Türkiye'de yerleşik ve yerleşik olmayan hane halkı yurt içi tüketimi 2020'de bir önceki yıla göre yüzde 10.8 artarak 2.9 trilyon lirayı aştı. Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) önlemleri nedeniyle sosyal teması azaltmak durumunda kalan tüketiciler, eğitim ve turizm gibi hizmetler sektöründe bütçesini küçültürken dayanıklı ve dayanıksız mal harcamalarını artırdı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, salgının tüm dünyada ekonomileri derinden etkilediği 2020 yılında Türkiye ekonomisi yüzde 1.8 büyüme kaydetti.
Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 4.5 büyüyen Türkiye ekonomisi salgının dünyada yayılması ve ülkede de görülmesiyle ikinci çeyrekte yüzde 10.3 küçüldü. Salgının etkilerine karşı hem sağlık hem de ekonomik alanda alınan tedbirlerin de etkisiyle üçüncü çeyrekte ekonomi ibresi yönünü yeniden pozitife çevirdi ve yüzde 6.3 büyüme kaydetti. Türkiye ekonomisi salgındaki ikinci dalgaya rağmen söz konusu ivmeyi son çeyrekte de devam ettirerek yüzde 5.9 büyüdü.
Bu dönemde üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2020'de bir önceki yıla göre yüzde 16.8 artarak 5 trilyon 47 milyar 909 milyon lira olarak gerçekleşti.
Eğitim ve turizm harcamaları düştü
Harcamaların dağılımına bakıldığında, ilk sırayı 1 trilyon 180 milyar lira ile eğitim ve turizm gibi hizmet sektörüne yönelik harcamaların aldığı görüldü. Kovid-19'un etkisiyle bu alandaki harcamalarda önceki yıla göre yüzde 0.5 düşüş kaydedildi.
Salgın nedeniyle evde daha fazla vakit geçirmek durumunda kalan hane halkının, gıda, içki, tütün, ilaç, kırtasiye ve temizlik malzemeleri gibi dayanıksız mallara yaptığı harcamalar da bu dönemde yüzde 18 artarak 936 milyar liradan 1.1 trilyon liraya çıktı.
Buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinesi ve saat, antika eşya, müzik aletleri gibi dayanıklı mal harcamaları da söz konusu dönemde yüzde 48 artarak 217 milyar liradan 323 milyar liraya yükseldi.
Hane halkının giysi, ayakkabı, mutfak eşyası, oyuncak gibi yarı dayanıklı tüketim malı harcamaları da aynı dönemde yüzde 5.7 artarak 312 milyar liraya ulaştı.
Hizmet harcamaları dördüncü çeyrekte toparlandı
Geçen yıl yerleşik ve yerleşik olmayan hane halkının nihai tüketim harcamaları birinci çeyrekte 627 milyar lira düzeyindeyken, Kovid-19 kısıtlamalarının yoğun uygulandığı ikinci çeyrekte 591 milyar liraya geriledi. Alınan tedbirlerin etkisiyle harcamalar üçüncü çeyrekte 833 milyar liraya, dördüncü çeyrekte de 867 milyar liraya yükseldi.
Yılın ilk çeyreğine yüzde 17.7 artışla başlayan hizmetler sektörü harcamalarında ikinci çeyrekte yüzde 18.3, üçüncü çeyrekte yüzde 5.3 düşüş görülürken, dördüncü çeyrekte bu harcamalar yüzde 5.6 yükseldi.