https://anlatilaninotesi.com.tr/20231231/cozum-arayislari-dayanisma-ve-ortakliklar-2023-takviminde-rus-turk-iliskileri---1078658395.html

Çözüm arayışları, dayanışma ve ortaklıklar: 2023 takviminde Rus-Türk ilişkileri

Çözüm arayışları, dayanışma ve ortaklıklar: 2023 takviminde Rus-Türk ilişkileri

Sputnik Türkiye

Nükleer enerji, doğalgaz, uzay, kültür, ticaret alanlarında da işbirliğinin derinleştiği 2023 yılında Rus-Türk ilişkilerinin genel çerçevesi Sputnik'in... 31.12.2023, Sputnik Türkiye

2023-12-31T13:24+0300

2023-12-31T13:24+0300

2023-12-31T13:30+0300

2023'te neler oldu?

rusya

türk

türk-rus dostluğu

türk-rus ilişkileri

türk-rus üst düzey işbirliği konseyi

türkiye

vladimir putin

putin-erdoğan görüşmesi

recep tayyip erdoğan

https://cdn.img.anlatilaninotesi.com.tr/img/07e7/09/04/1075170827_0:565:2049:1717_1920x0_80_0_0_93276adb8b01dedfc1d7d92bb6e8c562.jpg

Bir önceki yılın son günlerinde Moskova’nın ev sahipliğinde Rusya, Türkiye ve Suriye’nin savunma bakanları ve istihbarat başkanları düzeyindeki toplantıyla Ankara-Şam ilişkilerinin normalleşme sürecine odaklanan Türk-Rus ilişkileri, 2023 yılına bu temasların yansımalarıyla girdi. Yılın ilk 16 gününde iki telefon görüşmesi yaparak normalleşme sürecindeki çalışmaları ele alan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, diğer çatışma ve kriz bölgelerinde de istişarelerine yoğun bir şekilde devam etti.Rusya’yla Ukrayna’daki çatışmalar ve bu bağlamda tahıl sevkiyatı konusunda yıl boyunca yakın temaslarda bulunan Türkiye, Rus ve Ukraynalı insan hakları temsilcilerini Ankara’da bir araya getirerek barışın tesisine yönelik çabalar açısından önemli bir adım attı. Temmuz 2022'de İstanbul'da imzalanan tahıl anlaşmasında Batı'nın yükümlülüklerini yerine getirmemesi Moskova'yı anlaşmadan çekilmek zorunda bırakırken Moskova ve Ankara, yeni girişimlerle yoksul Afrika ülkelerinin ihtiyaçlarını karşılamaya devam edecekti.Bölgedeki krizlerin çözümü ve kalıcı barışı tesisi amacıyla yürütülen faaliyetlere bölgenin önemli aktörlerini dahil etme politikası izleyen Rusya ve Türkiye, İran'ı Astana formatına katarak Suriye'deki durumun normale dönmesi için Tahran'ın nüfuzunu da devreye soktu. Çözüm arayışları dörtlü görüşmelerle desteklendi.Ekonomi alanına da ağırlık veren Moskova ve Ankara, doların ticaretteki payını azaltma çabaları kapsamında rubleyle tahıl alışverişi yaparak bu alanda bir ilke de imza attı. Ayrıca Rus bankaları, Türkiye'ye doğrudan para transferlerine başlayarak karşılıklı ödemelerin hem basitleşmesine hem de SWIFT yaptırımlarının etki alanından çıkmasına katkı sundu.Türkiye için 2023'ün en önemli gelişmesi hiç şüphesiz 11 kenti önemli ölçüde etkileyen ve 'asrın felaketi' olarak tanımlanan 6 Şubat depremleri olurken Rusya, bu acılı ve zor dönemde Türk halkının yardımına en önde koşan ülkeler arasında yer aldı. Rus tarafı, Türkiye'ye arama-kurtarma ekipleri, sahra hastaneleri, özel eğitimli köpekler ve insani yardım paketleri göndererek yaraların sarılmasına önemli bir destekte bulundu.Ekim ayının başlarından itibaren uluslararası gündemde önemli bir yer tutan İsrail-Filistin çatışması ve Gazze Şeridi’ndeki insani durum da, Putin ve Erdoğan’ın temaslarında önemli maddesi oldu. İki liderin kalıcı çözüm için başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devleti kurulmasını desteklediği görüldü.Nükleer enerji, doğalgaz, uzay, kültür, ticaret alanlarında da işbirliğinin derinleştiği 2023 yılında Rus-Türk ilişkilerinin genel çerçevesini sizler için derledik.5 OCAKPutin ve Erdoğan’dan yılın ilk telefon görüşmesiCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefonda görüştü. Liderler görüşmede enerji, Türkiye-Rusya ilişkileri ile Ukrayna krizi ve Suriye dahil bölgesel konuları ele alırken Erdoğan, Türkiye’de bir doğalgaz merkezi kurulması yönünde altyapıyı güçlendirdiklerini ve güçlendirmeye devam ettiklerini belirterek, bu konuda en kısa sürede yol haritasını tamamlayıp uygulamaya yönelik somut adımları atmayı hedeflediklerini ifade etti. Putin’in Afrika ülkelerine Türkiye ile birlikte ücretsiz gıda sevkiyatını da ele aldıklarını belirten Erdoğan, Rus tahılını az gelişmiş Afrika ülkelerine göndermenin gayreti içerisinde olacaklarını belirtti.11 OCAKAnkara, Rusya ve Ukrayna’nın insan hakları yetkililerini Türkiye’de buluşturduTürkiye Ukrayna çatışmasını sonlandırmak için çabalarını sürdürürken bu çalışmalar kapsamında Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, Ankara’da Rusya İnsan Hakları Yetkilisi Tatyana Moskalkova ve Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Yetkilisi Dmitriy Lubinets ile bir araya geldi. Rusya’nın insan hakları ombudsmanı Tatyana Moskolkova, Ankara’da gerçekleştirdikleri görüşme sırasında dönemin TBMM Başkanı