Hollanda'daki seçimlerin galibi, Türkiye ve İslam karşıtlığı ile tanınan Geert Wilders kimdir?
13:23 23.11.2023 (güncellendi: 14:15 23.11.2023)
© AP Photo / Geert Vanden Wijngaert
Abone ol
Hollanda'da düzenlenen erken genel seçimlerde, Geert Wilders liderliğindeki Özgürlük Partisi (PVV) açık farkla ilk sırayı aldı. Peki Geert Wilders kimdir? Siyaset nasıl atıldı, Türk ve İslam karşıtı söylemleri nelerdir? Wilders'ın seçilmesine gelen ilk tepkiler ne oldu? Soruların yanıtı bu içerikte.
Hollanda'da erken genel seçimin ilk sonuçlara göre açık farkla ilk sıraya yerleşen İslam karşıtı ve aşırı sağcı olduğunu dile getiren Özgürlük Partisi'nin (PVV) lideri Geert Wilders, artık göz ardı edilemeyeceklerini belirterek, "Ülkeyi biz yöneteceğiz" dedi.
Wilders, partisini ilk sırada gösteren sandık çıkış anketleri ve ilk sonuçların ardından yaptığı konuşmasında, "Diğer partilere sesleniyorum; artık kampanya bitti ve seçmen konuştu. Şimdi birbirimizle benzerlikler aramamız gerekecek. Birlikte çalışmamız gerekecek. PVV artık hiçbir partinin görmezden gelemeyeceği 35 sandalyeye ulaştı. Bıktık artık. Hollandalının yeniden birinci sırada olmasını istiyoruz ve bunu sağlayacağız" cümlelerini kaydetti.
Wilders konuşmasını şu cümlelerle sürdürdü:
Ben umutluyum. Partilerin anayasaya aykırı hareket eden bir hükümet istemediklerini anlayabiliyorum. Bunu da yapmayacağız. Camilerden, Kur'an'dan, İslami okullardan bahsetmeyeceğiz. Hollandalıların umudu olan, önceliğin tekrar kendilerine verilmesini konuşacağız.
Hollanda'da dün düzenlenen erken genel seçimde, sandık çıkış anketleri ve ilk sonuçlara göre, Wilders'ın liderliğini yaptığı PVV, parlamentodaki 150 sandalyeden 35'ini kazanarak ilk sıraya yerleşirken, PVV'yi eski AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans liderliğindeki İşçi Partisi ve Yeşil Sol ittifakı 25 sandalyeyle takip ediyor.
Önceki seçime kıyasla 10 sandalye kaybeden Dilan Yeşilgöz-Zegerius liderliğindeki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi 24 sandalyeyle üçüncü sıraya geriledi. 2021 seçimlerinde Hristiyan Demokratlar Birliğinden seçilen ve daha sonra ayrılarak parti kuran Pieter Omzigt'in ilk defa seçimlere katılan Yeni Sosyal Sözleşme Partisi 20 sandalyeyle dördüncü sırada yer aldı.
Üyelerinin çoğunluğu Türk ve Müslüman olan Denk Partisi'nin milletvekili sayısı ise bir önceki seçime göre değişmedi ve 3 oldu.
Geert Wilders kimdir?
6 Eylül 1963’te Almanya sınırına yakın Venlo şehrinde doğan Wilders, erkek kardeşi ve iki kız kardeşi ile birlikte Katolik bir ailede büyüdü. Babası matbaa müdürü olan Wilders'in annesi ise Endonezya doğumlu bir ev hanımı.
Lise eğitiminin ardından İsrail’e giden Wilders, 1980 ile 1982 yılları arasında gönüllü olarakbir Yahudi tarım yerleşkesinde çalıştı. Daha sonra Hollanda’ya dönen Wilders üniversiteye kaydını yaptırdı ve hukuk eğitimi aldı.
Siyasi kariyerine 1989 yılında Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi’nde (VVD) başlayan Wilders, VVD’nin İslam ve göç konusundaki ılımlı tutumu nedeniyle bu partiden ayrılarak ve Özgürlük Partisi’ni (PVV) kurdu.
