Merkez Bankası Başkanı Ağbal, 'Enflasyon Raporu 2021-1' çevrim içi bilgilendirme toplantısında yaptığı konuşmada, orta vadeli tahminler üretilirken makro finansal koşular ile enflasyon görünümünü esas aldıklarını söyledi.
Buna ilaveten ithalat fiyatları, gıda fiyatları ve maliye politikası gibi dışsal unsurlar için varsayımlarını gözden geçirdiklerini ifade eden Ağbal, son dönemde petrol fiyatlarındaki yükseliş ve küresel toparlanma beklentilerinin güçlenmesiyle ham petrol fiyatlarına dair beklentilerin yukarı yönlü güncellendiğini belirtti.
Gıda enflasyonu tahminine ilişkin Ağbal, "İşlenmemiş gıda fiyatları, döviz kuru gelişmeleri ve uluslararası fiyatların son dönem eğilimlerini dikkate alarak 2021 yılı için gıda enflasyonu varsayımımızı 1 puan artışla yüzde 11.5'e revize ettik" dedi.
Ağbal, maliye politikası ve finansal politikada ise para politikası ile eş güdüm içerisinde enflasyonda öngörülen düşüş patikasıyla uyumlu bir çerçevede uygulanacağı orta vadeli görünümü esas aldıklarını belirterek, "Bu bakımdan yakın dönemde milli gelire oranla yüzde 3.5 olarak aşağı yönlü revize edilen 2021 yılı merkezi yönetim bütçe açığı hedefinin para politikası hedeflerini destekleyeceğini değerlendirmekteyiz" dedi.
'Sıkı para politikası duruşumuzu devam ettirmek zorundayız'
Temel varsayımlar ve kısa vadeli öngörüler çerçevesinde enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakın olacağını değerlendirdiklerini aktaran Ağbal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar sıkı para politikası duruşunun kararlılıkla, uzun bir müddet sürdürüleceği bir görünüm altında enflasyonun 2021 sonunda yüzde 9.4 olarak gerçekleşeceğini, 2022 sonunda yüzde 7'ye, 2023 sonunda ise orta vadeli hedef olan yüzde 5 seviyesine gerileyerek istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. Böylece ekim Enflasyon Raporu'nda öngörülen 2021 ve 2022 yıl sonu enflasyon hedefi tahminlerini korumuş olduk. Ancak bu tahminler üzerinde yukarı yönlü risklerin belirgin bir şekilde önemini koruduğunun farkındayız. Bu nedenle güçlü, sıkı para politikası duruşumuzu da devam ettirmek zorundayız."
Gıda fiyatlarındaki yüksek seyir
Ağbal, 2021 yılı için bir önceki rapor dönemine göre TL cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncellemenin enflasyon tahminini 0.4 puan düşürürken, birim iş gücü maliyetinin 2021 için belirlenen asgari ücret artışına bağlı olarak 1 puan yükseltici yönde etki yaptığını söyledi.
Ağbal, gıda fiyatlarında öngörülen yüksek seyrin enflasyon tahminini 0.2 puan yükselttiğini, yönetilen-yönlendirilen fiyatların büyük ölçüde tütün ürünlerindeki ayarlamanın etkisiyle 0.3 puan aşağı çektiğini bildirdi. Ağbal, "Ayrıca, sıkı parasal duruşun devamıyla enflasyon beklentilerinde öngörülen iyileşmenin yıl sonu tahminine 0.5 puan düşürücü yönde katkıda bulunacağını değerlendiriyoruz" dedi.
"Ayrıca, küresel büyüme ve dış talep görünümünde salgın kaynaklı olumsuz bir şokun tekraren yaşanmayacağı, küresel risk iştahında yaşanan olumlu gelişmelerle birlikte Türkiye'ye özgü risk algılarında iyileşmenin devam edeceği bir görünümü esas aldık. 2021 yılı için oluşturduğumuz tahmin patikasında, ücretler, gıda fiyatları ve uluslararası emtia fiyatları enflasyonu yukarı yönlü, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar ile enflasyon beklentileri ise enflasyonu aşağı yönlü etkilemektedir."
Sıkı para politikasının önemine işaret eden Ağbal, bu etkileşim içerisinde sıkı parasal duruşun oluşturacağı etkinin yıl sonu enflasyonun yüzde 9.4 düzeyine gerilemesini sağlayacağını öngördüklerini vurguladı.
'Hizmetler sektöründe, birçok alt sektörde cirolar salgın öncesi düzeyleri aştı'
Ağbal, hizmetler sektöründe, birçok alt sektörde ciroların salgın öncesi düzeyleri aştığını belirterek, "Salgının olumsuz etkilediği konaklama, yiyecek, hava yolu ve seyahat acentesi sektörlerinde ise hala salgın öncesi düzeylerin altında bir seyir görüyoruz. İktisadi faaliyetteki güçlü toparlanma, sanayi sektöründe belirgin olmak üzere istihdam piyasasında da iyileşme sağladı. İstihdam imkanları genişlerken, iş gücüne katılım oranında da toparlanma görülmekte" diye konuştu.