Mustafa Şentop’tan Ukrayna’ya silah tedarik etmeyi bırakmalarını istediğini belirtti.16 OCAKPutin ve Erdoğan’dan 11 gün içinde ikinci telefon görüşmesiDiplomasi trafiğinin hızını kesmeyen Rusya Devlet Başkanı Putin ile Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna’daki durum, Türkiye Suriye ilişkilerinin normalleşmesi ve Rus gazının Avrupa’ya gönderimi için Türkiye’de bir gaz aktarım merkezi kurulmasını ele aldıkları bir telefon görüşmesi daha gerçekleştirdi. İkili, Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesi konusunu ele aldı ve Rusya, Türkiye ve Suriye temsilcilerinin katılacağı istişareler düzenlenmesi olasılığını görüştü.22 OCAKRusya’dan Türkiye’ye ilk kez rubleyle tahıl satışı gerçekleştirildiDoların ikili ticaretteki payını azaltmak için çabalarına devam eden Rusya ve Türkiye, ilk kez rubleyle tahıl ticareti yaptı. Rusya Başbakan Yardımcısı Viktoriya Abramçenko, Türkiye'nin Rus tahılı için rubleyle ödeme yapma işlemini başarıyla gerçekleştirdiğini belirtti. Abramçenko, Türkiye'yle yapılan rubleyle gıda sevkiyatı anlaşmasını ulusal para birimleriyle ticarete geçiş çalışmalarına örnek olarak gösterdi.31 OCAKİran'ın Rusya-Türkiye-Suriye üçlü formatına dahil edilmesi için anlaşma sağlandıRusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, İran'ın Rusya-Türkiye-Suriye üçlü formatına dahil edilmesi konusunda prensipte anlaşmaya varıldığını duyurdu. Lavrov, hem Rusya hem de İran ve Türkiye’nin Suriye krizinin çözümü ile ilgilenen ‘Astana Üçlüsünde’ yer aldıklarını hatırlatarak, “Bu nedenle bundan böyle Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesine yönelik temaslara Rusya ve İran'ın da eşlik etmesini mantıklı buluyorum. Zamanlama ve belirli katılım formatlarına gelince, askeri yetkililer seviyesinde mi, diplomatlar seviyesinde mi olacak, bunun üzerinde çalışılıyor” ifadelerini kullandı.3 ŞUBATRus MTS Bank, Türkiye'ye para transferi hizmetleri sunmaya başladıDoların ticaretteki payını azaltmanın yanı sıra Batı’nın Rusya’ya yönelik ‘SWIFT’ yaptırımlarını aşmanın planlarını yapan Rusya ile Türkiye arasında direkt para transferi sunan bankalara bir yenisi daha eklendi. Bankadan yapılan açıklamada, "MTS Bank, Türkiye'ye para transferi hizmeti sunacağını ilan eder. Banka, özel kişiler için önemli turistik destinasyonlardan birine transfer yapma imkanı sunarak sınır ötesi transferler alanındaki ekosistem çözümlerine yenilerini ekledi" dendi.6 ŞUBATTürkiye tarihi depremlerle sallandı: İlk yardım eden ülkelerin başında Rusya geldiKahramanmaraş ve Hatay merkezli meydana gelen iki büyük deprem 6 Şubat 2023’de tüm Türkiye’yi derinden etkilerken Rusya, tüm dünyadan binlerce insanın yardım seferberliği başlattığı ve ‘asrın felaketi’ olarak nitelendirilen Türkiye’nin bu yarasını saranların başında yer aldı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a gönderdiği mesajda, ülkesinin yaşanan deprem nedeniyle Türkiye’ye yardım etmeye hazır olduğunu belirtti.7 ŞUBATRus arama-kurtarma ekipleri, Kahramanmaraş'ta çalışmalara başladıRusya, depremin hemen ardından Türkiye'ye 100'den fazla uzmanın yanı sıra özel eğitimli köpekler ve sahra hastanesi gönderdi. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı, Türkiye'ye gelen bakanlığa bağlı arama-kurtarma ekiplerinin depremden 1 gün sonra merkez üssü Kahramanmaraş'ta çalışmalara başladığını açıkladı. Rusya hükümeti, ilerleyen günlerde de Türkiye’ye arama-kurtarma ekipleri, sahra hastaneleri ve özel eğitimli köpekler göndermeye devam etti. Rusya İnşaat Bakanlığı, yıkıcı deprem sonrasında Türkiye’deki binaların yeniden inşası konusunda yardıma hazır olduğunu açıkladı.9 ŞUBATKremlin’den deprem mesajı: Türk halkıyla birlikte yastayızKremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Türkiye'ye depremler nedeniyle gelecekte de yardıma hazır olduklarını belirterek, "Türk halkıyla birlikte yas tutuyoruz. Türkiye, değerli ve önemli bir komşumuz. Tarih açısından birbirimize bağlıyız. Ortak tarihimiz var. Tarihimiz basit değil ancak her zaman en zor dönemlerde hep birlikteydik ve birbirimize yardımcı olmaya hazırdık” ifadelerini kullandı.21 ŞUBATRusya’dan Türkiye'ye vize kolaylığı süreci başladıRusya hükümeti, Türkiye de dahil olmak üzere 19 ülkenin vatandaşlarına otel veya başka bir konaklama tesisi rezervasyonuna dair teyit belgesi sunarak vize alma hakkı tanıdı. Kararnamede, Türkiye’nin de yer aldığı ‘dost ülkeler’ listesinde bulunan 19 ülkenin vatandaşlarının, sicile kayıtlı otel ve benzeri konaklama tesislerinde rezervasyon yaptırdığına dair belge sunmak koşuluyla 6 aya kadar turist vizesi alabileceği vurgulandı.24 ŞUBATCumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ile görüştüCumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya lideri Vladimir