Geert Wilders, 2006 yılında kurduğu Özgürlük Partisi'nin aynı zamanda Temsilciler Meclisi'ndeki lideridir ve 1998'den bu yana parlamentoda yer almaktadır. Wilders, 2004 yılında ayrıldığı Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) ile Hristiyan Demokrat Temayül (CDA) arasında bir azınlık hükümeti olan ilk Rutte kabinesinin 2010 yılında kurulmasında müzakerelere aktif olarak katıldı ve PVV ile bu partiler arasında bir hoşgörü anlaşması ile sonuçlandı. Wilders en çok İslam ve Avrupa Birliği (AB) eleştirileriyle tanınmaktadır.Bu görüşleri onu Hollanda'da ve yurtdışında tartışmalı bir figür haline getirmiştir. 2004'ten beri her zaman silahlı polis tarafından korunmaktadır.
Roma Katoliği olarak yetiştirilen Wilders, reşit olduğunda kiliseden ayrılmıştır. İsrail'e ve Orta Doğu'ya yaptığı seyahatlerin siyasi görüşlerinin şekillenmesine yardımcı olduğunu söyleyen Wilders, muhafazakar-liberal VVD için konuşma yazarı olarak hizmet verdi. Daha sonra 1990'dan 1998'e kadar parti lideri Frits Bolkestein'ın parlamento asistanı olarak görev yaptı. 1997'de Utrecht belediye meclisine girdi. Ertesi yıl Temsilciler Meclisi'ne girdi. Partinin Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine ilişkin tutumundaki uzlaşmaz farklılıkları gerekçe göstererek 2004 yılında VVD'den ayrıldı ve kendi partisi olan Özgürlük Partisi'ni kurdu. Wilders, medya tarafından popülist olarak tanımlanan ve aşırı sağcı olarak ve İslam düşmanı olarak tanımlandı. Wilders aşırı sağcı olarak etiketlenmeyi reddettiğini belirtirken kendisini sağcı bir liberal olarak gördüğünü dile getiriyor.
Viktor Orban hayranı ve Trump'a benzetiliyor
Kendini Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın hayranı ilan eden Wilders, açıkça AB karşıtı ve Hollanda'yı sınırlarının kontrolünü sağlamak istemesi, birliğe yaptığı ödemeleri önemli ölçüde azaltmak istemesi ve yeni üyelerin girişini engelleme çağrıları yapması ile biliniyor.
Boyalı sarı saçları sayesinde Hollanda'nın en tanınmış simalarından biri olan politikacının özel hayatı hakkında, Macaristan doğumlu bir kadınla evli olduğu ve kendilerine ait Instagram ve X hesapları olan iki kedisi olduğu dışında çok az şey biliniyor.
Wilders İslam ve göçmen karşıtlığı ile biliniyor. Nitekim Wilders sandık çıkış anket sonuçlarının yayınlanmasının ardından destekçilerine yaptığı bir konuşmada taraftarlarına göç ve mülteci akınıyla mücadele sözü verdi.
Wilders konuşmasında, partisinin iltica tsunamisini durdurmak, insanların cüzdanlarına daha fazla para koymak ve daha iyi güvenlik sağlamak için çalışmak istediğini ekledi. Yine İslam karşıtı söylemleri ile bilinen Wilders, hükümeti kurabilmek için Müslüman karşıtı ideallerinden taviz verebileceğini öne sürdü. Partilerin, anayasaya aykırı tedbirler isteyen bir partiyle hükümette yer almak istememelerini çok iyi anladığını belirten Wilders, "Camilerden, Kur'an'lardan, İslami okullardan bahsetmeyeceğiz" dedi. Wilders'in İslam karşıtı söylemi, Özgürlük Partisi'nin hükümet programının bir parçasıydı. Parti camilerin ve Kuran'ın yasaklanmasını ve hükümet binalarında İslami başörtüsünün yasaklanmasını önermişti.
