İki yüzlü yıldız keşfedildi: Bir tarafı helyum, bir tarafı hidrojen

Bilim insanları, kendiliğinden oluşan iki yüzlü bir yıldızı ilk kez görüntüledi. NTV’nin aktardığına göre, ABD’de yer alan Caltech'te astrofizikçi olan ve Nature dergisinde yayımlanan çalışmayı yöneten Dr. Ilaria Caiazzo, "Beyaz cücenin yüzeyi bir taraftan diğerine tamamen değişiyor. Görüntülerini insanlara gösterdiğimde çok şaşırıyorlar" diye konuştu.

Kuğu takımyıldızında bin ışık yılından daha uzakta bulunan nesneye,resmi bilimsel adı ZTF J203349.8+322901.1 olmasına rağmen, iki yüzlü olduğu keşfedildikten sonra ‘Janus’ adı verildi. Mitolojik bir varlık olan geçişlerin tanrısı Janus’un da çift yüzü bulunuyor. Janus, ilk olarak Caltech'in San Diego yakınlarındaki Palomar Gözlemevi'nden her gece gökyüzünü tarayan bir araç olan Zwicky Transient Facility (ZTF) tarafından keşfedildi. Caiazzo, bu esnada beyaz cüceleri araştırdığını Janus’un parlaklığındaki hızlı değişimlerin kendisini ona yönlendirdiğini söyledi. Caiazzo’nun daha sonraki gözlemleri Janus'un her 15 dakikada bir kendi ekseni etrafında döndüğünü ortaya çıkardı. Bir yıldızın kimyasal yapısını açığa çıkaran spektrometri ölçümleri ise yıldızın bir tarafının neredeyse tamamen hidrojen, diğer tarafının ise neredeyse tamamen helyum içerdiğini gösterdi.

Beyaz cüce nasıl oluşuyor? Diğer taraftan Caiazzo, Janus’un helyum tarafının Güneş gibi yamalı bir görünüme, hidrojen tarafının ise pürüzsüz bir görüneme sahip olduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı: “Janus’un dış yüzeyi dönen gazdan oluştuğu için yıldızın iki yüzlü doğasını açıklamak zordur. Janus'un beyaz cüce evrimi sırasında meydana geldiği tahmin edilen nadir bir geçişte olabilir. Beyaz cüceler bir zamanlar Güneş gibi olan yıldızların kaynayan kalıntılarıdır. Yıldızlar yaşlandıkça şişerek kırmızı devlere dönüşürler. Sonunda, kabarık dış malzeme havaya uçar ve çekirdek büzülerek yoğun, ateşli, sıcak bir beyaz cüceye dönüşür ve kabaca Güneş’in kütlesine sahip olmasına rağmen sadece Dünya büyüklüğünde olur.”

Caiazzo, yıldızın yoğun çekim alanı daha ağır elementlerin çekirdeğe batmasına ve daha hafif elementlerin yüzmesine neden olarak helyumdan oluşan iki katmanlı bir atmosfer oluşturduğunu ve bunun üzerinde ince bir hidrojen tabakası (en hafif element) görüleceğini belirtti.

Caiazzo, sözlerine şöyle devam etti: “Yıldız yaklaşık 30 bin derecenin altında soğuduğunda, daha kalın olan helyum tabakası kabarcıklanmaya başlar ve dıştaki hidrojen tabakasının karışmasına, seyrelmesine ve gözden kaybolmasına neden olur. Beyaz cücelerin hepsi değil ama bazıları yüzeylerinde hidrojen baskınlığından helyum baskınlığına geçiş yapıyor. Muhtemelen böyle bir beyaz cüceyi hareket halinde yakalamış olabiliriz."