Putin ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmede Türkiye'de yaşanan depremler ve Rusya’nın yardımları ele alınırken Erdoğan, deprem dolayısıyla sergilediği dayanışma için Putin’e teşekkür etti. Görüşmede enerji sektörü dahil Rusya-Türkiye işbirliğinin güncel konuları da istişare edilirken Rusya’dan enerji kaynakları sevkiyatının ve Akkuyu Nükleer Güç Santrali yapımının pratik yönleri ayrıntılı biçimde değerlendirildi.26 ŞUBATPutin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın doğum gününü kutladıRusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın doğum günü vesilesiyle bir kutlama mesajı gönderdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yurttaşları arasında ve yurt dışında yüksek itibara sahip olduğunu vurgulayan Putin, “Bu zor zamanda, böylesine kritik bir durumda, Türkiye yıkıcı depremlerin trajik sonuçlarının üstesinden gelirken, bir devlet adamı ve insan olarak en iyi özellikleriniz, cesaretiniz, bilinçli ve gerekli kararları alabilme özelliğiniz tam olarak ortaya çıkıyor” ifadelerini kullandı.27 ŞUBATMoskova Borsası’nda Türk lirası cinsinden vadeli işlemler dönemi başladıRusya ve Türkiye’nin ekonomi alanında yoğunlaşan ilişkilerinin yansımalarından biri Moskova Borsası'nda görüldü. 1 Mart’ta Türk lirası/Rus rublesi ve Hong Kong doları/Rus rublesi cinsinden vadeli işlemlere başlanacağı belirtildi. Yatırımcıların Türk lirası ve Hong Kong dolarına artan ilgisi nedeniyle sunulacak hizmetlerin hem kurumsal hem de bireysel müşterilerin ilgisinin daha da artmasını sağlayacağı kaydedildi.1 MARTLavrov ve Çavuşoğlu Hindistan’da görüştüRusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, G20 toplantısı için gittiği Hindistan’da dönemin mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile bir araya geldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Lavrov ve Çavuşoğlu, Türkiye ve Suriye arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini istişare etti.17 MARTKremlin’den Türkiye için dikkat çeken ‘arabuluculuk’ mesajı geldiKremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya'nın Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ukrayna'da çözüme yönelik barış yapıcı faaliyetlerini ve arabuluculuğunu çok değerli bulduğunu ifade etti. Eski Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangülü Berdimuhamedov'un Erdoğan'ı Nobel Barış Ödülü'ne aday göstermesini yorumlayan Peskov, "Tabii ki Erdoğan'ın çabalarını, barış yapıcı faaliyetlerini, arabuluculuk hizmetlerini ve Rusya-Türkiye ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik tutumunu çok takdir ediyoruz" dedi.21 MARTHatay’da depremzedeler için Rusya Sağlık Bakanlığı’nın sahra hastanesi açıldıDepremden sonra Türkiye’nin yardımına koşan ilk ülkelerden biri olan Rusya, uzun süre bu desteğini sürdürdü. Bu kapsamda Rusya Sağlık Bakanlığı Afetler Federal Tıbbı Merkezi’nin multidisipliner sahra hastanesi, Hatay’ın Erzin ilçesinde binası deprem sırasında ağır hasar gören ve artık hizmet vermeye uygun olmayan bir hastanenin arazisine konuşlandırıldı.25 MARTTahıl Anlaşması, Rusya’nın onayıyla uzatıldı: Erdoğan’dan Putin’e teşekkür telefonu geldiCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, görüşmede Türkiye-Rusya ilişkilerini geliştirecek adımlar ele alındı. Karadeniz Tahıl Girişimi'nin yeniden uzatılmasıyla ilgili müspet tutumu dolayısıyla Rusya Devlet Başkanı Putin'e teşekkür eden Erdoğan, Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmaların bir an önce müzakereler yoluyla sona erdirilmesine önem verdiklerini ifade etti.7 NİSANİftar diplomasisi: Çavuşoğlu ve Lavrov Ankara'da buluştuRusya Dışişleri Bakanı Lavrov ve mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu, Ankara'da iftar yemeğinde bir araya geldi. İkili ertesi gün de resmi görüşme için masaya oturdu. Bakan Çavuşoğlu, Lavrov ile yaptığı ortak basın toplantısında, “Rus tahılı ve ihracatının önündeki engellerin de kaldırılması gerektiği konusunda mutabıkız. Bu engellerin kaldırılması için gayretleri destekliyoruz” ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, Bakan Lavrov'u Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde kabul etti.25 NİSANDönemin Milli Savunma Bakanı Akar ve MİT Başkanı Fidan, 4'lü toplantı için Moskova’ya gittiDönemin Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan, Moskova’da Türkiye-Rusya-Suriye-İran savunma bakanları ile istihbarat başkanları arasında gerçekleştirilen dörtlü toplantıya katıldı. Toplantı sonrası yapılan yazılı açıklamada, tarafların Suriye'nin toprak bütünlüğüne saygı duyduğu vurgulanırken, Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönmeleri için çabaların yoğunlaştırılmasında mutabık kalındığı ifade edildi.27 NİSANAkkuyu NGS 'nükleer tesis' statüsüne kavuştu, Erdoğan