‘ABD artık bir numara değil, olayı diğer güçlerle götürecek ama yıkıcı, karıştırıcı gücü mutlaka elinde tutuyor’

“ABD ekonomik olarak zor durumda. 30 trilyonluk borcu çıkarmaya çalışıyorlar. Bir de yaratıcılık açısından Çin onları geçmeye başladı. En iyi üniversitelere bakıyorsunuz ilk altıda Çin var. Artık İngilizce öğrenmeye de gerek kalmıyor. Lisan bilmeye de gerek kalmayabilir, bambaşka bir ortam geliyor. O yüzden eski 1945’lerde kurdukları Birleşmiş Milletler sistemi, onun yarattığı hukuk artık geçerli değil. Lavrov ‘Ukrayna konusunda bir çözüme gidilecek. Ama bu Birleşmiş Milletler’in (BM) geliştirdiği hukuk sistemine bu tür davranışlar uymuyor’ diyor. Çünkü BM bir işletmeci tarzında. ‘Ben sana bunu vereceğim, sen de bana şunu ver. Senin malını almam, öbür mallarını da dışarıya sattırmam’ gibi bir yaklaşım var.

Avrupalılar da bu konuda çok şaşırmış durumdalar. Klasik ağır diplomatlar, çeşitli oyunlar, arkadan çevirmeler bitti. ‘Sizi korumamı istiyorsanız sigortaya para öder gibi para ödeyeceksiniz’ deniyor. Silahları da benden alacaksınız’ diyorlar.

Bu çok kültürlülük olayı Almanya’da Yeşiller’in çıkardığı bir şeydi ve dünyayı çökertti. Çünkü çok kültürlü denen adam geliyor, etrafa bakıyor ve ‘Burada Cami yok’ diyor. Neden Suudi Arabistan’a gitmedin kardeşim, neden buraya geliyorsun? Göç ederek oradaki hayatını burada da sürdürmek istiyor. Bu bambaşka bir boyut yaratıyor. Kalkınmalarını önlüyor.”

“ABD herkese ‘demokratik olacaksın’ diyor. Ortadoğu’nun demokratikleşme kültürü yok, alışmamışlar. Bunlar aşiret ve dini yapılanmalara bölünmüş. Afrika’nın böyle bir kültürü yok. Bir tek seçim yapıyorlar. Seçim her tarafta var. Ama ondan sonraki sistemlerin olması mümkün değil ve dünya hızla teknolojiyle değişiyor. Bu kadar insan gücüne de ihtiyaç yok. Ne yapacaklar bu kadar insanı? Arap dünyası, Hint dünyası, Latin Amerika çocuk üzerine çocuk yapıyor ve bunlar bakamadıkları çocuklar. Ondan sonra ‘Biz zenginliğe geliyoruz’ diyorlar.

Bu yapı karşısında Amerika bu ağırlığı taşıyamayacağını söylüyor. Kendi yarattığı sistem kendi çıkarına uymuyor. Kuralları koydu, baktı ki kendi aleyhine işliyor, vazgeçti. Şöyle bir tehlikesi var; büyük güçlerin rol oynamadığı bir ortamda orta ve küçük boylar savaşır. Ukrayna savaşı Amerika çıkarttığı için ortaya çıkan bir savaş. Yoksa Rusya’nın Ukrayna’ya saldıracak bir durumu yoktu.”

“Sosyal demokratlar, Yeşiller ve Liberaller şunu anlamıyorlar; ekonomik olarak ezilmiş olanlar bu göçlere karşı çıkıyorlar. Bunlara da aşırı sağ diyorlar. Adamlar aşırı sağ değil. Almanya’da en çok şaşırdığım olaylardan biri; döner fiyatlarından rahatsız olmaları. Bundan rahatsız olan bir Almanya Rusya’dan çok ucuz gaz alırken Amerika Rusya’nın gazını patlattı. Araba satışlar vs. düştü. Kültür boyutu ekonomik boyutla birlikte zayıflık sistematiği içinde.

Avrupa’nın kalkınmasının nedeni Amerikan kalkınmasının olmasıydı. Askerlerine bakın bunların; İngiltere, Fransa gibi birkaç ülke dışında toplayın, bizim ordu tek başına hepsi kadar. 20 bin Hollanda, 50 bin İspanya vs. Türk ordusu NATO’da Amerika’dan sonra ikinci büyük ordu. Şimdi bu rahatlık içinde orta boy ülke 20 bin, 30 bin, 50 bin ile refaha erişmiş, ona rağmen rahatsızlar. Bir de üzerine Afrika’dan, Ortadoğu’dan göç alıp, Ukrayna’ya para yedirmekten yıpranınca söyledikleri edebiyat oldu. Eski lafları tekrarlamaya çalışıyorlar. Ama yeni bir sistem var. Yeni çağa alışmaları, yeni kuralların oturması zaman alacak.”

“Suriye’nin Kuzey’i ne olacak? Amerika’nın oradan çekileceği, ÖSO’nun oradaki YPG, PKK’yı veyahut şimdi SDG diyorlar; onları dağıtacağı, onların da Suriye sistemi içinde bir bütün oluşturacağı söyleniyor. 40 sene terörist olan adamın Batı demokrasi tipinde bir yapı oluşturacağı, Türkiye’nin de burada rol oynayacağı kurgusu üzerine gelişti durum. Baktılar ki Suriye içinde İsrail ilerliyor, birtakım yerleşim alanları alıyor, Şam’a yaklaşıyor. Güven kalmadı. Trump ‘İsrail ile iyi geçinin’ derken, İsrail de ‘Hamas olaylarını bırakın’ diyor. Yani PKK’ya karşı Hamas. Türkiye bırakabilir mi, bırakamaz mı? Denge üstü denge yapan bir politika izliyoruz. Böyle hızlı dönüşleri olabilir mi? İktidarda kalmak önemliyse olabilir. Ama nasıl çözülür, hangi konulara ne kadar cesaret edilir? Suudi Arabistan kabul edilemez gördü ama ne kadar direnir, direnmez mi orasını bilemiyorum.

Ama bu durum Orta Doğu’da biraz rahatsız edici bir boyut. Kimin yüreği var ve karşı çıkacak? Bu işin içinde Rusya yok, Çin askeri güç kullanmıyor, buralara karışmıyor, kendi yapısını oluşturmakla, mal satmakla meşgul, ‘Arapları ben kurtarırım’ boyutunda bir rol oynaması mümkün değil. Bakalım kim sert, kim yumuşak, kim direnişli göreceğiz. Çünkü burası çok spekülatif. Avrupa’nın ise başka türlü gelişeceğini tahmin ediyorum.”