Karaborsada değeri altın ve platinyumu aşan boynuzları nedeniyle kaçak avcılar tarafından 2010-2019 yılları arasında 9 bin 600’den fazla gergedan öldürüldü. İçerisindeki keratinin herhangi bir rahatsızlığa karşı iyi geldiğini gösteren hiçbir bilimsel veri bulunmamasına rağmen, Çinli geleneksel tıp uygulayıcıları gergedan boynuzuna yönelik bu yoğun talebin arkasındaki başlıca neden olarak görülüyor. Gergedanların sayısı her geçen gün daha da azalırken, bu piyasa bazı Asyalı müşterilerce de güçlendiriliyor.
Önümüzdeki dokuz yıl içinde, dünyadaki gergedanların yüzde 90’ının bulunduğu Güney Afrika’da, bu hayvanlarının neslinin tükenmenin eşiğine geleceği tahmin diliyor.
Bu durumun önüne geçmek içinse mayıs ayında Rhisotope Projesi isimli bir proje başlatıldı. İsmini İngilizce gergedan anlamına gelen ‘Rhino’ ve izotop olan ‘isotope’ sözcüklerinden alan proje, boynuzların kaçak avcılar için cazibesinin ortadan kaldırılması ve tehlikeli hale getirilmesine yönelik radyoaktif materyalleri kapsıyor.
Güney Afrika’daki Wits Üniversitesi tarafından başlatılan proje, Rosatom, Avustralya Nükleer Bilim ve Teknoloji Kurumu (ANSTO), Colorado Devlet Üniversitesi’nin yanı sıra Güney Afrika Nükleer Enerji Kurumu (Necsa) gibi kuruluşların katılımıyla büyük bir uluslararası işbirliği projesi haline geldi.
Boynuzlar izlenebilecek
Projede boynuzları avlayanlara zarar vermekten ziyade, yasa dışı ticaretini son derece izlenebilir hale getirilmesi amaçlanıyor. Gergedan boynuzları güvenlikleri için sorun teşkil etmeyecek miktarda radyoaktif madde ile işaretlenecek, böylelikle dünyanın dört bir yanındaki havalimanları, tren istasyonları ve limanlara yerleştirilen 10 bin civarı radyasyon tarayıcısı ile izlenebilecek.
Boynuzların taşınması bu şekilde daha zor ve riskli olacağı için avcıların bu yöndeki ilgilerinin ortadan kaldırılması amaçlanıyor. Radyoaktif izotoplar ayrıca boynuzların potansiyel alıcıların gözündeki değerini de düşürecek.
Projenin ilk aşaması kapsamında halihazırda iki Güney Afrika gergedanının boynuzlarına radyoaktif olmayan izotoplar enjekte edildi. Bilim insanları yabancı maddelerin boynuzlara zarar verip vermediğinden emin olmak için bu gergedanları yaz sonuna kadar gözlemleyecek. Bu uygulamanın zararsız olduğuna kadar verilirse, 'süperbilgisayarlar' ve 3D modelleme yöntemi ile gergedanların işaretlenmesi için kullanılacak doğru radyoaktif izotop ve uygun miktarı belirlenecek.
‘Nükleer bilim, gezegenimizin kurtarılmasında önemli rol oynayacak’
Rosatom ise projenin nihai aşamasında gergedanların boynuzlarına enjekte edilecek izotopu sağlayacak.
Rosatom’un Orta ve Güney Afrika birimi Başkanı Ryan Collier, 'Bu harika hayvanları kurtarmak için projede kilit rol oynamaktan gurur duyduklarını' söyledi.
Collier, “Bilimin, özellikle de nükleer bilimin sadece gergedanların değil gezegenimizin korunmasında önemli bir rol oynayacağından eminiz” dedi.