NATO zirvesine hummalı hazırlık: Ukrayna'ya 'güvenlik garantileri anlaşması' sunmak için çalışılıyor
19:36 10.07.2023 (güncellendi: 21:49 10.07.2023)
© AFP 2023
Abone ol
Financial Times, Vilnius zirvesinde Ukrayna'ya üyelik sunamayacak NATO liderlerinin Zelenskiy'i eli boş göndermemek için güvenlik garantileri anlaşması ve her üye ülkenin bireysel taahhütlerini içeren çok taraflı deklarasyon üzerinde çalıştığını yazdı.
Yarın ve çarşamba günü Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta düzenlenecek NATO zirvesinde liderlerin, bir yandan Türkiye'nin İsveç'in üyeliğine itirazı diğer yandan üyelik talebiyle ilgili fikir birliğine varamadıkları Ukrayna'ya ne sunacakları meselesine odaklanması bekleniyor.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitriy Kuleba, NATO üyesi 31 ülkenin yoğun müzakereler sonucunda Kiev'in üyelik süreci yolu üzerinden Üyelik Eylem Planı (MAP) şartını kaldırma konusunda anlaştığını söyledi. Kuleba, "NATO'ya giden yolumuzu kısaltan ve uzun zamandır beklenen bu kararı memnuniyetle karşılıyorum" dedi.
Finlandiya'nın nisanda gerçekleşen üyeliğinin hızlı tamamlanması için MAP'tan vazgeçilmişti. Batı medyasına göre müttefikler, olası jesti, NATO'ya katılma arzusunu hızla yerine getiremedikleri Ukrayna için bir tür 'teselli ödülü' olarak görüyor. MAP, NATO'ya katılmak isteyen ülkelere siyasi, ekonomik, savunma, kaynak, güvenlik ve hukuki konulardaki bireysel ihtiyaçlarına dayalı olarak tavsiye, yardım ve pratik destek sağlayan bir program.
Bugün The Financial Times (FT) gazetesi, NATO liderlerinin Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'i Vilnius'tan eli boş göndermemek için güvenlik taahhütlerini resmileştirmeye çalıştığını, NATO zirvesinde Ukrayna için güvenlik garantileri anlaşması ve her üye ülkenin bireysel taahhütlerini içeren çok taraflı deklarasyonun kabul edilebileceğini yazdı.
Kuruluş anlaşmasının 5. maddesi uyarınca NATO'nun saldırıya uğrayan her üyesini savunmayı taahhüt etmesinden ötürü, 5. madde ayrımının korunması ve önerilen güvenlik garantilerinin ittifak üyeliği konusundan tamamen ayrı olduğunun vurgulanması için uğraşıldığını belirten haberde, "Ancak gerçek şu ki, bunlar genellikle katılım için bir atlama taşı olarak görülüyor. Bunun en önemli nedeni, garantileri sağlayacak asıl ülkelerin -ABD, Britanya, Fransa, Almanya- NATO'nun en büyük beş askeri gücünden dördü olması" denildi.
Good morning, New York. While you were sleeping, this was our most read story https://t.co/gzsaA6V854
— Financial Times (@FinancialTimes) July 10, 2023
Resmi vaatler henüz kabul edilmemiş veya kamuoyuna açıklanmamış olsa da, müzakerelere katılan yetkililer, Ukrayna'ya mevcut askeri tedarikin düzenlenmesi ve tedarikin devam edeceğine dair net taahhütte bulunulmasına odaklandıklarını söyledi. Yanısıra Ukrayna birliklerinin eğitimi, istihbarat paylaşımı ve savunma politikası reformlarına yardım konusunda garantiler verilecek. Aynı zamanda üye ülkelerin bireysel taahhütlerde bulunduğu bir tür çok taraflı deklarasyon olması da muhtemel.
'Zirvede Ukrayna-NATO Konseyi'nin ilk toplantısı yapılacak'
Bu kapsamda NATO'nun mevcut Ukrayna-NATO Komisyonu'nu Konsey düzeyine yükseltmesinin beklendiğini aktaran haberde, böylece Kiev'in NATO üyeleriyle müzakerelerde eşit pozisyon ve kriz istişareleri için toplantılar düzenleme kabiliyeti kazanacağını kaydetti. Buna göre Ukrayna-NATO Konseyi'nin ilk toplantısı çarşamba günü Vilnius'ta yapılacak.
'Geniş anlaşma zirve sonrasına ertelenebilir'
FT, dünkü haberinde, Ukrayna ile ilgili geniş anlaşmanın metni üzerinde NATO büyükelçilerinin uzlaşmaya varamadığını, bu nedenle liderlerin açıklayacağı metnin son halini zirve sırasında alabileceğini ya da zirve sonrasına ertelenebileceğini yazmıştı.
Stoltenberg: Üyeliğin zamanlamasına müttefikler karar verecek
FT'nin bugünkü haberi için görüşünü aldığı NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, şöyle konuştu:
"Ukrayna'nın bu ittifaka üye olacağına ve NATO'da hak ettiği yeri alacağına inanıyorum. Zamanın doğru olup olmadığına müttefiklerin karar vermesi gerekir... 2008'e kıyasla Ukrayna şu anda NATO'ya çok daha yakın. Bu bir olgu"
Stoltenberg, "Ama elbette masada farklı fikirler, farklı öneriler var, her zaman olduğu gibi önemli konular tartışılıyor. Müttefikleri birleştirecek ve net bir mesaj gönderecek bir sonuca ulaşacağımızdan kesinlikle eminim" diye ekledi.
