bunlar arasında 1936 tarihli Montrö Sözleşmesi'ne uygun olarak yapılanlar da bulunmaktadır” ifadesine yer verildi.
Moskova Devlet Üniversitesi Küresel Politika Fakültesi Uluslararası Güvenlik Bölümü’nden Doç. Dr. Aleksey Fenenko, Sputnik’e açıklamasında, bugüne kadar Karadeniz boğazlarından geçişin 1936 Montrö Sözleşmesi ile düzenlendiğini anımsatarak bu konuda şu değerlendirmede bulundu:
Bu sözleşmeye göre Türkiye, Karadeniz'e kıyısı olmayan ülkelerin gemilerinin Karadeniz'den geçişine 21 gün süreyle izin verme hakkına sahip. Bu süre bittikten sonra, geçiş izni için Türkiye'ye yeniden başvurmaları gerekiyor. Türkiye 1952 yılında NATO'ya kabul edildiğinde, Türkiye’nin bu izni otomatik olarak vereceğine inanılıyordu. Şimdi de Türkiye'nin bu konuda bağımsız duruşa sahip olduğu ortaya çıktı. Bu nedenle ABD ve İngiltere, Türkiye’nin bu duruşunu teğet geçerek görüşünü dikkate almamalarına olanak tanıyacak seçenekler bulmak istiyor.
ABD ve İngiltere’nin Türkiye’den geçiş izni istememek için Romanya ve Bulgaristan’ın Karadeniz limanlarını kiralamaya çalışabileceğini kaydeden uzman sözlerini şöyle sürdürdü:
Bu, misal Bulgaristan'ın Burgaz limanı olabilir. Belki de Ukrayna’nın Oçakov limanını kiralayıp orada tam kapsamlı NATO üssü kurabilirler. Elbette ideal olan Gürcistan'dan Poti limanını kiralamaları. Bu durumda NATO ülkelerinin gemilerin Karadeniz’e geçmesi için Türkiye’den izin almasına gerek kalmayacak.
Fenenko, “Bence en kısa zamanda ABD ve İngiltere’nin Türkiye’ye baskısında eşi benzeri görülmemiş bir artış beklemeliyiz. Yada emrivaki yaparak Türkiye’ye şunu diyebilirler. Burgaz’ı uzun vadeli kiraladık, artık biz de bir Karadeniz ülkeleriyiz ve Türkiye’den gemi geçişi için izin istemeyeceğiz” diye ekledi.