Haziran ayında AB ülkelerinin uzlaşmaya vardığı Rusya'dan deniz yoluyla ham petrol ithalatını durdurma kararı ile 60 dolar tavan fiyat uygulanması kararı 5 Aralık itibarıyla yürürlüğe girdi.
AB ülkelerinin yanı sıra G7 ülkeleri ve Avustralya'nın da dahil olduğu tavan fiyat uygulaması, 60 dolar üzerindeki Rus petrolünün nakledilmesine ve sigorta kapsamına alınmasına yasak getiriyor.
Bu yaptırımların ardından Rusya’nın deniz yoluyla ithal ettiği petrolün büyük bir çoğunluğunun geçtiği Türk boğazlarının girişinde bekleyen gemilerden dolayı yoğunluk oluştu.
Yoğunluğun arka planında ise Türkiye’ye gerekli teyidi sunmayan birçoğu İngiltere merkezli sigorta şirketleri bulunuyor. Sputnik, konunun detaylarını araştırdı.
Türkiye boğazlardan geçiş için ne talep ediyor?
Türkiye, P&I (Koruma ve Tazmin) sigortası sunamayan ham petrol tankerlerinin Türk boğazlarından geçmesine izin vermeme uygulamasını 2002 yılından beri uyguluyor.
Ancak AB ve G7 ülkelerince uygulanan yaptırımlar nedeniyle Türk boğazlarından ham petrol yüklü olarak geçen gemilerin P&I sigortalarının geçersiz olması ve bir kaza durumunda sigortanın tazmin edilememesi durumu ortaya çıktı.
Bu riski gören Türkiye 1 Aralık’tan itibaren yeni bir önlem aldığını duyurdu. Bunu göre ham petrol yüklü bir geminin Türk boğazlarından geçiş yapması halinde meydana gelebilecek ve felaket boyutuna varabilecek bir kazada sigorta şirketinin tazmin sorumluluğunu karşılamaması riskinin ortaya çıkmaması amaçlanıyor. Bunun için de sigorta şirketlerinden gemilere sağlandığına dair teyit mektubunu vermesi ve gemilerin bunu Türkiye’ye iletmesi gerekiyor.
Çünkü herhangi bir olayda zarar gören tarafların ve geminin bulunduğu yerden kaldırılması ile ilgili tazmin sorumluluğu ilk aşamada P&I sigortası kapsamında gerçekleştiriliyor.
P&I sigortalarını İngiltere merkezli şirketler yapıyor
Boğazların girişinde tanker yoğunluğuna sebep olan sorun ise P&I sigortalarını yapan uluslararası şirketlerin Türkiye’nin talep ettiği teyidi sunmamasından kaynaklanıyor.
Şu anda boğazların girişlerinde bekleyen gemilerin birçoğunun sigortasını Uluslararası P&I Grup üyesi İngiltere merkezli şirketler tarafından düzenleniyor.
Bunlardan biri olan London P&I Club web sitesinden yaptığı açıklamada global tanker filosunun yüzde 95'ini kapsayan International Group of P&I Club'a atıfta bulunarak Türkiye'nin talep ettiği mektupların şu an temin edilemeyeceğini açıklamıştı.
Denizcilik Genel Müdürlüğü: Sigorta firmaları bu teyit mektubunu ülkemize vermekten imtina etmektedirler
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı olan Denizcilik Genel Müdürlüğü de 8 Aralık’ta yayınladığı açıklamada söz konusu P&I sigorta şirketlerini işaret ediyor:
“P&I sigorta şirketlerinin mevzuatlarını öne sürerek ciddi ücretler karşılığı düzenledikleri sigorta poliçeleri kapsamında ticari müşterilerine (gemi sahiplerine) teyit mektubu vermemelerinin kabul edilemeyecek bir durum olduğu değerlendirilmektedir. Talep edilen teyit mektubu, sadece söz konusu geminin boğaz geçişinde sigortasının geçerli olduğuna dair olup yaptırımlara tabi sigorta poliçesi geçersiz olacak herhangi bir gemi için teyit mektubu sunulması gibi bir talebimiz bulunmamaktadır. Sigorta firmaları, rutin olarak olay bazında talep edilen ve verilen bu teyit mektubunu ülkemiz söz konusu olduğunda vermekten imtina etmektedirler. Sigorta şirketinin bir geminin ambargoya tabi olup olmadığını belirlemesi sıradan bir uygulamadır ve şu anda bekleyen gemiler için de bu araştırmayı yaptığı gemiler mevcuttur. Boğazda bekleyen ham petrol taşıyan gemilerin çok büyük çoğunluğu AB’ye ait gemiler olup, yine petrolün çok büyük bir bölümü AB limanlarına gitmektedir. AB’nin koymuş olduğu ambargo kurallarına ilişkin yine AB’ye ait gemilerle taşınan ham petrole yönelik, sigorta hizmeti veren AB sigorta firmaları tarafından Bakanlığımızın talep ettiği teyit mektubu vermemesinin sebebi anlaşılamamaktadır.”
Gemilerin büyük çoğunluğu AB üyesi Yunanistan bandıralı
Yine Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafından 9 Aralık’ta yayınlanan açıklamada, teyit mektubu sunmadığı için yaklaşık 2 milyon ton ham petrol yüklü olarak Karadeniz’de bekleyen tanker sayısının 18 olduğu ve bunların 13’ünün Avrupa Birliği limanı varışlı olduğu belirtilmişti. Bu gemilerden 15’in de AB üyesi Yunanistan’a ait olduğu vurgulanmıştı.
Teyit mektubu sunan Rus gemisi boğazdan geçiyor
Diğer yandan da teyit mektubu sunan gemilerin boğazlardan geçişi sorunsuz şekilde devam ediyor. Edinilen bilgiye göre Türkiye’nin talebini yerine getirerek teyit mektubu sunan biri Rus bandıralı olmak üzere 4 tankerin İstanbul Boğazı’ndan bugün geçişine izin verildi.
‘Seyir Planı-1 raporu eşliğinde P&I sigortası teyidi de isteniyor’
İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Boğazları, Denizcilik Uygulama ve Araştırma Merkezi Onursal Başkanı Saim Oğuzülgen, bu konuda Sputnik’e yaptığı değerlendirmede, “Türk devletinin boğazların güvenliğini sağlamak için her türlü şeyi talep etme hakkı var” diyerek şunları söyledi:
“P&I, bir gemi bir su yolunda geçerken veya herhangi bir yerde seyrederken bir kaza meydana geldiğinde kendisi haricindeki durumlara verdiği zararların tazmin sigortasıdır. Örneği bir gemi Türk boğazlarına girmeden önce kendi teknik niteliklerini ve bu sigortasını Türk Boğazları Deniz Trafik Kontrol Merkezi’ne bir rapor halinde sunması gerekiyor. Diyelim ki A gemisi benim X şirketi ile poliçem var dedi. Bu poliçe diyelim ki yılbaşında imzalandı ama belki ondan sonra o gemi bayrak değiştirdi. Belki o poliçenin içinde Türk boğazlarından geçerken meydana gelebilecek kazalarla ilgili tazminat ödeme yükümlülüğü yok. Dolayısıyla Türkiye son gelişmeler dahilinde bu riskleri göze alarak gemilerden Seyir Planı-1 raporu eşliğinde P&I sigortası teyidi de istiyor.”