Birleşmiş Milletler'in (BM) iklim kriziyle mücadeleyi amaçlayan ve 197 ülke tarafından imzalanan Paris Anlaşması'nın Aralık 2015'te imzalanmasının üzerinden 5 yıl geçerken, ilkin ABD'nin başını çektiği 15 ülkenin fosil yakıtların üretimini aşırı boyutta artırmayı planladığı ortaya çıktı, ardından 5 yılın muhasebesinin yapılacağı ilk zirvede yayımlanacak bilimse raporun değiştirilmesi için pek çok ülkenin lobi yaptığı medyaya sızdı.
Fosil yakıtı hızla terk hedefini önemsizleştirme çabası
Greenpeace'in araştırmacı gazeteciler ekibi Unearthed'e ve oradan BBC News'a sızan belgeler, 31 Ekim-12 Kasım arasında İskoçya'nın Glasgow kentinde düzenlenecek COP26 İklim Zirvesi'nde yayımlanacak kritik önemdeki bilimsel raporun değiştirilmesi için hükümetlerin nasıl lobi yaptığını ortaya seriyor.
Belgelere göre bir dizi ülke ve kuruluş, rapor taslağının önerdiği kadar hızla fosil yakıt kullanımının azaltılması gerekmediğini savunuyor. Suudi Arabistan, Japonya ve Avustralya'nın aralarında bulunduğu ülkeler, BM'den fosil yakıt kullanımından hızla uzaklaşma hedefinin önemsizleştirilmesini istiyor.
Petrolcüler
Dünyanın en büyük petrol üreticilerinden Suudi Arabistan'ın petrol bakanlığı danışmanı, 'acil ve hızlı bir şekilde her açıdan sınırlandırma eylemlerine duyulan ihtiyaç' gibi ifadelerin rapordan çıkarılmasını talep ediyor. Suudi Arabistan, 'enerji sistemleri sektörünü karbondan arındırma çabalarının, hızla sıfır karbona geçişe ve fosil yakıtları kaldırmaya odaklanması gerektiği' çıkarımının silinmesini de istiyor.
Kömürcüler
Kömür ihraç eden ülkelerin başında gelen Avustralya'dan üst düzey bir hükümet yetkilisi, COP26'nın hedeflerinden birinin kömür kullanımına son vermek olmasına rağmen, 'termik santrallerinin kapatılmasının gerekli olmadığını' iddia ediyor.
Avustralya, 'fosil yakıt lobisinin Avustralya ve ABD'de iklim kriziyle mücadele faaliyetlerini önemsizleştirmede rol oynadığına' dair atfın silinmesini de istiyor.
Dünyanın en büyük ikinci kömür tüketicisi Hindistan'da hükümetle bağlantılı Merkez Madencilik ve Yakıt Araştırma Enstitüsü'nden üst düzey bir bilim insanı, 'uygun fiyatlı elektrik sağlamanın muazzam zorlukları nedeniyle kömürün muhtemelen onlarca yıl daha enerji üretiminin temel dayanağı olmaya devam edeceğini' savunuyor.
Karbon salmama yerine yakalama ve depolama işe yarar mı?
Rapora itiraz eden ülkelerden Norveç, Suudi Arabistan, Çin, Avustralya ve Japonya ile Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), karbon yakalama ve depolamaya (CCS) destek sunuyor.
Karbon yakalama ve depolama teknolojilerinin enerji santralleriyle bazı endüstriyel sektörlerden kaynaklanan fosil yakıt emisyonlarını önemli ölçüde azaltabileceği gündemde. Ancak zirveye sunulacak bilimsel raporda, 'karbon yakalama ve depolama teknolojilerinin gelecekte bir rol oynayabileceği, fakat uygulanabilirliği konusunda belirsizlikler olduğu' belirtiliyor. Raporda "Karbon yakalama ve depolama teknolojili fosil yakıtların ısınmayı yavaşlatma ve durdurma hedefleriyle ne ölçüde uyumlu olacağı konusunda büyük bir belirsizlik var" deniliyor.
Kırmızı etçiler
'Bitki bazlı beslenmenin, ortalama emisyon yoğunluğu fazla Batı beslenme şekline kıyasla sera gazı emisyonlarını yüzde 50'ye kadar azaltabileceğini' belirten raporun 'emisyonları azaltmak için et tüketimini azaltmanın gerekli olduğuna' dair kanıtlarına, en büyük sığır eti ve hayvan yemi ürünleri üreticilerinden Brezilya ve Arjantin şiddetle karşı çıkıyor.
Her iki ülke de 'bitki temelli beslenmenin iklim değişikliğiyle mücadelede rol oynadığına atıfta bulunan veya sığır etini yüksek karbonlu gıda olarak tanımlayan' bazı bölümlerin silinmesi ya da değiştirilmesini istiyor.
'Kırmızı ete vergiye ve insanları bir günlüğüne etten vazgeçmeye teşvik eden Etsiz Pazartesi isimli uluslararası kampanyaya atıfların çıkarılmasını' da isteyen Arjantin, 'et temelli beslenmenin de karbon emisyonlarını azaltabileceğine dair kanıtlar olduğunu' iddia ederek 'genellemeden kaçınılmasını' tavsiye ediyor.
'Bitki temelli beslenmenin kendi başına emisyonun azaltılmasını garanti etmediğini' savunan Brezilya, ayrıca, 'Amazon'da ormansızlaşmanın hükümet politikalarının sonucu olduğu' atfına da itiraz ediyor.
Yoksul ülkelerin dönüşümünü finanse etmek istemeyenler
İsviçre, Avustralya gibi bazı zengin ülkeler de fosil yakıt kullanımından uzaklaşıp yeşil teknolojilere yönelmeleri için yoksul ülkelere mali destekte bulunmaya yanaşmıyor.
Doğu Avrupa ülkeleri ve Hindistan, iklim hedeflerinin tutturulabilmesi için nükleer enerjiyi savunuyor.
Gücü olan engellemeye çalışırken nasıl olacak?
Zirvede anlaşmaya taraf ülkelerden iklim krizini yavaşlatmak ve küresel ısınmayı 1.5 dereceyle sınırlamak için önemli taahhütlerde bulunmaları istenecekken, belgeler, hükümetlerin BM'nin eylem tavsiyelerini ciddiye almak bir yana baltalamaya çalıştığını gösteriyor.
Sızan belgeler, hükümetler, şirketler ve diğer ilgili tarafların, iklim kriziyle nasıl mücadele edileceğine dair en iyi bilimsel kanıtları biraraya getirmek için oluşturulan BM raporunu derleyen bilim insanlarından oluşan ekibe sunulan 32 binden fazla başvurudan oluşuyor.
İklim değişikliğini değerlendirmekle görevli BM organı olan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), 6-7 yılda bir değerlendirme raporları hazırlanıyor. Hükümetlerin iklim kriziyle mücadele için atacağı adımları belirlemede kullanılacak rapor, COP26 zirvesindeki müzakerelere temel teşkil edecek.
Dün de enerji üreticisi ülkelerin 2030'a dek yüzde 240 daha fazla kömür, yüzde 57 daha fazla petrol ve yüzde 71 daha fazla doğalgaz üretmeyi planladıkları ortaya çıkmıştı.