Rusya bu yıl, ilk insanlı uzay uçuşunun 60. yıldönümünü kutluyor. Ülke, Sovyetler Birliği döneminde 12 Nisan 1961'de Yuriy Gagarin'i uzaya gönderdi. Gagarin, dünyanın yörüngesinde 108 dakika kaldı ve ulusal bir kahraman olarak geri döndü.
Gagarin’in pek çok bakımdan çığır açan bu yolculuğu hakkında bilinmesi gereken dört şey:
Poyehali!
Eğitimli bir çelik işçisiyken askeri pilot olan Gagarin, bir uzay uçuşunda gerekli olan eğitim için binlerce aday arasından seçildi. Testlerinde mükemmel sonuçlar göstermenin yanı sıra, o zamanlar 27 yaşında olan Gagarin'in, bir eve girerken Rusya'da bir gelenek olan ayakkabı çıkarmayı görev için kullanacağı Vostok uzay aracına binerken de yaptığı söyleniyor.
12 Nisan 1961'de Kazakistan'daki Baykonur uzay üssünden kalkarken, Gagarin’in Rusçada ‘hadi gidelim’ demek olan ‘poyehali’ kelimesini söylemesi hiç unutulmayacaktı.
Vostok ile Dünya etrafındaki dönüşünü tamamlaması 108 dakika sürdü. Gagarin güvenli bir şekilde eve döndüğünde, görevinin başarısı, her şey planlanmış olsa dahi plana göre gitmeyen bazı şeyleri ve ne denli riskli bir yolculuğa çıkmış olduğunu geri planda bıraktı.
Birtakım teknik aksaklık arasında, uzay aracı beklenenden daha yüksek bir irtifada yörüngeye girmişti. Fren sistemi arızalanmış olsaydı, Gagarin uzay aracının kendi başına inmeye başlamasını beklemek zorunda kalacaktı. Vostok, 10 gün için yeterli olacak kadar yiyecek, su ve oksijen ile dolu olsa da, yüksek irtifa inişin çok daha uzun olacağı ve Gagarin'in stoklarının tükenebileceği anlamına geliyordu. Neyse ki frenler çalıştı.
Patates tarlası
Gagarin, beklenen iniş noktasından kilometrelerce uzakta, Rusya’nın güneyindeki Saratov bölgesinde kapsülünden çıkış yaptı. Genç bir kız ile büyükannesinin patates topladığı bir tarlaya iniş yaptı. Beyaz bir kask ve turuncu bir uzay kıyafeti giyen Gagarin’in, ilk başta genç kız ve büyük annesini Soğuk Savaş dönemi gerginlikleri arasında yabancı bir casus olmadığına ikna etmek için uğraşması gerekti.
Gagarin, Sovyetler Birliği'nde herkesin tanıdığı birisi haline gelirken, yıllarca kimse ülkenin uzay programının ‘beyni’ hakkında bilgi sahibi değildi: Sergey Korolyov. Sovyetler, kimliğini gizli tutmak adına ‘baş tasarımcılarına’ verilen Nobel Ödülü'nü bile reddetti. Korolyov’un adı sadece 1966'da ölümünden sonra ortaya çıktı. Korolyov'un önderliğinde, SSCB sadece uzaya çıkan ilk insanı değil, ilk kadını da uzaya gönderecekti. Gagarin’i, iki yıl sonra da uzaya çıkan ilk kadın Valentina Tereşkova izledi.