Putin’e teşekkür ettiTürkiye'nin ilk nükleer santrali Akkuyu Nükleer Güç Santrali, yakıtın sahaya teslim edilmesiyle birlikte ‘nükleer tesis’ statüsü elde etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Akkuyu Nükleer Güç Santrali İlk Nükleer Yakıt Getirme Töreni'ne canlı bağlantı ile katıldı. Putin, Akkuyu NGS'nin Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kişisel başarısı sayesinde yetiştirildiğini söyledi. Tören sonrası Putin ile bir de telefon görüşmesi gerçekleştiren Erdoğan, Türkiye-Rusya ilişkileri ve bölgesel konuların ele alındığı görüşmede Akkuyu NGS’nin yapımına katkıları için Putin’e teşekkür etti.7 MAYISTürkiye, ABD’nin S-400’lerin Ukrayna’ya verilmesine ilişkin talebini reddettiWashington, Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemlerinin Ankara tarafından kullanılmasını önlemek için girişimlerini sürdürüyor ancak amacına ulaşamıyordu. Dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD'nin Türkiye'den S-400'leri Ukrayna'ya göndermesini istediğini ancak bunu reddettiklerini açıkladı.10 MAYISMoskova'da dörtlü toplantı: Türk ve Suriye dışişleri bakanları ilk kez bir aradaTürkiye, Rusya, İran ve Suriye dışişleri bakanları Moskova'da toplanarak Suriye konusunu ele aldı. Görüşmede Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Suriyeli mevkidaşı Faysal Mikdad'ı resmi olarak ilk defa bir araya geldi. Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesine ilişkin yol haritasını ele alan dört bakan, Suriyelilerin anavatanlarına gönüllü, güvenli ve onurlu dönüşlerinin sağlanması konusunda mutabık kaldı.16 MAYISRusya, Türkiye ile arasındaki işbirliğinin büyük ölçüde arttığını duyurduRusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya’daki bölgelerin Türkiye, BDT ülkeleri, Çin, Hindistan, İran ve Arap ülkeleriyle işbirliği düzeyinin büyük ölçüde arttığını vurguladı.17 MAYISErdoğan, Rusya’nın tahıl koridoru anlaşmasını 2 ay daha uzatmayı kabul ettiğini açıkladıCumhurbaşkanı Erdoğan, Temmuz 2022’de İstanbul’da imzalanan ancak Batı’nın taahhütlerini yerine getirmemesi nedeniyle Rusya’nın çekilmeyi planladığı tahıl koridoru anlaşmasının 2 ay daha uzatılması konusunda mutabakat sağlandığını açıklayarak “Rus dostlarımız, Mikolayiv ve Olvia limanlarındaki Türk gemilerinin çıkışlarına da engel olmayacaklarını bildirdiler. Bunun için de kendilerine müteşekkiriz. Rusya Devlet Başkanı değerli dostum Putin'e bu süreçteki çabalarımıza verdiği samimi destek için şükranlarımı sunuyorum” dedi.28 MAYISRusya lideri Putin'den Cumhurbaşkanı Erdoğan'a seçim için tebrik mesajı ve telefonuRusya Devlet Başkanı Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı Cumhurbaşkanı Seçimi'nin ikinci turundaki başarısından dolayı hem mesaj yayınlayarak hem de telefonla tebrik etti. Rus lider, mesajında “Dostane Rus-Türk ilişkilerinin güçlendirilmesine ve çeşitli alanlarda karşılıklı yarar sağlayan işbirliğine kişisel katkılarınızı çok takdir ediyoruz. İkili, bölgesel ve uluslararası gündemdeki güncel konularda yapıcı diyaloğumuzu sürdürmeye hazır olduğumuzu teyit etmek isterim” vurgusunu yaparken bir gün sonra da mevkidaşını telefonla arayıp kutladı.7 HAZİRANErdoğan’dan Putin’e Kahovka saldırısı sonrası yardım telefonuUkrayna ordusu, 6 Haziran'da Kahovka Hidroelektrik Santrali'ne çok şiddetli bir saldırı düzenlerken Novaya Kahovka Barajı yıkıldı ve birçok yerleşim sular altında kaldı. Hemen bir gün sonra Putin'i arayan Erdoğan, hiçbir şüpheyle mahal vermeyecek kapsamlı bir soruşturmanın önemli olduğunu ifade ederek Rus ve Ukraynalı uzmanların, BM ve Türkiye dahil uluslararası toplumun katılımıyla bir komisyon kurulabileceğini dile getirdi. Türkiye olarak üzerlerine düşeni yapmaya hazır olduklarını belirtti.9 HAZİRANRusya Dışişleri Bakanı Lavrov’dan yeni mevkidaşı olarak atanan Fidan'a tebrik telefonuDışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Lavrov yeni görevinden ötürü Fidan’ı tebrik ederken taraflar, iki ülkenin dışişleri bakanlıkları arasındaki yapıcı etkileşimi sürdürmeye hazır olduklarını teyit etti.22 HAZİRANRusya’nın ‘Ankara-Şam yol haritası konsepti’ Türkiye, Suriye ve İran tarafından kabul edildiRusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev, Türkiye, Suriye ve İran'ın Ankara-Şam ilişkilerinin normalleştirilmesi konusunda Rusya tarafından sunulan yol haritası konseptini kabul ettiğini belirtti. 