Son dönemde salgına bağlı kısıtlamaların hizmetler sektörü istihdamı üzerinde etkilerinin görülmeye başladığını ifade eden Ağbal, iktisadi faaliyet düzeyine ilişkin yakın dönem göstergelerin, salgına bağlı kısıtlamalar ve finansal koşullardaki sıkılaşmanın etkisiyle bir miktar yavaşlamaya işaret ettiğini söyledi.
"Yıllık kredi büyümesi, ikinci çeyrekten itibaren ivmelenmiş ve 2017 yılındaki Kredi Garanti Fonu kaynaklı hızlı kredi genişlemesinin çok ötesinde bir genişlemeye neden olmuştur. Bu güçlü kredi genişlemesi, firma kredilerinde olduğu kadar konut ve ihtiyaç kredileri başta olmak üzere bireysel kredilerde de belirgin. İkinci çeyrekten itibaren bankalarca TL cinsinden açılan net kredi hacmi 518 milyar TL oldu. Üçüncü çeyrekte uygulanmaya başlanan parasal sıkılaştırma ve diğer politikalara bağlı olarak kredi faizleri yükselmeye başlamış, kredilerin ivmelenmesinde de önemli bir yavaşlama sağlanmıştır. Kredi genişlemesinin etkisiyle salgın döneminde belirgin bir parasal genişleme de gerçekleşti. Altın dahil döviz tevdiat hesaplarını da içeren geniş tanımlı M2 para arzı, 2020'nin şubat ayına kıyasla yüzde 33 artışla 833 milyar TL yükseldi. Başta bireysel krediler olmak üzere net kredi kullanımının tarihsel ortalamaların oldukça üzerinde artması, altın ithalatının hızla yükseldiği ve turizm gelirlerinin keskin şekilde gerilediği 2020 yılında cari işlemler açığının önemli oranda yükselmesine neden oldu. Kasım ayı itibarıyla 12 aylık birikimli cari işlemler açığı 38 milyar dolar civarına yükseldi."
'Borçlanma maliyetleri arttı'
Ağbal, artan cari işlemler açığı ile birlikte küresel gelişmelerle uyumlu şekilde gerçekleşen sermaye çıkışlarının önemli miktarda rezerv kaybına yol açtığını vurguladı.
Dış dengedeki bozulmaya bağlı olarak artan makrofinansal riskler neticesinde, ülke risk priminin artarken döviz kurlarında oynaklık ve değer kaybının gözlendiğini ifade eden Ağbal, borçlanma maliyetlerinin arttığını, bu görünüm altında yurt içi yerleşiklerin mevduat dolarizasyonunun artış gösterdiğini kaydetti.
Paylaştıkları tahmin patikası içinde yüzde 5 hedefine 2023 yılı sonunda ulaşılabileceğini belirten Ağbal, "Bu hedefe ulaşmak amacıyla 2021 yılında enflasyon hedeflemesi rejimini tüm unsurlarıyla kararlı bir şekilde uygulayacağız. Para politikasındaki sıkı ihtiyatlı duruşumuz yüzde 5 hedefine ulaşacağımız 2023 yılında kadar uzun bir süre kararlılıkla sürdürülecektir. 2021 para ve kur politikasında, bu yıl içinde enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler eşliğinde kararlılıkla sıkı bir parasal duruşu sergileyeceğimizi paylaşmıştık" diye konuştu.
Ağbal, bu kapsamda para politikası operasyonel çerçevesini sadeleştirerek ellerindeki bütün araçları etkin bir şekilde kullandıklarını hatırlattı.
Bunun neticesinde para politikasında güçlü bir sıkılaştırma yaptıklarını aktaran Ağbal, şöyle devam etti:
"Yüzde 10.25 olan politika faiz oranını önce yüzde 15'e daha sonra yüzde 17'ye çıkardık. Enflasyon üzerinde oluşan riskleri dikkate alarak gerekirse ilave sıkılaşma yapacağımızı da en son Para Politikası Kurulu kararında ifade ettik. Yüzde 5 hedefine varmak amacıyla para politikası kurulu elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Enflasyonun öngördüğümüz tahmin patikası çerçevesindeki gelişimini de yakından izleyeceğiz. Mevcut verilerin yanı sıra elde edilecek her türlü yeni verinin, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarında orta vadeli hedef patikasından sapma riskine işaret etmesi durumunda önden ilave sıkılaştırma kararlılıkla yapılacaktır."
