Bir süredir görece daha stabil bir seyir izleyen otomobil fiyatlarında kur zamları yolda. Ekonomi gazetesinden Aysel Yücel'in haberine göre markalar döviz kurundaki yükselişi fiyatlara yansıtmak için mayıs ayının ilk haftasını bekliyor. Gelecek hafta otomobil fiyatlarında ortalama yüzde 3 fiyat artışı beklenirken, asıl zamların seçim sonrasında olacağı öngörülüyor. İkinci elde ise fiyatlar artmaya başladı.
Otomotiv, döviz kurundaki değişimden en fazla etkilenen sektörlerden biri. Özellikle Türkiye otomotiv satışlarında önemli payı olan ithal otomobiller, kur artışında hızlı etkileniyor. Otomobil fiyatları ağırlıklı olarak Euro kuruna bağlı. Geçen yıl kurdaki hareketlilik nedeniyle neredeyse bir ayda üç kez zam gören otomobiller, bu yıl ise kurun baskılanması nedeniyle daha stabil bir seyir izliyordu. Ancak zam rallisinin yeniden başlayacağına dair sinyaller gelmeye başladı. Küresel ekonomideki gelişmeler, Türkiye’deki seçim belirsizliği ve enflasyonla mücadele kapsamında hükümetin aldığı tedbirler, döviz kurunda yükselişe neden oldu. Son 1 ayda Euro kuru yüzde 4,05 artarak 21,53’e çıkarken, dolar kuru ise aynı dönemde yüzde 1,96 artarak 19,40’a yükseldi.
'Seçim öncesi temkinli zam'
Marka temsilcileri, kur artışını mayıs ayında fiyatlara yansıtmaya başlayacaklarını açıkladı. Hemen hemen her marka kur artışı için mayıs başına tarih veriyor. Nissan, Renault, Dacia, Fiat, Peugeot, Opel ve Citroen bayiliğini yapan Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan da fiyat artışları için gelecek haftaya işaret işaret etti.
Gülan, “Markalar henüz kur artışını fiyatlara yansıtmadı. Ancak bir yandan kur artarken bir yandan piyasada para bulmanın maliyeti de arttı. Fiyatlara yansıyacaktır. Markaların yüzde 2 ila yüzde 3 arasında zam yapacağını öngörüyoruz. Olağan dışı bir baskı olmadıkça markaların kur artışını fiyatlara yansıtmak için mayısı bekleyeceğini tahmin ediyoruz. Seçim öncesi temkinli zam yapacaklarını ve otomobil fiyatlarının haftaya yaklaşık 3 arasında artacağını öngörüyoruz. Zaten markalarda fazla stok da yok” diye konuştu.
Zam sonrası ÖTV dilimi değişen otomobillerde fiyat artışı daha yüksek oranlarda olacak. Skywell Türkiye CEO’su Mahmut Ulubaş ise “Henüz kur artışını fiyatlarımıza yansıtmadık. Bu ayki teslimatlarımız tamamlandıktan sonra yansıtmış olacağız” dedi.
Otomotiv analiz şirketi Cardata’nın verilerine göre sıfır otomobil fiyatları Mart 2022-Mart 2023 arasında ortalama yüzde 70 arttı. Zamlar sonrası vergi dilimi değişen bazı modellerde ise bu oran yüzde 100’ü aşıyor.
İkinci elde fiyat artışı başladı
Özellikle seçim sonrası kurdaki artışa paralel otomobil fiyatlarının artacağı yönündeki beklenti, otomobilin yatırım aracı olarak cazibesini artırmıştı. Krediye erişimde yaşanan zorluklara rağmen yatırım amaçlı alımların hızlanması satışlarda tüm zamanların ilk çeyrek rekorunu getirmişti. ODMD verilerine göre, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç satışları 2023 yılı Ocak-Mart’ta geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 55,2 artarak 235 bin 971 adet olarak gerçekleşmişti. Rekora rağmen arz talebin gerisinde kalınca talebin önemli bir kısmı ikinci el araçlara yöneldi. Alım gücünün düşmesi, bayram ve yaz aylarının yaklaşması da ikinci el piyasasında satışları artıran diğer nedenler arasında. Artan talep fiyatları da yukarı çekti.