Avrupa Birliği ve Ukrayna konusunda farklı düşünceleri var
Wilders aynı zamanda AB'den ayrılma konusunda 'Nexit' referandumu yapılması çağrısında bulunamuş ve Avrupa Birliği'ne ilişkin büyük şüpheleri olan bir politikacı olması ile tnaınıyor. katı bir Avrupa şüphecisidir. Ancak Wilders'ın hükümeti kurabilmek karşılığında AB referandumu talebinden vazgeçmeye istekli olduğu konuşuluyor.
Wilders ayrıca Hollanda'nın Ukrayna'ya silah yardımını durdurması gerektiğini de defalarca dile getirmişti. Ülkesinin kendini savunabilmesi için bu silahlara ihtiyacı olduğunu söyleyen Wilders'ın, hükümet kurabileceği partilerin hiçbirinin bu fikirleri paylaşmıyor olması sebebiyle ne yapacağı ise merak konusu. Wilders daha önce Kiev'e mali destek ve savaş uçağı gönderilmesine karşı olduğunu ve bunların iç ihtiyaçlar için kullanılmasını tercih ettiğini dile getirmişti.
Wilders Türkiye karşıtı olduğunu gizlemiyor
Wilders, 15 Temmuz'daki darbe girişimine tepki amacıyla Rotterdam'da yaşayan Türklerin protesto gösterilerine ilişkin yaptığı açıklamada, "Bunlar Hollandalı değil, beşinci kol" diyerek artık Hollanda'da bir tane bile Türk istemediğini söylemişti.
PVV lideri o dönem yaptığı açıklamasında, "Sınırları kapatalım. Artık Türkler girmesin. Hollanda'ya artık bir tane bile Türk gelmesin" cümlelerine yer vermişti.
Wilders yine parlamentoda yaptığı başka bir konuşmasında, "Burası Hollanda parlamentosu. Burada Hollandalı olman gerekir. Ben parlamentoda Türk, Faslı ya da bir İsveçli olmasını istemiyorum. Bunu söylemeye hakkım yok mu benim? Burası benim ülkem" demişti
Hollanda Özgürlük Partisi Başkanı Geert Wilders, Cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimi sonrası yaptığı paylaşımda, "Erdoğan'a oy veren Hollanda'daki tüm Türklerin artık çantalarını toplayıp Türkiye'ye taşınmasını temenni ediyorum" demişti.
Hollandalı Türk seçmenlerden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a oy verenleri eleştiren Wilders, resmi Twitter hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, "Hollanda'da İslamofaşist Erdoğan'a oy veren tüm Türklerin artık çantalarını toplayıp Türkiye'ye taşınmasını temenni ediyorum. Güle güle!" ifadelerini kullanmıştı.
Müslüman toplumu endişeli
Müslümanların nüfusun yaklaşık yüzde 5'ini oluşturduğu Hollanda'daki Müslüman toplumu Wilders'in zaferinden duydukları endişeyi dile getirdiler.
Hollandalı Faslıları temsil eden bir kuruluşun başkanı olan Habib el Kaddouri verdiği demeçte "Sıkıntı ve korku çok büyük. Bizi ikinci sınıf vatandaş olarak göstermesinden korkuyoruz" açıklamasında bulundu.
Wilders, 2014 yılında bir kampanya mitinginde kalabalığa daha çok mu yoksa daha az mı Faslı istediklerini soran bir sloganı yönettikten sonra Faslılara karşı ayrımcılık yapmaktan hüküm giymişti. Destekçilerinin "Daha az!" sloganı atması üzerine şöyle cevap vermişti: "Bunu biz halledeceğiz."
Wilders tüm Hollandalıların başbakanı olacağına dair söz vermesine rağmen, geçmişteki Müslüman karşıtı söylemleri ona 'Hollandalı Trump' lakabını kazandırdı. Bu lakabın aynı zamanda boyalı ve saç stiline dair bir gönderme de olduğu belirtiliyor.
Wilders, Kuran'ın yasaklanmasını istemişti
Wilders daha önce de Kuran'ı Adolf Hitler'in 'Kavgam' kitabına benzeterek her iki kitabın da yasaklanması gerektiğini söylemişti.