'Reform adımları dezenflasyonist sürece önemli bir destek'
Ağbal, enflasyonun ana eğilimi ve fiyatlama davranışlarına ilişkin göstergelerin yayılım endeksleri, talep ve maliyet unsurları ile enflasyon beklentilerinin tahmin ufku içerisindeki hedefleriyle uyumunu da yakından izleyeceklerini belirtti.
Enflasyonda yüzde 5 hedefine ulaşma yolunda parasal duruşun sıkılık düzeyini ise Ağbal, şu şekilde tarif etmenin mümkün olacağını söyledi:
"Yüzde 5 hedefine varıncaya kadar gerçekleşen beklenen enflasyon patikası ile para politikası faiz oranı patikası arasındaki düzey güçlü bir dezenflasyonist denge gözetilerek oluşturulacak ve bu denge sürekli korunacaktır. Para politikasındaki bu sıkı duruş, hedef ufku içerisinde yani 2023'e kadar ülke risk priminin düşmesine, TL tasarruflarının özendirilmesine, ters para ikamesinin başlamasına, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesine ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesine katkı yapacaktır. Böylelikle bir yandan makro ekonomi ve finansal istikrar olumlu etkilenirken diğer yandan para politikasının sıkılık düzeyinin bu koşullar altında uyarlanmasına da imkan sağlayacaktır. Orta vadede yüzde 5 hedefine ulaşmada güçlü politika koordinasyonu dahilinde para ve maliye politikasındaki eş güdümün güçlendirilmesiyle sağlanacak mali konsolidasyon enflasyon hedeflerine varmamızda çok önemli bir girdi sağlayacaktır."
'Fiyat istikrarını kalıcı olarak sağlarsak paramızın değerini korumuş oluruz'
Ağbal, hukuk ve ekonomi alanında hükümet tarafından atılacak reform adımlarının beklenti kanalıyla dezenflasyonist sürece önemli bir destek sağlayacağını vurguladı.
Fiyat istikrarının önemine dikkati çeken Ağbal, "Fiyat istikrarı, sürdürülebilir büyüme, istihdam, toplumsal refah ve adaletli gelir dağılımının ön koşuludur. Fiyat istikrarı ekonomiye olan güveni artırır böylelikle yatırımlar ve üretimler artarak işsizlik azalır. Fiyat istikrarını kalıcı olarak sağlarsak paramızın değerini korumuş oluruz ve paramızın bir değişim ve tasarruf aracı olma özelliğini de güçlendiririz" ifadelerini kullandı.
Bu çerçevede kalıcı fiyat istikrarının tesisi ve sürdürülebilir kılınması açısından tüm paydaşlarca ortak akla dayalı kararlı ve azimli bir mücadele gerekliliğinin önemini koruduğunu bildiren Ağbal, fiyat istikrarının sağlanması hedefi doğrultusunda TCMB olarak ellerindeki tüm araçları tam zamanlı, etkili, güçlü ve kararlı bir şekilde uygulamaya devam edeceklerini vurguladı.
Ağbal, bu süreci tüm tarafların da sahiplendiği bir sürece dönüştürmek üzere açık, samimi ve etkili bir iş birliği ve iletişim politikası yürüteceklerini söyledi.
Bu kapsamda TOBB, TESK, TÜSİAD ve MÜSİAD tarafından ortaklaşa yapılan fiyat istikrarına yönelik destek ve iş birliği çağrısının çok önemli olduğunu ifade eden Ağbal, "Kendilerine teşekkür ediyorum. Bu kapsamda fiyat istikrarının önemini ve bu doğrultuda uygulamaya koyduğumuz enflasyonla mücadele politikalarımızı tüm paydaşlarla paylaşmak ve enflasyonla mücadele konusunda toplumsal farkındalık oluşturmak amacıyla ziyaretler toplantılar ve medya programlarını başlatıyoruz" şeklinde konuştu.
'Para Politikası Kurulu olarak kararlarımızı yüzde 5 hedef doğrultusunda alıyoruz'
Ağbal, 'Enflasyon Raporu 2021-1' çevrim içi bilgilendirme toplantısında, ekonomistlerin ve gazetecilerin sorularını da yanıtladı.
"Sıkı duruşun uzun müddet korunacağı, gerekirse faiz artırılacağı ve faiz indirimi için biraz daha beklenilmesi gerektiği" mesajının alındığına dair bir yorum üzerine Ağbal, enflasyona ilişkin ellerindeki veriler ile ileriye dönük riskler birlikte değerlendirildiğinde, enflasyonla mücadele ve fiyat istikrarına varma hedefi doğrultusunda para politikasının sıkı duruşuna uzun bir müddet devam etmeleri gerekliliğinin ortaya çıktığını vurguladı.