10 Mayıs'ta Moskova'da Rusya, Türkiye, İran ve Suriye dışişleri bakanlarının toplantısında Ankara-Şam ilişkilerinin normalleştirilmesiyle ilgili yol haritası hazırlanmasına karar verildiğini anımsatan Lavrentyev, 20 Haziran'da Astana'da yapılan dışişleri bakan yardımcıları toplantısında konsept belge üzerinde mutabakat sağlandığını kaydetti.23 HAZİRANRusya Dış İstihbarat Servisi Moskova ve Ankara’nın güvenilir bir iletişim kanalına sahip olduğunu duyurduRusya Dış İstihbarat Servisi (SVR) Direktörü Sergey Narışkin, Moskova ve Ankara'nın istihbarat servisleri nezdinde güvenilir bir iletişim kanalına sahip olduğunu belirtti.24 HAZİRANRusya’da yaşanan silahlı isyan girişimi sonrası Erdoğan’dan Putin’in adımlarına tam destek mesajı geldiRusya Devlet Başkanı Putin, ülkede yaşanan silahlı isyan girişimiyle bağlantılı olarak ülkedeki durum hakkında Cumhurbaşkanı Erdoğan'a telefonda bilgi verdi. Kremlin, Türkiye Cumhurbaşkanı'nın Rus liderliğinin adımlarına tam desteğini ifade ettiğini açıkladı.17 TEMMUZRusya, İstanbul’da imzalanan tahıl anlaşmasını askıya aldıRusya Dışişleri Bakanlığı, 22 Temmuz 2022'de İstanbul'da imzalanan anlaşmanın geride kalan bir yıl içindeki uygulanma performansının hayal kırıklığı yarattığını kaydederek aleni sabotaj koşulları altında anlaşmayı uzatmayacaklarını, Türkiye, Ukrayna ve BM Genel Sekreterliği’ni bu konuda bilgilendirdiklerini duyurdu. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya’nın ancak şartlarından her birinin yerine getirilmesi halinde anlaşmaya döneceğini belirtti.20 TEMMUZRusya, Türkiye'den domates ithalat kotasını artırdıRusya, Türkiye'den domates ithalatı kotasını 350 binden 500 bin tona yükseltme kararı aldı.2 AĞUSTOSPutin, Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinde hangi şartlar altında ülkesinin tahıl anlaşmasına döneceğini açıkladıRusya Devlet Başkanı Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde, Rus tarım ürünlerinin uluslararası pazarlara tedarikini bloke eden uygulamaların kaldırılması halinde, ülkesinin tahıl anlaşmasına geri döneceğini doğruladı. Söz konusu uygulamaların kaldırılması anlaşmanın şartlarından biriydi.31 AĞUSTOSFidan ve Lavrov’dan ilk yüz yüze görüşmeRusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve mevkidaşı Hakan Fidan, Moskova’da ilk yüz yüze görüşmelerini gerçekleştirdi. Tahıl koridoru meselesini ele aldıklarını anlatan Lavrov, tahıl anlaşmasının yeniden yürürlüğe girmesi için Batılı ülkeler tarafından yapılması gerekenleri Türk tarafına ilettiklerini belirtti. Fidan da, tahıl koridoru için BM'nin Türkiye'nin de katkılarıyla yeni bir öneri paketi hazırladığını vurguladı.1 EYLÜLŞoygu ile Fidan görüştü: Stratejik ikili ortaklığın sürdürülmesi kararı verildiRusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Moskova'da bir araya geldi. Rusya'nın çeşitli görevleri yerine getirmek için Türkiye'yle stratejik ikili ortaklığı sürdürme niyetinde olduğunu kaydeden Şoygu, "Demek istediğim, Suriye'deki çalışmayla ilgili meseleler ve sizinle birlikte başlattığımız, bizim yer aldığımız ve daha sonra İranlı meslektaşlarımızın dahil olduğu Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkileri normalleştirme projesi. Bu, Türkiye ve Suriye'nin, ayrıca Rusya'nın tarihinde savunma bakanlarının, istihbarat başkanlarının çok pratik, çok dünyevi ve beşeri sorunları çözmek için bir araya geldiği ilk görüşmelerdi" diye konuştu.Rusya, Türkiye ve Suriye için Adana Mutabakatı’na dönüş önerdiRusya'nın Türkiye ve Suriye'ye 1998 yılında terör tehdidini azaltmak amacıyla imzaladıkları Adana Mutabakatı'na dönmelerini önerdiğini anlatan Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, "Bu anlaşma, terör tehdidinin bulunduğunu ve bu tehdidin ortadan kaldırılmasını, Türkiye'nin Şam'ın onayıyla terörle mücadele yapılarını Sueriye topraklarının belirli bir derinliğine kadar gönderme hakkına sahip olmasını öngörüyordu. Bu anlaşma yürürlüğünü sürdürüyor, kimse onu feshetmedi" diye konuştu.4 EYLÜLPutin ve Erdoğan, Afrika'ya 1 milyon ton tahıl tedarikini istişare ettiRusya Devlet Başkanı Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, Soçi'de bu yılki ilk yüz yüze görüşmelerini gerçekleştirdi. Rusya'nın birkaç hafta içinde Afrika'ya ücretsiz tahıl sevkiyatına başlayacağının altını çizen Putin, "Rusya, en yoksul ülkelere Türkiye üzerinden 1 milyon ton tahılı özel fiyattan tahıl sevk etmeye hazır, Katar'ın da yardımını bekliyoruz" dedi. Bununla beraber liderler, dolar ve euro'nun ikili ticarette daha az kullanılmasına, ruble ve liranın daha aktif hale getirilmesine karar verdi. Rusya'nın her zaman güvenilir ve sorumluluk sahibi bir gaz tedarikçisi olduğunun altını çizen Putin, Türkiye ve üçüncü ülkelere gaz tedarikini bundan sonra da sürdüreceklerine dair güvence verdi.5 EYLÜLRosatom'dan Sinop'ta kurulacak nükleer santral için proje önerisiRusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu (Rosatom) Genel Müdürü Aleksey Lihaçev, Sinop'ta inşa edilmesi planlanan Türkiye'nin ikinci nükleer güç santrali (NGS) için Akkuyu NGS projesinin aynısını önerdiklerini açıkladı. Lihaçev, "Teknik olarak Akkuyu santralinin 'öz kardeşi', dört güç