ABD merkezli ekonomi dergisi Forbes, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın (MbS) kötü şöhretine rağmen, kontrolüne giren devlete ait dev petrol şirketi Aramco'nun bu yıl 80 milyar dolar gelir beklentisiyle Küresel 2000 endeksinde 5. sırasını koruyacağını belirtti.
MbS, Aramco'nun yüzde 5'ini halka arz ederek satma ve 2 trilyon dolarlık piyasa değerini 100 milyar dolar artırma planından, gözaltına aldırdığı yüzlerce prens ve üst düzey yetkiliyi işkenceden geçirip fidye toplaması ve İstanbul Başkonsolosluğu'ndaki Cemal Kaşıkçı cinayeti skandallarının ardından geri adım atmıştı. Ortalığın durulmasıyla MbS'nin yaptığı yeni hamleleri mercek altına alan Forbes, 'yatırımcıların vicdanlarını bir kenara bırakarak Suudi Veliaht Prensi'ne güven tazelediklerini' yazdı.
Parça parça satılıyor
Amerikan ekonomi dergisi, MbS'nin geçen ayki açıklamasına göre Aramco'nun yüzde 1’lik hisse satışı için önde gelen bir küresel enerji şirketiyle görüşmeye ve 19 milyar doları bulabilecek potansiyel hisse satışının gelecek iki yıl içinde gerçekleşebileceğine dikkat çekti. Aralık 2019'da Aramco'nun yüzde 1.75'lik halka arzdan 29 milyar dolar topladığını, EIG Global Energy Partners öncülüğündeki bir konsorsiyumun Aramco petrol boru hatlarının yüzde 49'unu 12.4 milyar dolara satın aldığını ve benzeri bir satışın doğalgaz boru hatları için de beklendiğini sıraladı.
'Veliaht Prens'in Suudi kraliyet tacının en değerli mücevherini ufak ufak satarak paraları istiflediğini' dile getiren Forbes'e konuşan Bernstein Research analisti Oswald Clint, Aramco'nun 'kendi evreninde hisse alıp satıp ticaret yaptığını' söyledi.
Aramco'nun 2021'de 80 milyar dolar gelir beklentisinin Batılı petrol devleri ExxonMobil ve Chevron'a kıyasla 13, Çinli devlere kıyasla 6 ve Rus devi Rosneft'ekıyasla 6 fiyat/kazanç oranı anlamına geldiğini aktaran Forbes, "Aramco ayrıca (emsallerinden daha düşük bir oranla) yüzde 4'lük kazanç için yıllık temettü olarak 75 milyar dolar ödüyor. Piyasa böylesi jeopolitik riskli varlıklar için bu tür bir prim değerlemesi ödediğinden, MbS'nin yüzde birkaç daha fazla hisse satmaması aptalca olurdu" diye yazdı.
Peki, MbS bu parayı niçin topluyor?
"Peki, MbS bu parayı niçin topluyor" diye soran Forbes, Suudi Veliaht Prensi'nin kraliyetin petrol çağı sona erdikten sonra da hayatta kalabilmesi hedefiyle geliştirdiği Vizyon 2030 projesi için 1.3 trilyon dolarlık kamu/özel yatırımı aradığı ve dolayısıyla ortaklara ihtiyaç duyduğunu belirtti.
MbS'nin Kızıldeniz kıyısında tekno kent kurmak, 10 milyar ağaç dikmek, 10 yıl içinde enerjinin yarısını yenilenebilir kaynaklardan sağlamak gibi mega projelerini sıralayan, işsizliği yüzde 15'ten bu yıl 11'e ve 2030'da 7'ye düşürme hedefini aktaran Forbes, şu bilgileri paylaştı:
Suudi Kamu Yatırım Fonu'nu finanse ediyor
"Üzerine düşen görevi yerine getiren Aramco, geçen yıl kimya devi Saudi Basic Industries veya Sabic'teki yüzde 70 hisseye karşılık Suudi Kamu Yatırım Fonu'na (çoğu ödünç) 69 milyar dolar daha devretti. CEO Amin Nasser, yakın tarihli raporunda, Aramco'nun mühendislik ve proje yönetimi becerilerinden yararlanarak her türlü ekonomik çeşitlendirme projesini önermesinin ve o paranın bir kısmını geri almak için sübvansiyon başvurusunda bulunmasının beklendiğini söyledi."
Yatırım üstüne yatırım
"Elbette Prens bin Salman, Aramco'nun büyüme sermayesini daraltmak istemiyor, sadece zaten büyümüş olanın bir kısmından hasat yapmak istiyor. Aramco bu yıl sermaye yatırımlarını 35 milyar dolar artırmayı bekliyor. Cazan'da günde 400.000 varil kapasiteli yeni bir rafineri kuruyor, sıfır karbonlu bir amonyak işi geliştiriyor, Teksas yakınlarında ExxonMobil ile 10 milyar dolarlık bir plastik fabrikası kurmakta planlanandan hızlı hareket ediyor."
Dünyanın en büyük rafinerisi masada
"Jokerler çok. Aramco'nun milyarder Mukesh Ambani’nin Reliance Industries'inin petrokimya yan kuruluşunun yüzde 20 hissesine 15 milyar dolar ödemek için görüşmelerde olduğu söyleniyor. Haberlere göre anlaşma, günde 1.24 milyon varil petrol işleyen ve dünyanın en büyük rafinerisi olan Reliance'ın Hindistan/Gujarat'taki Jamnagar Rafinerisi için günde 500 bin varil petrol alınmasını da içeriyor."