‘Körfez ülkeleri, Suriye’yi İran’a bırakmak istemiyor. Arap dayanışması görüntüsü var’

“Suriye sahası çok karmaşıktır. Orada her gün yaşasanız bile neyin ne zaman olacağını kestirmek biraz zordur. Çok fazla aktörden bahsediyoruz bu bölgede. Ama Heyet Tahrir El Şam konusu biraz farklı boyutta değerlendirilmeli. Çünkü bilindiği üzere ilk başta, El Kaide’ye bağlı El-Nusra Cephesi idi. Sonra adını değiştirip HTŞ oldu. El Nusra Cephesi iken El-Kaide bağlantıları sebebiyle farklı yapılardan oluşuyordu. Fakat sonraki süreçte farklı unsurları ve grupları içine alarak Heyet Tahrir El Şam olarak ismini değiştirdi. 2016’dan sonra bilindiği üzere El Kaide bağlantısını kopardıklarını açıkladılar. Hatta IŞİD ile de bağlantısının olmadığını açıkladılar. Sürekli olarak kendilerine bir profil çizdiler. Zaman zaman El-Kaide ile birlikte hareket ettiler. Zaman zaman sahadaki gelişmeler doğrultusunda farklı yapılarla işbirliği yaptılar. Tabii neticede Birleşmiş Milletler ve Türkiye tarafından terör örgütü olarak tanınıyorlar. Ancak terör tanımından ziyade bölgedeki gelişmeler, dengelerin değiştiğini gösteriyor. Artık Beşar Esad’a karşı olanlar bir yapıda birleşiyor. YPG-PKK terör örgütüne bağlı olanlar bir başka yapıda birleşiyor. Biraz karmaşık bir Suriye tablosu ortaya çıkıyor. Şu anda Suriye’de yaşananlar, 2011’e kıyasla çok farklı bir durum.

En basit örneği vereyim. 2011 ile 2023 arasını hatırlayalım. Mesela 2011’den sonraki süreçte Beşar Esad rejiminin yanında Rusya ve İran vardı. Fakat 2023’ten sonrasına bakarsak, hele ki son gelişmelerle birlikte, Mısır, BAE, Ürdün gibi birçok Arap ülkesi, Esad rejimine destek vermeye başladı. Destek açıklamaları yaptılar. Bu bir kere dengelerin ne kadar değiştiğini gösteriyor. Arap basınını yakından takip ederim. Arap ülkeleri, Suriye’de İran ile birlikte Esad rejimine destek vermeye başlamış gibi haberler ortaya koyuluyor. Sahada çok fazla değişiklik ve kırılganlık mevcut. Bu savaş bir Suriye savaşı değil en başından beri. 2011 yılında masum bir gelişmeydi belki. Gösteriler vardı, Arap Baharı etkisinde kalanların reform talebi vardı. Fakat daha sonra bu savaşın fiili olarak uluslararası savaşa dönüştüğünü kabul etmemiz gerekiyor. Çok boyutu var çatışmanın. Burada Rusya, İran, Türkiye, ABD, İsrail ve diğer Arap ülkeleri var. Sonuç olarak bugün yaşananlar, 2011 yılı gibi bir sonuç doğuracağını düşünmüyorum. Biraz daha farklı bir boyuta taşınacaktır gelişmeler.”

“Heyet Tahrir El Şam, şu ana dek ideolojik açıdan tek bir farklılık gösterdi. El-Nusra Cephesi’nin HTŞ’ye dönüşmesi ve El-Kaide ile soyutlaması bir farklılık oldu. Fakat önceden izledikleri politikalarla şimdikinin aynı olup olmadığını şu aşamada bilemeyiz. Çok erken. Aradan beş gün geçti Halep alındıktan sonra. Şu anda ılımlı davranıyor olabilirler. İç savaş 13 yıldır sürüyor. Herkes kendi çapında ders almış, tecrübe edilmiş ve o hataları düzeltmek için ciddi stratejiler belirlemiş gibi gözüküyor. HTŞ’nin ne yapacağını kesin olarak söyleyemeyiz. Çok kırılgan bir nokta. Ben bu muhalif grubu ikiye ayırıyorum. Bir tarafta HTŞ var, rejime karşı çatışma içinde. Diğer tarafta ise Suriye Milli Ordusu var. Rejime karşı olan, çatışan bir grup. Fakat dengeler farklı burada. Bunlar şimdi işbirliği yapıyor fakat bir hafta sonra bakarsınız, işbirliği yapan gruplar birbiriyle güç mücadelesine girip çatışabilir. Bunu 2011’den beri görüyoruz. Hep yeni yapılar ortaya çıktı. Onların içinden de başka yapılar ortaya çıktı. Suriye muhalefeti buna dahil.

2011’de yazdığım bir analizde şunu ifade etmiştim: Rejime karşı uluslararası anlamda muhalefetin desteklenmemesinin iki nedeni var. Birincisi, siyasi anlamda dağınık yapıdalar. İkincisi ise kendilerini radikalizm üzerinden ortaya koyuyorlar. Bu durum onlara zarar verdi. Irak işgal edilmeden önceki durumu hatırlayalım. ABD, muhatap oldukları tüm Irak muhalefetini Londra’da topladı. O sebeple farklı bir boyut ortaya çıktı ve Saddam’ın devrilmesinde muhalifler tek cephe olunca ABD işgali başlatmıştı. Suriye muhalefeti, 2011’den beri geçen 13 yılda hala daha paramparça bir yapıda. Çünkü burada uluslararası bir savaş var ve herkes kendi fraksiyonunu oluşturdu. Mesela bazı isimleri Suudi Arabistan destekliyor. Bazı isimleri Katar, kimi isimleri Türkiye destekliyor. Mısır’ın da desteklediği gruplar var. Bu karmaşık tablo ister istemez Suriye’deki siyasi yapılanmayı bulanıklaştırıyor. HTŞ de farklı bir yapı. Mesela HTŞ lideri Colani’nin ailesi böyle radikal bir yapıya sahip değil. Kendisi 42 yaşında, genç bir isimden bahsediyoruz.”