ünitesi söz konusu olacak" dedi.6 EYLÜLRusya ve Türkiye'den anlaşma: Afrika'ya 1 milyon ton tahıl tedarik edilecekRusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Gruşko, Rusya ve Türkiye'nin Afrika ülkelerine 1 milyon ton tahıl tedariki konusunda anlaşmaya vardığını açıkladı. Gruşko “Tüm ana anlaşmalara varıldı. Sevkiyat programın tüm teknik yönlerini halletmek için yakın zamanda tüm taraflarla görüşmeyi umuyoruz” açıklamasında bulundu.10 EYLÜLErdoğan, tahıl meselesinde Rusya'nın önemini vurguladıCumhurbaşkanı Erdoğan, Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de düzenlenen G20 Liderler Zirvesi kapsamında uluslararası basın toplantısına katıldı. Erdoğan "Tahıl meselesinde Rusya'yı dışlayan bir sürecin sürdürülebilir olma ihtimali çok düşüktür" dedi.19 EYLÜLCumhurbaşkanı Erdoğan’dan Rusya'ya ‘güven’ açıklamasıCumhurbaşkanı Erdoğan, Amerikan PBS kanalına verdiği demeçte Moskova'yla ilişkilere verdiği önemi "Son 50 yıldır AB'nin kapısında bekliyoruz ve şu anda Rusya'ya, Batı'ya güvendiğim kadar güveniyorum" sözleriyle vurguladı. Erdoğan, 'ABD'yi mi Rusya'yı mı tercih ediyorsunuz?' sorusuna da "Diplomasi dünya çapındaki uluslarla kazan-kazan senaryosuna dayalı temaslar kurmaktan ibarettir, tıpkı ABD ile iyi ilişkilerim olduğu gibi, aynı şekilde Rusya ile de iyi ilişkilerim olacak. Bu şekilde devam edeceğim" cevabını verdi.23 EYLÜLRusya, Türkiye ve İran dışişleri bakanlarından New York'ta üçlü görüşmeTürkiye, Rusya ve İran dışişleri bakanları Hakan Fidan, Sergey Lavrov ve Hüseyin Emir Abdullahiyan, BM Genel Kurulu için gittikleri New York'ta Astana formatında üçlü toplantı gerçekleştirdi. Bakanlar, Suriye'nin çatışma sonrası yeniden inşası da dahil olmak üzere insani yardımın önemine dikkat çekti. BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen de toplantıya katıldı.3 EKİMRusya'dan Türkiye'ye yeni uzay istasyonu projesiyle ilgili teklifRusya Federal Uzay Ajansı (Roscosmos) Genel Müdürü Yuriy Borisov, Türkiye, Brezilya ve Güney Afrika'nın uzay ajanslarına Rusya'nın kendi kuracağı yörünge istasyonuna ilişkin projeye katılmalarını önerdiklerini ifade etti. Türkiye, Brezilya ve Güney Afrikalı meslektaşlarının projeye gerçekten ilgili olduğunu anlatan Borisov, BRICS ülkeleriyle de bu alanda iyi bir temasları bulunduğunu kaydetti.10 EKİMPutin ve Erdoğan’dan İsrail-Filistin çatışmasına ilişkin ilk temasRusya Devlet Başkanı Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, 7 Ekim'de yeniden alevlenen İsrail-Filistin çatışmasına dair ilk telefon görüşmesini 10 Ekim'de gerçekleştirdi. Filistin-İsrail çatışması bölgesindeki ani tırmanmayı istişare eden liderler, şiddetin tırmanması ve can kayıplarının artmasıyla ilgili endişelerini dile getirdi. Taraflar derhal ateşkes ilan edilmesi ve müzakere sürecinin yeniden başlaması gerektiğini vurgularken çatışmanın çözümüne etkin biçimde katkı sunmaya hazır olduklarını ifade etti.11 EKİMPutin, Türkiye'de planlanan doğalgaz transfer merkezine diğer ülkelerin de ilgi duyduğunu açıkladıMoskova'da düzenlenen Rusya Enerji Haftası'nın ana oturumunda konuşan Rusya Devlet Başkanı Putin, Türkiye'de doğalgaz transfer merkezi kurulmasını öngören proje hakkında "Burada öncelikli elektronik gaz ticareti platformu kurulması söz konusu. Buna herkes, Türk dostlarımız, biz ve Avrupa kıtasında bizim kaynaklarımızı almak isteyen herkes ilgi duyuyor" dedi. Rusya'dan Türkiye'ye uzanan TürkAkım ve Mavi Akım doğalgaz boru hatlarının etkin şekilde çalıştığının ve tamamen dolu olduğunun altını çizen Rus lider, doğalgaz transfer merkezi kurarak bu imkanları genişletme niyetinde olduklarını belirtti.12 EKİMRusya Dışişleri Bakanlığı, Rus-Türk işbirliği ‘eşi görülmemiş bir seviyeye’ çıktığını ilan ettiMoskova'da Türk ve Rus gazetecilerin katılımıyla düzenlenen 'Rusya ve Türkiye: İşbirliğinin Güçlendirilmesinde Medyanın Rolü' başlıklı yuvarlak masa toplantısında konuşan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, günümüzde Rusya-Türkiye işbirliğinin eşi görülmemiş bir seviyeye çıktığını ifade etti. "Dinamik bir şekilde gelişen ikili ilişkiler birçok temel hususa dayanıyor. Öncelikle bu, en üst düzeyde yürütülen, üstelik eşi benzeri olmayan açık sözlü bir siyasi diyalog. İkili ilişkilerimizin tarihinde toplumun geri kalanına ivme kazandıran bu kadar açık sözlü, zengin, verimli, etkili bir etkileşimin muhtemelen hiç gerçekleşmediğini söyleyebiliriz" diyen Zaharova, Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkilerin temelinde karşılıklı faydaya dayanan ekonomik işbirliğinin de yattığına dikkat çekti.13 EKİMRusya, doğalgaz transfer merkezinin yol haritasını Türkiye'ye gönderdiRusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Türkiye'de kurulması planlanan doğalgaz transfer merkezine ilişkin