"Dolayısıyla enflasyon üzerinde risk oluşturan tüm faktörler belirli bir noktaya gelene kadar sıkı para politikası devam edecek. Ancak şunu üzerine basa basa vurgulayayım; fiyat istikrarı temelinde hükümetle varılan mutabakata göre, fiyat istikrarına işaret eden enflasyon hedefi yüzde 5. Dolayısıyla Para Politikası Kurulu olarak kararlarımızı yüzde 5 hedef doğrultusunda alıyoruz. Tabii ki mevcut ve yakın dönem gelişmeleri de dikkate alarak burada en çok önem verdiğimiz faktör manşet enflasyonun yanında enflasyon eğilimleri fiyatlama davranışları, beklentilerdeki bozulma... Bizim şu an elimizdeki veriler, bu anlamda 2021 yılında önce kontrol altına alınması, sonra da fiyat istikrarı temelinde aşağı yönlü evrilmesi için sıkı para politikasına devam etmemiz gerektiğini, faiz indirimlerine dönük bir gündemin konuşulması için çok erken olduğunu değerlendiriyoruz."
'Para politikası duruşunun sıkılığı yüzde 5 hedefine varıncaya kadar kararlılıkla sürdürülecek'
Ağbal, yüzde 5 enflasyon hedefine ulaşma yolunda yapılması gerekenlere değinirken, "2023 yılı yüzde 5 hedefini elde edebilmek amacıyla bu süre zarfında enflasyonist beklentileri kontrol altına alacak ve fiyat istikrarına destek verecek şekilde para politikası faiz oranı ile gerçekleşen-beklenen faiz oranı arasında dezenflasyonist bir dengenin korunmasının da hedefe varmada önemli bir çıpa olacağını değerlendiriyoruz. Yukarı yönlü para politikası faizinin ilave sıkılaştırma yapacak şekilde değiştirilmesi ise enflasyon hedeflemesi rejimi içerisinde mevcut elimizdeki veriler ile yeni elde edeceğimiz verilerin işaret ettiği eğilime bağlı olarak belirlenecektir" ifadelerini kullandı.
Para Politikası Kurulu olarak ellerindeki veriler ile gelecek verileri enflasyonla kararlı bir şekilde mücadele edebilmek için açık, samimi ve ihtiyatlı olarak kamuoyu ile sürekli paylaşacaklarını bildiren Ağbal, "Para politikası duruşunun sıkılığı yüzde 5 hedefine varıncaya kadar kararlılıkla sürdürülecek" dedi.
'Gıda enflasyonunu yukarı yönlü revize ederken emtia fiyatlarını dikkate aldık'
TCMB Başkanı Ağbal, gıda enflasyonunun yüzde 10.5'ten yüzde 11.5'e yükseltildiğine dair yoruma ve Türkiye'nin bu sorunu ortadan kaldırmak için ne yapması gerektiğine ilişkin soru üzerine, gıda enflasyonu üzerindeki yukarı yönlü risklere değindi.
Özellikle son dönemde etkisini artıran uluslararası gıda emtia fiyatlarındaki artışın dikkat çekici olduğunu belirten Ağbal, uluslararası gıda fiyatlarının gelecekteki yönünün yukarı doğru olduğunu söyledi.
"Gıda enflasyonunu yukarı yönlü güncellerken gıda enflasyonu üzerinde etki edecek uluslararası emtia fiyatlarını dikkate aldık. Ama eğer bizim varsayımlarımızın ve tahminlerimizin ötesinde bir hareket görürsek, o konuda zaten sizleri bilgilendirmek suretiyle, bu kanalda gelen etkilerin kalıcı olduğunu da gördüğümüzde gerekli reaksiyonu veririz."
Ağbal, gıda enflasyonunun yapısal etkiler altında da şekillendiğini, bu nedenle Gıda Komitesi'nin kurulduğunu belirterek, Komite'nin yaptığı çalışmalardan bahsetti.
'Erken uyarı sistemi konusunda yapılan çalışmalara daha fazla katkı vermeyi planlıyoruz'
Ağbal, gelecek süreçte uluslararası emtia fiyatları üzerinden gelen riski ithalat fiyatları kanalıyla yaşayacaklarını ifade ededek, şunları söyledi:
Ağbal, erken uyarı sistemine ilişkin bilgiler verirken de, "Hem üretim hem toptan hem de perakende aşamasında bütün zincirin anlık takibi ve burada oluşan bilgi ve verilerin ilgili kurumlara anlık raporlanması ve kararların da alınmasını sağlıyor. Bunun da çok önemli ve değerli olduğunu düşünüyoruz. Veri ve bilgi arttıkça karar alma etkinliğini de artıracaktır. Gıda enflasyonu, 2021 yılı enflasyon gerçekleşmesi üzerinde önemli bir risk oluşturmaya devam ediyor" şeklinde konuştu.