Türkiye’de yeni salgın alarmı: 'Klimadan bulaşıyor, görüşmemiş boyutta ve ölümcül olabilir'
© AA
Abone ol
Yaz aylarının gelmesiyle artan klima kullanımı, çocuklarda Legionella pneumophila bakterisinin neden olduğu lejyoner hastalığı vakalarında ciddi bir artışa neden oldu. Prof. Dr. Şevket Özkaya, dikkat edilmesi gerekenleri anlattı. Peki, lejyoner hastalığı nedir? Belirtileri neler? Nasıl ve nereden bulaşıyor?
Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevket Özkaya, sıcaklıkların artması ve tatil sezonunun başlamasıyla birlikte klima kullanımının arttığını, bunun da bronşit ve zatürre vakalarında hızlı bir artışa yol açtığını söyledi. Özellikle çocukların bu durumdan en fazla etkilenen grup olduğunu belirtti.
Özellikle otel ve tatil köylerinde klima maruziyetine bağlı zatürre vakalarının arttığını belirten Prof. Dr. Şevket Özkaya, bu durumun KOVID-19’a oranla daha fazla zatürreye yol açtığını ve endişe verici olduğunu vurguladı.
Lejyoner Hastalığı Çocuklarda COVID-19'dan Daha Yaygın
Prof. Dr. Özkaya, Legionella bakterisinin klimalardan üremesiyle ortaya çıkan lejyoner hastalığının, çocuklarda KOVID-19'a oranla daha fazla zatürreye neden olduğunu ifade etti. Özkaya, bu durumun ciddi ve endişe verici olduğunu belirterek, vatandaşları klima kullanımında dikkatli olmaları konusunda uyardı. Özellikle kronik hastalığı olanların daha duyarlı olması gerektiğini vurguladı.
Vakalar artıyor
Prof. Dr. Özkaya, otel ve tatil köylerinde konaklayan kişilerin "beni klima çarptı" şeklinde belirttikleri hastalıkların büyük çoğunluğunun lejyoner hastalığı olduğunu belirtti. Çocuk yaş grubunda ciddi bronşit ve zatürre vakalarının artış gösterdiğini söyledi. KOVID-19 salgınında bile bu kadar fazla çocuk zatürresi görmediklerini belirten Özkaya, Legionella bakterisinin çocuklarda KOVID-19’a oranla daha fazla zatürreye yol açtığını vurguladı.
'Kronik hastalığı olanlar i̇çin ölümcül olabilir'
Legionella pneumophila bakterisinin klimalardan üreyerek hastalığa neden olduğunu belirten Prof. Dr. Özkaya, bu hastalığın kronik rahatsızlığı olan kişilerde ölümcül olabileceğini söyledi. Yaşlı ve kronik hastalığı olan vatandaşların dikkatli olmaları gerektiğini hatırlattı.
Sauna, hamam ve kaplıca havuzlarına dikkat
Prof. Dr. Özkaya, bakterinin genellikle ılık sularda kolaylıkla çoğaldığını ve kontamine suların bulunduğu sauna, hamam veya kaplıca havuzlarından çıkan buhar damlacıklarının solunmasıyla akciğerlere ulaştığını belirtti. Bu nedenle klimaların düzenli temizlenmesi gerektiğini vurguladı.
Klimalar 22 derecenin altına düşmemeli
Prof. Dr. Özkaya, tatilcilerin klima kullanımı konusunda dikkatli olmaları gerektiğini belirterek, klima ayarlarını 22 derecenin altına düşürmemelerini ve ani ısı değişimlerinden kaçınmalarını tavsiye etti.
Lejyoner hastalığı nedir?
Lejyoner hastalığı, 1976 yılında ABD’nin Philadelphia kentinde gerçekleşen bir Legionella salgınına atfen bu ismi almıştır. Legionella, göller, nehirler ve akarsular dahil tatlı su ortamlarında bulunur. Çoğu salgın, büyük binaların karmaşık su dağıtım sistemleri nedeniyle oteller gibi toplu yaşam alanlarında meydana gelir.
Lejyoner hastalığı nedenleri nelerdir?
Etken bakteri olan Legionella genellikle göller, nehirler ve akarsular dahil tatlı su ortamlarında bulunur. Legionella ayrıca toprakta da yaşayabilir, fakat çoğu insan topraktan bakteri kapmaz. Lejyoner hastalığını ev tesisat sistemleri yoluyla kapmak mümkün olsa da, çoğu salgın otel gibi toplu yaşama dahil büyük binalarda meydana gelir. Çünkü karmaşık dağıtım sistemleri bakterilerin daha kolay çoğalıp yayılmasına izin verir.
