Çin’in, Ay’ın karanlık yüzünden kaya ve toprak örnekleri toplamak için 3 Mayıs 2024’te uzaya gönderdiği Çang'ı-6 keşif aracı görevini tamamlayarak başarılı bir şekilde Dünya’ya döndü. Araç, Çin’in İç Moğolistan özerk bölgesindeki Sizziwanqi pistine indi.
Çang'ı-6, insanoğlunun 63 yıldır süren uzay tarihinde ilk kez Ay’ın karanlık yüzünden toprak örneklerini Dünya’ya ulaştırmayı başardı.
Çin keşif aracı, 3 Mayıs 2024’te Long March-5 Y8 roketiyle Haynan Adası'ndaki Vınçang Uzay Merkezi'nden fırlatılmıştı. Araç, 2 Haziran 2024’te Ay’ın Güney Kutbu-Aitken Çanağı içindeki planlanan bölgeye iniş yaparak toprak örneklerini toplayıp 4 Haziran’da Ay yüzeyinden ayrılmıştı. Toplamda tüm işlemler 53 gün sürdü.
Ay'ın karanlık yüzü
Dünya'nın etrafı ile kendi etrafındaki dönüş hızı eşit olduğundan Ay'ın hep aynı yüzü Dünya'ya dönük oluyor. Ay'ın Dünya'dan görünmeyen uzaktaki yüzüne "karanlık yüzü" adı veriliyor.
"Karanlık" ifadesi, ışık yokluğunu değil bu bölgenin Ay'ın yakındaki yüzüne göre daha az bilinmesini ifade ediyor.
İlk kez Sovyetler Birliği'nin 'Luna' uydusu, 1959'da Ay'ın karanlık yüzünü fotoğraflamış, Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi de 1960'ta Ay'ın karanlık yüzünü anlatan detaylı atlas yayımlamıştı.
ABD'nin 1968'deki insanlı ay seferi 'Apollo 8' görevine katılan astronotlar, Ay'ın karanlık yüzünü bizzat gören ilk insanlar olmuştu.
Çin, Ay'ın karanlık yüzüne keşif aracı indiren ilk ülke
Çin mitolojisindeki Ay tanrıçası ‘Çang’ı’nın adını taşıyan keşif görevleri, 2007 ve 2010 yıllarında Ay yörüngesine yollanan ‘Çang’ı 1’ ve ‘Çang’ı 2’ uydularıyla başlamıştı. Ay’ın haritalandırılmasının hedeflendiği keşif görevleri, yüzeye yumuşak iniş için hazırlık amacı taşıyordu. ‘Çang’ı 3’ görevinde ‘Yütu (Yeşim Tavşanı)’ adı verilen gezgin keşif aracı, Aralık 2013’te Ay’ın yüzeyine indirilmişti. Çin, ‘Çang’ı 4’ görevinde ‘Yütu-2’ gezgin keşif aracını Ocak 2019’da Ay’ın karanlık yüzüne indirerek ilke imza atmıştı. ‘Çang’ı 5’ görevinde Çin, kaya ve toprak örnekleri toplamayı amaçlayan ilk keşif aracını Ay’a göndermişti.
Keşif aracı, Kasım 2020’de fırlatıldıktan sonra topladığı 1,73 kilogram kaya ve toprak örneğiyle Aralık 2020’de Dünya’ya dönmüştü. Çin, Ay’daki keşif faaliyetini gelecek yıllarda yeni görevlerle sürdürmeyi planlıyor.
Bu kapsamda ‘Çang’ı 6’nın ardından, 2026’da Ay’ın güney kutbunda keşif yapmak üzere ‘Çang’ı 7’ ve 2027’de doğal kaynak kapasitesini ve kullanılabilirliğini doğrulamak ve Ay yüzeyindeki uzay üssü inşası için testler yapmak üzere ‘Çang’ı 8’ görevleri planlanıyor. Ülke, 2030’dan itibaren Ay’a insanlı seferler düzenlemeyi, Uluslararası Ay Araştırma Üssü kurarak daha ileri keşif faaliyetlerine zemin hazırlamayı hedefliyor.