NEREDEN GELİYOR?

Hey on beşli

“Hey on beşli, on beşli” diye bilinen Tokat yöresine ait anonim türküyü hepiniz duymuş, hatta melodisine kendinizi kaptırıp mırıldanmışsınızdır bile. Düğünlerde oyun havası gibi çalınan ve neşe içinde söylenen bu türkü aslında içinde büyük bir toplumsal acı ve hüzün barındırır. Peki, “on beşli” nereden geliyor ve neden hüzün barındırıyor?
Sitede oku

Bu türkü, Birinci Dünya Savaşı sürerken 1916 yılında askere alınan 1899 doğumlular için yakılmış bir ağıttır. 1899 olması sizleri yanıltmasın. 1899 yılında doğanlar 15 değil, 17 yaşındadır. Çünkü 1899 yılı, Rumi takvime göre 1315’tir.

Kendisi de 1916’da silahaltına alınan Mehmet Dürdali Karasan’ınPaşam Nereye Kadar Çekileceğiz” isimli hatıratının 11. sayfasındaki dipnotunda o dönem şöyle anlatılır:

“Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği yıllarda Osmanlı İmparatorluğu, İtilaf Devletlerine karşı üç cephede birden savaş vermektedir. Asker sıkıntısı had safhadadır. Her yılın askere alınma dönemlerinde 18 yaşını bitiren gençler askere alınırken, 1916 yılında Sultan Reşad bir ferman yayımlayarak 1 Haziran 1314 (1898) ile 22 Mayıs 1315 (1899) tarihleri arasında doğan erkekleri askere çağırmıştır. Böylelikle ilk defa 17 yaşını bitirenler de (22 Mayıs’tan önce doğan 1315 doğumlular) 18 yaşını dolduranlarla birlikte askere alınmışlardır. 1899 doğumlulardan sadece ihtiyat zabiti olabilecek derecede tahsili olanlar değil, tahsili olsun olmasın bütün 1899 doğumlular askere çağırılmışlardır. İşte bu dönemde 17 yaşında askere gidenlere halk arasında ‘on beşliler’ denmektedir.”

Yorum yaz