Ilık suda kolaylıkla çoğalabilen bakteri, genellikle bir binanın kirlenmiş su dağıtım sistemi yoluyla yayılır. Fakat hastalık havada asılı duran su damlacıklarının solunması yoluyla insanlara bulaşır. Bakteri o kadar küçüktür ki, su buharı gibi küçük su damlacıklarının içine yerleşerek havaya karışabilir. Kontamine suların bulunduğu sauna, hamam veya kaplıca havuzu gibi sıcak sulardan çıkan buhar damlacıklarının solunması ile bakteri akciğerlere ulaşır. Nadiren bakteri ile kontamine suların içilmesi sırasında soluk borusuna kaçmasıyla da bulaşabilir. Kişiden kişiye yayılım söz konusu değildir. Uygun şekilde bakımı yapılmadığında lejyonella için temel üreme alanları şunları içerir:
Spa ve termal havuzlar
Havalandırma sistemleri
Manav reyonlarında bulunan sis püskürtme sistemleri
Dekoratif fıskiyeler
Otel, hastane ve bakım evlerinin su dağıtım sistemleri
Lejyoner hastalığı belirtileri nelerdir?
Lejyoner hastalığı belirtileri, genellikle lejyonella bakterisine maruz kaldıktan 2 ila 10 gün sonra ortaya çıkar. Diğer zatürre tipleri ile benzer belirtiler gösterir ve sıklıkla aşağıdaki belirti ve şikâyetlerle başlar:
Baş ağrısı
Kas ağrıları
Halsizlik
Yorgunluk
Titreme
40 santigrat derece veya daha yüksek olabilen ateş
Bazı hastalarda başlangıçta sadece kas ağrıları ve hafif bir baş ağrısı vardır. Diğer belirtiler 1-2 gün sonra ortaya çıkmaya başlar. Daha şiddetli belirtiler ortaya çıktığında, ateş yükselir, kas ağrıları genellikle daha da kötüleşir ve hastada titreme gelişir. Belirtilerin ilk ortaya çıkmasından sonraki ikinci veya üçüncü günde, aşağıdaki belirtiler eklenebilir:
Balgamlı ya da bazen kanlı öksürük
Nefes darlığı
Göğüs ağrısı
Mide bulantısı, kusma ve ishal gibi sindirim sistemi ile ilişkili belirtiler
Zihinsel karışıklık, bilinç bulanıklığı, ajitasyon gibi nörolojik değişiklikler
Lejyoner hastalığı birincil olarak akciğerleri etkilese de başka doku ve organlarda da belirti ve bulgular ortaya çıkabilir. Bazen yara enfeksiyonları gelişebilir ve kalp gibi vücudun diğer organları etkilenebilir.
Pontiak ateşi olarak bilinen hafif bir lejyoner hastalığı şekli, ateş, titreme, baş ağrısı ve kas ağrısı gibi daha hafif belirtilerle seyreder. Pontiak ateşi akciğerleri etkilemez ve belirtileri genellikle 2 ila 5 gün içinde geçer.
Lejyonella bakterisine maruz kaldığını düşünen kişiler hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalı. Çünkü hastalığın mümkün olan en kısa sürede teşhis edilip tedaviye başlanması iyileşme sürecinin kısalmasına ve ciddi komplikasyonların önlenmesine yardımcı olabilir.
Lejyoner hastalığı i̇çin risk faktörleri nelerdir?
Lejyonella bakterisine maruz kalan herkeste hastalık görülmez. Aşağıdaki durumlarda enfeksiyonu geliştirme olasılığı daha yüksektir:
Sigara kullanımı. Sigara içmek akciğerlere zarar verir ve kişiyi her tür akciğer enfeksiyonuna daha duyarlı hale getirir.
Bağışıklık sisteminde zayıflık. Nakil sonrası organ reddini önlemek için kullanılan ilaçlar, kemoterapi gibi kanser tedavileri veya HIV gibi enfeksiyonlar bağışıklık sistemini zayıflatarak kişiyi ikincil enfeksiyonlara yatkın hale getirir.
