A1 Capital Araştırma Genel Müdür Yardımcısı Baki Atılal, kurdaki artışın yönelimi, sebeplerini ve borsadaki davranışları Radyo Sputnik’te Ali Çağatay’la Seyir Hali programında yorumladı.
Atılal, kurdaki artışın olası sebeplerini “Kurdaki artış ne zaman başladı? Yaklaşık bir haftalık periyotta başladı dolayısıyla ben buna Rusya-Ukrayna gerginliği ve global emtia fiyatlarındaki artışı koyamam ki bir haftadır endüstriyel metallerde de fiyatlarda geri çekilme var. Dün cari açık verisi geldi. O zaten bize ana hikayenin ilk kalemini gösterdi. Net bir şekilde enerji ve diğer emtia fiyatlarından kaynaklanan bir artış var. Doğalgazı da spot piyasadan alıyoruz. Fiyat yüksek olduğundan dolayı o enerji maliyeti artıyor. Bu birinci etmen olarak yapabileceğin bir şey yok buna. Kontrol ediyorduk, bir şekilde 14.85’i aylarca geçmedi. Son bir haftada uçtu. O zaman diyeceğiz ki bu içsel nedenlerle uçtu. Dışarıda böyle bir uçuş kaçış yok. Dolar endeksi 105’e çıktı ama sadece bunu dolar endeksine bağlayarak da 102’den 105’e çıktı diye kurun 1 lira artışı mantıklı bir açıklama olmaz” diye inceledi.
‘Döviz işlemleri ile ilgili sanki algı olarak insanlarda kontrol altına alınmaya çalışılıyor’
Kurun artmasına yönelik alınan önlemleri hatırlatan Atılal, “O zaman neler açıklandı? Döviz işlemleri ile ilgili sanki algı olarak insanlarda kontrol altına alınmaya çalışılıyor. Merkez Bankası hikayesine bakıyorsun ihracatçının getirdiği dövizin yüzde 40’ına kadar o ‘döviz gelsin’ tarzında hareketler orada ‘hayırdır’ sorusunu yaptı. Konut fiyatlarındaki artış, biz Türk vatandaşı olarak yüzde 8 öderken onlar niye ödemiyor? Böyle bir hikayede ulaşamıyorsun. Ulaşamadığın noktada fiyatlar hala yukarı devam etmeye gidiyor. Sonra 500 bin dolar BES’e yatırırsan ya da 400 bin dolara ev alırsan vatandaşlık alıyorsun. Böyle olunca da YUVAM mevduat ve kur korumalı mevduat yaptık. Bunların hepsini yaptık, sonuçta ne algısı oluştu? Elimizde demek ki döviz yok” diye dikkat çekti.
‘İlk bakacağımız yer bankalararası dolar alış-satış makasının ne kadar açıldığıdır’
Atılal, bankalardaki dolar alış satış makası üzerinden dövize olan talebi “Dışarıda da resesyon konuşulmaya,insanlar bir anda kur tetiklemeye başlayınca ilk bakacağımız yer bankalararası dolar alış-satış makasının ne kadar açıldığıdır. Bu 3-5 kuruştan 10 kuruşa sonra 12 kuruşa çıktı. Dün 25 kuruştu. Şimdi bunun böyle olduğunu görenler doğal olarak dövize bir talepte bulunuyor. Talepte bulundukça yukarıya gidiyor. Cari açığı kontrol edemiyorum, enflasyonu düşüremiyorum. İkisini de kontrol edemeyince doğal olarak eski sisteme dönüyor. Eski sistemde eğer faiz konusunda normal hamleler atmazsan, enflasyon konusunda yapısal tedbirler açıklamaz ve almazsan kuru da kontrol altına almak için Sayın Nebati ayın 4’ünde açıkladığı kur korumalı mevduat, tahvil ya da bono sonuçta beklenti de oluşturunca kurdaki hareket ‘şu enstrüman gelsin de o tarafa geçelim’ üzerine geliyor” diye açıkladı.
‘Bu kadar enflasyon endeksli bono, tahvil, mevduat çıkacak diye konuşuyorsak onun çıkmasını bekliyor’
Borsa ve doların aylık bazda getiri yüzdelerini belirten Atılal, yeni yatırım enstrümanı beklentisi içinde dövize yönelindiğini “Bunu borsaya bağlarsak ay başından bu yana borsa yüzde 1.64 kaybettirmiş. Diğer taraftan dolara baktığında yuvarlak yüzde 5.5 kazanmışsın. Bu daha önceki dönemlerde böyle değildi. Endeks yukarı gidiyordu insanlar da ‘kur yerinde sayıyor, paramızı borsaya koyalım’ diyordu ama terse dönmeye başlayınca bundan sonraki periyottan beklentiler de aşağı çekildi. Böyle bir hikaye var deyince şirketlerde ithalat ihracat yaptıklarını ve yüzde 80’inin döviz bazlı olduğunu söylüyor ve alıyor. Onun talebiyle karşılaşınca şu anda 15.64, nereye gider? Bu kadar enflasyon endeksli bono, tahvil, mevduat çıkacak diye konuşuyorsak onun çıkmasını bekliyor. O enstrüman çıkmadan bu artışın pek bir yavaşlama ihtimali gözükmüyor. 10’ar kuruş yükseliş temposuna giriyormuşuz gibi bir algı var çünkü insanlar borsadan çekilmeye çalışıyorlar” diye aktardı.