Kiev'in NATO'nun Vilnius zirvesiyle ilgili 'gerçekçi beklentilerinin' olduğunu belirten haberde, Ukrayna Savunma Bakanlığı'nın bir danışmanının şu sözleri aktarıldı:
"Üyelik masada değil ve gündemi değiştirmek için çok geç. Türkiye ve Macaristan, İsveç'in ittifaka girmesine bile karşı çıktı. [Ukrayna konusunda] bir şey elde etmek mümkün olmayacak."
FT, dün de Ukrayna'nın potansiyel NATO üyeliğine daha fazla destek gösterisi için Washington ve Berlin'e müttefiklerinden baskı geldiğini yazdı. Haberde diğer NATO üyelerinin ABD ve Almanya'nın Ukrayna'nın NATO'ya katılımı için bir 'yol' bulma peşinde olmayan 'muhafazakar' duruşuna şaşırdıkları aktarıldı.
Sosyal Demokrat Partili (SPD) Olaf Scholz'un başbakanlığındaki Alman hükümetinin Vilnius zirvesinde Ukrayna'ya NATO üyeliği verilmemesi konusunda ısrar edeceği, Alman ve İngiliz basınına da yansıdı.
Krimi um Nato-Beitritt - Scholz' Geheim-Papier enthüllt Ukraine-Streit https://t.co/venDe74Th5
— BILD (@BILD) July 10, 2023
İngiliz gazetesi The Telegraph da ABD, Britanya ve Avrupa Birliği'nin (AB), Ukrayna'ya 2008 Bükreş zirvesi vaatleri artı bir dizi ikili güvenlik teklifi sunma planı üzerinde çalıştığını yazdı. Habere göre Kiev'e sunulacak bireysel güvenlik garantileri daha sonra NATO ve AB'nin onaylayacağı Mutabakat Zaptı niteliğinde bir şemsiye anlaşma altında birleştirilecek.
🇩🇪 Germany is set to insist on delaying Ukraine’s accession to Nato over fears the move could take the alliance to war with Russia https://t.co/FWbujBzIMG
— The Telegraph (@Telegraph) July 8, 2023
Biden'dan Ukrayna'ya İsrail modeli teklifi
Bugünkü Britanya ziyareti, yarınki NATO zirvesi için Avrupa'ya hareketi öncesi CNN'e mülakat veren ABD Başkanı Joe Biden, 'Ukrayna'nın NATO üyeliğine hazır olmadığını, Rusya ile savaştayken üyeliğe alınmasının NATO'nun da Rusya ile savaşta olması anlamına geleceğini' söyledi.
Biden, ABD'nin, 'savaşın sonu ile olası NATO üyeliği arasındaki dönemde Ukrayna'ya İsrail'e sunduğuna benzer koruma sağlamaya hazır olduğunu' dile getirdi.
Biden on Ukraine & NATO:
— Christopher Miller (@ChristopherJM) July 9, 2023
-Ukraine isn’t ready
-Unanimity in NATO not yet there to support Ukraine membership
-NATO committed to defending every inch of member’s territory; Ukraine as member would mean NATO at war with Russia
-NATO ready to provide security support a la Israel https://t.co/PRqjRSJZim
'Ancak ateşkes ve barış anlaşması halinde mümkün'
ABD'nin ara dönemde Ukrayna'ya kendisini savunması için gerekli silahları ve yetenekleri sağlayabileceğini belirten Biden, bunun ancak ateşkes ve barış anlaşması halinde mümkün olabileceğini vurguladı.
ABD'nin her yıl İsrail'e yaptığı 3.8 milyar dolarlık askeri yardımın önemli kısmı, füze savunması ve askeri teknoloji geliştirmeye kanalize ediliyor.
German Chancellor Scholz says the U.S. suggestion of Israel-style security guarantees for Ukraine is one of several options being discussed ahead of NATO summit. https://t.co/cF2sVIY5yo
— NBC News (@NBCNews) July 10, 2023
NATO üyesi ülkelerin yurttaşlarına maliyeti büyük
FT, 'ancak NATO üyesi ülkelerden bazılarının artan enflasyonist ve bütçe baskılarının olduğu dönemde vergi mükelleflerinin on milyarlarını bağlamak gerekecek taahhütlerin potansiyel maliyeti konusunda endişeli olduğunu' yazdı.
40 katır mı 40 satır mı?
Zelenskiy'in kabinesiyle güvenlik meseleleri hakkında düzenli konuşan üst düzey bir Avrupalı yetkili, gazeteye, "Endişe şu ki, güvenlik garantileri, güvenceler veya taahhütler hakkında ne kadar çok konuşursak, bunun gerçekten pahalı olduğu o kadar aşikar hale geliyor" diyerek ekledi:
"NATO üyeleri iki seçenekle karşı karşıya: Ya Ukrayna'nın kendini savunabileceği İsrail modeli ki, bu yatırım açısından pahalı ya da ihtiyaç duymaları halinde onları savunduğumuz NATO modeli ki, bu da bizim üstlendiğimiz sorumluluk açısından pahalı."