Özgürlük Partisinin (PVV) lideri Geert Wilders seçim sürecinde kampanyasında, "Sığınmacılar, yolcu gemisindeki lezzetli ücretsiz büfelerin tadını çıkarırken, Hollandalı aileler de yiyecek alışverişini kısmak zorunda kalıyor" cümlesine yer vermişti.
Wilders seçim arifesinde katıldığı bir televizyon tartışmasında, "Artık yeter. Hollanda bunu daha fazla kaldıramaz. Artık önce kendi halkımızı düşünmek zorundayız. Sınırlar kapatılsın, sıfır sığınmacı!" açıklamalarına yer vermişti.
Wilders daha önce, Hollanda'da Filistin'e destek eylemlerinde namaz kılan insanların olduğu görüntüleri paylaşarak, "Ben başbakan olsam hepsini tutuklarım. Sokaklarımız cami değil" ifadesini kullanmıştı.
Wilders birkaç yıl önce sosyal paylaşım sitesi X'te hesabında paylaştığı bir kurban fotoğrafıyla Kurban Bayramı'nın başladığını belirterek, "İğrenç ve korkunç. Bu bizim kültürümüze ait değil. Uluslarımız bu hayvan zulmünü ve barbarlık gününü yasaklamalı ve yasa dışı ilan etmelidir" cümlelerini dile getirmişti.
Geert Wilders'ın seçilmesine dünyadan tepkiler
Macaristan Başbakanı Viktor Orban:
Değişim rüzgarları burada! Hollanda seçimlerini kazanan Geert Wilders'i tebrik ediyoruz!
Fransa Ulusal Cephe'nin kurucusu Marine Le Pen:
Geerts Wilders ve Özgürlük Partisi'ni, ulusal kimliklerin savunulmasına yönelik artan bağlılığı teyit eden yasama seçimlerindeki muhteşem performansları için tebrik ediyorum. Ulusal meşalenin söndüğünü görmeyi reddeden insanlar olduğu içindir ki Avrupa'da değişim umudu canlı kalmaya devam ediyor.
Belçikalı lider Tom Van Grieken:
Geert Wilders'i bu zaferinden dolayı kutlamak isterim. Şu çok açık: halk gerçek bir değişim özlemi içinde. Sadece Hollanda'da değil, Flaman Bölgesi'nde de. Bizimki gibi partiler tüm Avrupa'da geliyor!
İspanyol lider Santioago Abascal:
Her geçen gün daha fazla Avrupalı sokaklarda ve sandık başında uluslarının, sınırlarının ve haklarının savunulmasını talep ediyor.
İtalya lider Matteo Salvini:
Özgürlük Partisi lideri dostumuz Geert Wilders'i bu olağanüstü seçim zaferi için kutluyorum. Yeni bir Avrupa mümkün.
Hollanda'dan tepkiler
Wilders'in seçim zaferi sonrasında Hollanda'daki diğer partiler ve sosyal kuruluşlar birtakım açıklamalarda bulundu. Çevre örgütleri de Wilders'ın daha önceki açıklamalarından hareketle kendisine birtakım eleştiriler yönelttiler.
İşçi Partisi ve Yeşil Sol ittifakı lideri Frans Timmermans seçim sonuçlarına ilişkin açıklamasında şu sözleri kaydetti:
Demokrasi konuştu, şimdi bizim için demokrasiyi ve hukukun üstünlüğünü savunma zamanı. Dışlanmaya, ayrımcılığa karşı bir yumruk olmalıyız.
Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi lideri Dilan Yeşilgöz-Zegerius yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
Wilders'in çoğunluğu oluşturabileceğini göstermesi gerekiyor. Ben bunun olacağını sanmıyorum.
Wilders'in seçim zaferi çevre örgütlerinde de birtakım tepkilere sebep oldu. Seçim sonuçlarına ilişkin bir açıklama yapan çevreci bir örgüt şu ifadelere yer verdi:
Bir Wilders hükümeti dört yıl boyunca iklim değişikliğinin inkar edilmesi, dışlanması ve hukukun üstünlüğünün bozulması anlamına gelecektir.