Otomerkezi CEO’su Muhammed Ali Karakaş, “Kur, faiz ve enfl asyon üçgeninde tüketiciler yatırım aracı olarak otomobili tercih etmeye devam ederken, seçim belirsizliğinin etkisiyle fiyatlarda yukarı doğru bir seyir var. İlk 3 ayda artış yüzde 15 seviyesinde. Zira tüketici seçim sonrasında kurun yüzde 15 artacağını düşünüyor ve ÖTV vaatleri de etkisiz kalıyor. Enfl asyon, kur ve faiz üçgeninin seyri fiyatları da etkileyecek” diye konuştu.
Son açıklanan verilere göre, ikinci el otomobil satışları ocak-şubat döneminde yüzde 64 artışla 1.4 milyon adete ulaşmıştı. Mart ve nisan aylarının da oldukça hareketli geçtiğini belirten Otoshops Genel Müdürü Melih Mutlu, “Bu hareketliliğin yaz sezonu başına kadar devam etmesini bekliyoruz. Seçim sonrasını net olarak yorumlayamayan bir kesim, talebini öne çekerek araç alımlarını hızlandırdı. Yılın kalan yarısında ise kurun pozisyonu, buna bağlı sıfır araç fiyatları ile kredi oranları ve kredi bulunurluğu önemli parametreler. EYT nedeni ile ilave gelir sahibi olan kesimin de mevcut araçlarını değiştirme ya da araç alma eğilimde olduğunu belirtebiliriz. Yatırım amaçlı alımlar da sürüyor” dedi.
'Tedarik sorunu sürecek'
Bu yıl sonuna kadar sıfır araç tedariğinde yüksek oranda bir değişim beklemediklerini sözlerine ekleyen Mutlu, şöyle devam etti:
“Birçok faktöre bağlı olarak değişen araç tedarik sorunu hakkında kesin bir tahminde bulunmak zor olsa da sorunun kısa vadede çözülmesi mümkün gözükmüyor. Pandemi döneminde araç üretimini etkileyen sorunların ortaya çıkmasıyla başlayan bu süreçte hammadde yetersizliği, parça tedariki ve lojistik sorunları devam etmektedir. Bunun yanı sıra otomobil teknolojisinde yaşanan gelişmeler ve elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte çip ihtiyacı artmaya devam ediyor. Standart bir araca göre 10 kata kadar daha fazla çip ihtiyacı olan elektrikli araçlar sebebiyle tedarik sorununun bir süre daha devam edeceği öngörülüyor.”
Küresel piyasada fiyatlar düşüyor
Türkiye’de otomobil fiyatları artmaya devam ederken, Avrupa, Çin ve ABD gibi pazarlarda fiyatlar düşüyor. Fiyatlardaki düşüşte talepteki azalmasının yanı sıra Çin’in rekabetçi fiyatlarla pazara sunduğu elektrikli araç atağı etkili.
Uluslararası otomotiv uzmanları geçen yıl rekor karlılıklara imza atan markaların bu yıl indirim savaşına gireceğini buna paralel de kar marjlarının düşeceğini öngörüyor. Veri analiz şirketi Quantco'nun otomotiv uzmanı Arndt Ellinghorst, rekor kazançların sürdürülemez olduğunu belirtirken, birçok ülkede siparişlerin aylardır düştüğüne dikkat çekiliyor. Aynı zamanda, azaltılmış donanım varyantlarına sahip araç yelpazasi ve buna paralel indirimler artıyor. İsviçre'nin en büyük bankası UBS'deki analistler bu nedenle VW, Renault, Ford, BMW, Stellantis ve GM gibi borsaya kayıtlı araç üreticilerinin hisse başına kazançlarının bu yıl bir önceki yıla göre ortalama yüzde 40 düşeceğini hesaplıyor.