yol haritasını hazırladıklarını ve Ankara'ya gönderdiklerini belirtti. Projenin ilk etapta Türkiye'de elektronik doğalgaz ticaret platformu kurulmasını öngördüğünü anlatan Novak, "En büyüklerden biri olan Rusya da dahil çok sayıda tedarikçi var, tüketiciler de fazla, hem Türkiye hem de AB var. Orada fiyat tekliflerini oluşturan bir elektronik borsa bulunması gerektiği aşikar" ifadelerini kullandı.19 EKİMRusya'dan Türkiye’nin İsrail-Filistin konusundaki garantörlük önerisine destekTürkiye'nin barışçıl bir çözüm amacıyla İsrail-Filistin çatışmasının taraflarına sunduğu garantörlük önerisini değerlendiren Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, her türlü yapıcı teklifi tartışmaya hazır olduklarını ve bu girişimin açıkça gerilimi düşürme ve durumu normalleştirme arzusunun bir tezahürü olduğunu vurguladı. Lavrov, "Bana öyle geliyor ki, Türkiye'nin bu girişimi tam olarak böyle bir dengeyi sağlama arzusunda. Biz de bunu dikkate almak için işbirliği yapmaya hazır olacağız" dedi.23 EKİMTahran'da Lavrov ve Fidan'ın da katılımıyla '3+3' toplantısı yapıldıKarabağ sorunun çözümünde başrolde yer alan Moskova ve Ankara, bölgesel entegrasyonu desteklemeye yönelik çalışmalarına devam etti. Bu bağlamda Rusya, Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan ve İran dışişleri bakanları, bölgede istikrarı sağlaması adına daha önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in önerisi ile oluşturulan ve Güney Kafkasya'da bölgesel işbirliğini öngören 3+3 formatındaki platform kapsamında Tahran'da toplandı. Görüşmede ana gündem maddesi Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış müzakereleri oldu, Güney Kafkasya'daki son olayların yanı sıra güvenlik alanında bölgesel işbirliği konuları da masaya yatırıldı. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, ‘3+3’ formatında bir sonraki dışişleri bakanları toplantısının 2024’te Türkiye'de yapılacağını açıkladı.24 EKİMPutin ve Erdoğan Ortadoğu’da şiddetli kriz yaratan İsrail-Filistin çatışmasını görüştüRusya Devlet Başkanı Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir telefon görüşmesi daha yaparak İsrail-Filistin çatışmasına çözüm bulmanın yollarını istişare etti. Liderler, bağımsız Filistin devletinin kurulmasını öngören formül konusunda iki ülkenin duruşlarının örtüştüğünü vurguladı. Gazze Şeridi’nde artan sivil kayıpları ve insani durumun feci şekilde kötüleşmesiyle ilgili derin endişeler dile getirilirken sivil mahallelere, dini ve sosyal tesislere yönelik saldırıların kabul edilemez olduğunun altı çizildi.29 EKİMPutin'den Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yıldönümü vesilesiyle Erdoğan'a tebrik mesajıRusya Devlet Başkanı Putin, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yıldönümü vesilesiyle Cumhurbaşkanı Erdoğan'a gönderdiği tebrik mesajında "Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 100. yıldönümü vesilesiyle kalbi tebriklerimi kabul edin" ifadesini kullandı. "Ülkeniz geride kalan yüzyılda birçok sınamadan geçti ve ekonomik, sosyal ve diğer alanlarda genel kabul gören başarılar elde etti" diyen Putin, Türkiye'nin uluslararası arenada haklı olarak büyük bir otoriteye sahip olduğunun altını çizdi.1 KASIMMoskova'da yeni büyükelçi Bilgiç göreve başladıCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 11 Ağustos'ta imzaladığı 5 ülkeye yeni büyükelçi atanmasına dair kararla Moskova Büyükelçisi olarak görevlendirilen Tanju Bilgiç görevi selefi Mehmet Samsar'dan resmen devraldı.16 KASIMDünyaca ünlü Rus Ermitaj Müzesi'nden Cumhuriyet'in 100. yılına özel iki sergiTürkiye Cumhuriyeti'nin 100. yıldönümü Rusya'da çeşitli etkinliklerle kutlanmaya devam ediyor. Bu bağlamda St. Petersburg kentindeki dünyaca ünlü Ermitaj Müzesi'nde 'Sultan Tuğrasının Gölgesinde' ve 'Boğaziçi'nin Aroması' adı verilen Osmanlı hat sanatı ve oryantal aromalar ile ilgili iki sergi açıldı. Sergide eski Rus Çariçesi 2. Yekaterina'nın kullandığı bazı eşyalar ilk kez görücüye çıkarıldı. Her iki sergi de 28 Ocak tarihine kadar ziyaretçilere açık olacak.25 KASIMRus-Türk ticareti 10 ayda yaklaşık yüzde 50 arttıAnkara, ticari ve ekonomik işbirliğine ilişkin hükümetler arası Türk-Rus Karma Ekonomik Komisyonu'nun 18. toplantısına ev sahipliği yaptı. Rusya Bakanlar Kurulu, Rusya ile Türkiye arasındaki ticaret cirosunun Ocak-Ekim 2023 döneminde fiziksel hacim olarak yüzde 49.8 oranında arttığını bildirdi. Toplantıda Türkiye ile Rusya arasındaki ticarette ulusal para birimlerinin payının arttığı ve bu yıl turizm işbirliğinde rekor rakamlar beklendiği ifade edildi.27 KASIMTürkiye'deki gaz merkezinin yol haritası üzerinde ilkesel mutabakat sağlandıAnkara ve Moskova, Türkiye'de kurulacak doğalgaz transfer merkeziyle ilgili yol haritası üzerinde ilkesel mutabakat sağladı. Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak'ın bu konuyla ilgili açıklamalarını değerlendiren bir Türk yetkili, "Bugün itibarıyla yol haritasıyla ilgili istişarelerde son düzlüğe geldik, Rus meslektaşlarla müzakerelerde ilkesel mutabakat var. Yıl sonuna doğru, projede hangi somut adımları atacağımızı öğrenebiliriz" dedi.4 ARALIKPutin, Rusya-Türkiye ilişkileri değerlendirerek, enerji işbirliği dahil iyi düzeyde olduklarını vurguladıTürkiye'nin yeni Moskova Büyükelçisi Tanju Bilgiç de dahil 21 ülkenin yeni atanan büyükelçilerinin güven mektuplarını sunduğu Kremlin Sarayı'ndaki törende konuşan Rusya lideri Putin, “Rusya’nın Türkiye Cumhuriyeti ile ortaklığı üst düzeyde bulunuyor ve çeşitli alanlarda uzun yıllardır süren etkin işbirliği deneyimine dayanıyor. Üstelik her iki ülke, bu ilişkileri iyi komşuluk, ortaklık ve karşılıklı yarar ilkeleri temelinde geliştirmeye odaklandı. Tüm anahtar ikili konular, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile düzenli görüşmelerimizin gündeminde yer alıyor” ifadelerini kullandı. 7 ARALIKRusya'nın en büyük ikinci kamu bankası VTB, Türkiye'ye para transferine başlayacağını açıkladıVTB Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Başkanı Georgiy Gorşkov, 2023 yılı sonuna kadar Türkiye'ye para transferini başlatacaklarını açıkladı. Gorşkov, "VTB transfer coğrafyasını aktif olarak genişletiyor: bu yılın sonuna kadar, mevcut varış noktalarının sayısı Türkiye de dahil olmak üzere 20 ülkeyi aşacak" dedi.12 ARALIKAkkuyu'da yeni gelişme: Birinci güç ünitesi için işletmeye alma izni verildiRusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu (Rosatom), Türkiye Nükleer Düzenleme Kurumu'nun (NDK) Mersin'de yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin (NGS) birinci güç ünitesi için işletmeye alma izni verdiğini duyurdu. Bir sonraki aşamanın birinci güç ünitesinin işletme lisansını almak olduğunu kaydeden Rosatom, bu lisansın reaktöre nükleer yakıt yükleme işlemlerine ve üniteyi çalıştırma öncesindeki kontrol operasyonlarına başlamaya imkan tanıyacağının altını çizdi.14 ARALIKPutin’den Gazze, Ukrayna ve ekonomik ilişkiler konusunda Türkiye vurgusuRusya Devlet Başkanı, ‘Vladimir Putin’le Yılın Sonuçları’ programında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Gazze Şeridi'ndeki gelişmelere en fazla ilgi gösteren liderlerden biri olduğunu vurgulayarak "Biz de Türkiye gibi, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devleti kurulmasını öngören BM kararının uygulanmasından yanayız. İsrail-Filistin sorununun çözümü için gereken temel koşulları sağlamalıyız" dedi. Mart 2022'de İstanbul'da Rusya ve Ukrayna heyetleri arasında yapılan müzakerelere değinen Putin, bu müzakereler sırasında Ukrayna'nın silahsızlandırılmasıyla ilgili konularda mutabakat sağlandığını kaydederek "Şimdi de anlaşma sağlanabilir ya da sorun güç yoluyla çözülebilir" mesajını verdi. Rus lider, Türkiye’yle ilişkilerin harika şekilde geliştiğini de vurguladı.18 ARALIKErdoğan, Putin'e mesaj göndererek, ‘Yarım kalan İstanbul sürecini canlandırmaya hazırız’ vurgusu yaptıRus lider Putin, 'Yılın Sonuçları' programında Mart 2022 İstanbul'daki müzakereleri tekrar hatırlartırken Erdoğan, sadece 4 gün sonra Türkiye'nin yarım kalan bu süreci canlandırmaya hazır olduğunu vurguladı. Macaristan'da Rusya ile Ukrayna arasındaki gerginlik hakkında konuşan Erdoğan "Taraflardan talep olması üzerine yarım kalan İstanbul sürecini canlandırmaya hazırız" dedi.27 ARALIKRusya, Türkiye'de yapılması planlanan doğalgaz merkezinin yapımına 2024'te başlanabileceğini duyurduRusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Türkiye'de kurulması planlanan doğalgaz transfer merkezinin yol haritasının yakında onaylanacağını ve projenin yapımına 2024 yılında başlanabileceğini ifade etti. Türk heyetinin yakında St. Petersburg'u ziyaret ederek Rusya'nın bu konudaki deneyimini inceleyeceğini anlatan Novak, projenin güneydoğu Avrupa'ya gönderilecek gazın fiyatının Türkiye topraklarında belirlenmesi için elektronik platform kurulmasını öngören çok perspektifli bir çalışma olduğunun altını çizdi.

https://anlatilaninotesi.com.tr/20231231/2023te-turkiyede-neler-oldu-1078736641.html

https://anlatilaninotesi.com.tr/20231231/dogal-afetler-secimler-krizler-2023-yilinda-dunya-neleri-konustu-1078794191.html

rusya

2023

SON HABERLER

tr_TR

rusya, türk, türk-rus dostluğu, türk-rus ilişkileri, türk-rus üst düzey işbirliği konseyi, türkiye, vladimir putin, putin-erdoğan görüşmesi, recep tayyip erdoğan, ikili ilişkiler, ikili görüşme, sergey lavrov, mevlüt çavuşoğlu, şoygu, hakan fidan, anlaşma, tahıl anlaşması, telefon görüşmesi, deprem, yardım, israil-filistin, akkuyu nükleer güç santrali (ngs), 2023, diplomatik ilişkiler