Kronik hastalığı olanlar. Amfizem gibi kronik bir akciğerler hastalığı ya da diyabet, böbrek yetmezliği veya kanser gibi başka ciddi rahatsızlığa sahip olanlar
50 yaş ve üstü bireyler
Lejyoner hastalığı, mikropların kolayca yayılabildiği ve insanların enfeksiyona açık olduğu hastaneler ve bakım evlerinde daha sık görülen bir enfeksiyon türüdür.
Lejyoner hastalığı komplikasyonları nelerdir?
Lejyoner hastalığı, aşağıdakiler dahil, yaşamı tehdit edici bazı komplikasyonlara neden olabilir:
Solunum yetmezliği. Akciğerler vücuda yeterli miktarda oksijen sağlayamadığı veya kandaki karbondioksiti uzaklaştıramadığı zaman solunum yetmezliği görülür.
Septik şok. Kan basıncındaki ani bir düşüşün, özellikle böbrekler ve beyin gibi hayati organlara giden kan akışını azaltması sonucu meydana gelir. Kalp, pompalanan kan hacmini artırarak bu durumu telafi etmeye çalışır, ancak ekstra iş yükü kalbi zayıflatır ve sonuçta kan akışı daha da azaltır. Bu da şok tablosu gelişimiyle son bulur.
Akut böbrek yetmezliği. Bu böbreklerin işlevini yerine getirme kabiliyetindeki ani kayıptır. Böbrekler kandaki maddeleri filtreleyemez ve vücutta tehlikeli seviyelerde sıvı ve atık birikir.
Hızlı ve etkili bir şekilde tedavi edilmediğinde, özellikle bağışıklık sistemi zayıf hastalarda ölümcül olabilir.
Lejyoner hastalığından korunma yolları nelerdir?
Lejyoner hastalığı salgınları, su dağıtım sistemleri, havuz ve kaplıcalar gibi hastalığın yayılmasında etkili ortamların titiz bir şekilde temizlenmesi ve dezenfekte edilmesini ile önlenebilir. Enfeksiyon riskini azaltmak için kişisel olarak yapılabilecek en önemli şey sigaradan kaçınmaktır. Çünkü sigara, bakterilere maruz kalındığında hastalığın görülmesi için risk oluşturur.
Lejyoner hastalığı tanısı nasıl konulur?
Lejyoner hastalığı tanısı diğer pnömoni türlerine benzer şekilde konulur. Hastalıktan şüphelenildiğinde bakterilerin varlığını hızlı bir şekilde belirlemek için idrarda legionella antijenleri bakılır. Ayrıca tanıyı desteklemek için bazı test ve görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Bu testlerden bazıları şunları içerir:
Kan testleri: Kan testleri ile enfeksiyon varlığı gösterilebilir.
Akciğer grafisi: Akciğerlerdeki enfeksiyonun derecesi akciğer grafisi ile belirlenebilir.
Balgam örneği incelemesi ya da kültürü
Akciğer doku örneği incelemesi
Bilgisayarlı tomografi: Bilinç bulanıklığı gibi nörolojik bulgular varsa beyin tomografisi çekilebilir ya da lomber ponksiyon yapılır.
Lejyoner hastalığı nasıl geçer?
Lejyoner hastalığı, Legionella bakterisinin neden olduğu bir akciğer enfeksiyonudur. Bu bakteri, su sistemlerinde bulunabilir ve bu nedenle bulaşma yolları su damlacıkları veya aerosolize olmuş su partikülleri aracılığıyla gerçekleşebilir.
İnsanlar bu partikülleri soluduklarında veya su buharlarını solumaları sonucunda enfekte olabilirler. Bu nedenle, lejyoner hastalığından korunmanın en iyi yolu, su sistemlerinin düzenli olarak temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi, klimaların düzenli bakımı, duş başlıklarının temizlenmesi ve suyun sıcaklığının uygun şekilde kontrol edilmesidir.
Lejyoner hastalığı kaç gün sürer?
Lejyoner hastalığının süresi, enfeksiyonun şiddetine, hastanın bağışıklık sisteminin durumuna ve tedaviye ne kadar erken başlandığına bağlıdır. Tedaviye hızla yanıt veren birçok hastada semptomlar birkaç gün içinde düzelir, ancak bu süreç kişiden kişiye değişebilir.
Hastalığın hafif formları daha kısa sürebilirken, ciddi vakalarda iyileşme daha uzun sürebilir. Genellikle, antibiyotik tedavisine başlandığında semptomlar hızla azalmaya başlar.
