Türk Beşleri ve Cumhuriyet’in müzikal yolculuğu
19:00 06.06.2025 (güncellendi: 11:54 07.06.2025)
Türk Beşleri ve Cumhuriyet’in müzikal yolculuğu
Abone ol
Okan Aslan, Bayram Özel yayınında “Türk Beşleri” ve Cumhuriyet’in müzikal yolculuğunu anlattı.
Okan Aslan, Türk klasik müziğinin öncü isimleri olan “Türk Beşleri”ni anlattı. Aslan, Ahmet Adnan Saygun’dan Ulvi Cemal Erkin’e, Cemal Reşit Rey’den Hasan Ferit Alnar ve Necil Kazım Akses’e kadar Cumhuriyet döneminin simge bestecilerinin yaşamı ve eserleri ayrıntılarıyla ele alındı.
Ahmet Adnan Saygun: Cumhuriyet’in ilk opera bestecisi
Aslan, ilk olarak Ahmet Adnan Saygun’un hayatını şu sözlerle aktardı:
“7 Eylül 1907’de İzmir’de doğan Saygun, klasik batı müziği alanında eserler vermiş bir Türk besteci, müzik eğitimcisi ve etnomüzikolog. Aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk devlet sanatçısı. İlk Türk operası olan Özsoy’un da bestecisi. Saygun’un en bilinen eserlerinden biri Yunus Emre Oratoryosu. Bu eser Paris ve New York’ta da seslendirilmiştir. Saygun, Mustafa Kemal Atatürk’ün özel isteğiyle İran Şahı Rıza Pehlevi için Özsoy Operası’nı sadece bir ayda yazmıştır.”
Ulvi Cemal Erkin: Anadolu’yu ezgiye döken besteci
Ulvi Cemal Erkin hakkında bilgiler aktaran Okan Aslan, şunları söyledi:
“1906 yılında İstanbul’da doğan Erkin, çağdaş Türk müziğinin en önemli isimlerinden biri. Piyano eğitimine küçük yaşta başlayan Erkin, Galatasaray Lisesi’nde okurken müziğe olan ilgisini sürdürmüş. 1925 yılında açılan sınavı kazanarak Paris’e gitmiş, konservatuarda eğitim almış ve 1930’da Türkiye’ye dönmüş. Erkin, halk müziği motiflerini batı tekniğiyle birleştirerek çağdaş eserler üretmiş. İki Dans, Zeybek, Piyano Konçertosugibi eserleri bu anlayışın ürünüdür.”
Cemal Reşit Rey: Lüküs Hayat ve 10. Yıl Marşı’nın bestecisi
Cemal Reşit Rey’i anlatan Aslan, şu ifadeleri kullandı:
“1904’te Kudüs’te doğan Rey, müziğe annesinden aldığı derslerle başladı. Paris’te Gabriel Fauré ve Marguerite Long ile çalıştı. Türkiye’ye döndükten sonra Belediye Konservatuvarı’nda öğretmenlik yaptı. Lüküs Hayatopereti ve 10. Yıl Marşı onun eserleri arasında. Rey’in 1933 yılında bestelediği 10. Yıl Marşı, Cumhuriyet’in kutlamalarında büyük rol oynamıştır. 1985 yılında hayatını kaybeden sanatçının anısı İstanbul’daki Cemal Reşit Rey Konser Salonu’yla yaşatılmaktadır.”
Hasan Ferit Alnar: Kanunla senfoniye açılan yol
Dördüncü isim Hasan Ferit Alnar hakkında Aslan şunları söyledi:
“1906 doğumlu Alnar, klasik Türk müziği öğeleriyle batı müziği tekniklerini başarıyla birleştirmiş bir bestecidir. Kanun Konçertosu ve Viyolonsel Konçertosu en bilinen eserleri arasındadır. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şefliği ve Ankara Operası’nın müzik direktörlüğü görevlerini üstlenmiştir. Alnar, Viyana’da aldığı eğitim sırasında çok sesli müziğe yönelmiş ve ilk eserlerini orada bestelemiştir. 1978 yılında yaşamını yitirmiştir.”
Necil Kazım Akses: Senfoniyle anlatılan bir yaşam
Son olarak Necil Kazım Akses’i anlatan Aslan,
“1908’de İstanbul’da doğan Akses, Ankara Devlet Konservatuvarı’nın kuruluşunda rol oynamış, burada müdürlük de yapmıştır. Ankara Kalesi, Minyatürler, Ballad, Senfoniler ve Keman Konçertosu en bilinen yapıtlarıdır. Akses’in müziği, geleneksel Türk motiflerini stilize ederek evrensel forma dönüştürme çabasıyla öne çıkar. 1971 yılında devlet sanatçısı unvanı verilmiştir. 6. Senfonisinin ilk bölümünü Çanakkale şehitlerine ithafen yazmıştır.”
Aslan, Türk Beşleri dışında kalan ama klasik müzikte önemli yere sahip sanatçılara da değindi:
“Osman Zeki Üngör, İstiklal Marşı’nın ilk bestesini yapan kişidir. Fazıl Say, Gülsin Onay, Güher ve Süher Pekinel, Ferhan ve Ferzan Önder, Efe Baltacigil, Beyza Yazgan gibi sanatçılar günümüzde ülkemizi uluslararası alanda temsil etmektedir.”
Aslan, sözlerini şöyle sonlandırdı:
“Sanata, müziğe daha çok önem veren ve hayatını buna adayan insanların bize kattıklarını asla göz ardı etmemeliyiz. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün etkisini ve ışığını da her zaman görmek mümkün. O ışığın yolunda ilerlemeye devam ediyoruz. Hepinize güzel bir bayram diliyorum.”
