Milyonlarca ölüme sebep olan trafik kazalarına çare yine teknoloji
10:51 04.06.2023 (güncellendi: 11:01 04.06.2023)
Erdal Kaplanseren'le Hafta Sonu Halleri
Abone ol
Dünyanın çoğu ülkesinde trafik kazaları, en yaygın ölüm nedenlerinden biri. Teknolojik gelişmelerin çare olamadığı bu sorun, her yıl ülkemizde binlerce cana mal oluyor. Bunun böyle gitmeyeceği aşikar. Çözüm yine teknoloji olacak. Radyo Sputnik’teki Hafta Sonu Halleri programının 3 Haziran’daki bölümünde bu konuya değindik.
Her yıl dünya genelinde 1,3 milyon insan yol kazalarında hayatını kaybediyor. Yani her gün otomobiller, otobüsler, motosikletler, bisikletler, kamyonlar veya yayaların dahil olduğu trafik kazalarında yaklaşık 3.700 kişi yaşamını yitiriyor. Hayatını kaybedenlerin yarısından fazlasını yayalar, motosikletliler veya bisikletliler oluşturuyor.
Kaza yaralanmaları, tüm yaş grupları için dünya genelinde sekizinci önde gelen ölüm nedeni ve 5-29 yaş arası çocuklar ve gençler için birinci ölüm nedeni durumunda. Trafikte yaşamını yitiren insan sayısı, HIV/AIDS'ten ölenlerinkinden fazla.
Zararın boyutunu anlamak için sadece ölüm sayılarına bakmak yetmiyor. Ölümcül ve ölümcül olmayan kaza yaralanmalarının 2015-2030 yılları arasında dünya ekonomisine maliyetinin yaklaşık 1,8 trilyon dolar olacağı tahmin ediliyor.
25 Mayıs 2023, 11:48
Düşük ve orta gelirli ülkeler daha çok etkileniyor
Kaza ölüm oranının düşük gelirli ülkelerde, yüksek gelirli ülkelere göre üç kat daha yüksek olması da meselenin bir başka boyutunu gözler önüne seriyor.
Raporlara yansıyan sayılara göre, 2013 ile 2016 yılları arasında düşük gelirli ülkelerde kaza ölüm sayısında hiçbir azalma olmadı.
Düşük gelirli ülkeler dünya genelinde kayıtlı araçların sadece %60'ını oluşturmasına rağmen, dünya genelindeki kaza ölümlerinin %90'ından fazlasına sahiptir.
Kaza yaralanmaları, düşük ve orta gelirli ülkeler üzerinde büyük bir ekonomik yük de oluşturuyor.
Bu ülkelerin 2015-2030 yılları arasında ölümcül ve ölümcül olmayan kaza yaralanmaları nedeniyle yaklaşık 834 milyar dolar ekonomik kayıp yaşayacağı tahmin ediliyor.
Yol güvenliği için uyulması gereken kurallar
Motorlu taşıt kazaları, çoğu ülke için bir halk sağlığı sorunu. Bu yaralanmalar ve ölümlerin bir kısmı önlenebilir. Bir sürücü, yolcu, bisikletli veya yaya olsanız da, yolda güvende kalmak için bazı adımları takip edebilirsiniz:
Her yolculukta, ne kadar kısa olursa olsun, her zaman emniyet kemeri kullanın. Ön koltukta veya aracın arka koltuğunda olsanız bile emniyet kemerinizi bağlayın.
Çocukların her zaman yaşlarına, boy ve kilolarına uygun bir çocuk koltuğunda, yükseltici koltukta veya emniyet kemerinde doğru bir şekilde bağlandığından ve onların aracın arka koltuğunda bağlandığından emin olun.
Motosiklet, motosiklet veya bisiklet sürerken veya binerken her zaman kask takın.
Alkol veya başka bir şeyin etkisi altında araç kullanmayın ve etkisi altındaki bir sürücüyle seyahat etmeyin.
Dikkatinizi dağıtacak eylemlerden kaçının. Örneğin, araç kullanırken telefonunuzu mesajlaşmak, e-posta göndermek veya sosyal medyaya erişmek için kullanmayın.
Sadece işaretli taksilerde seyahat edin ve mümkünse emniyet kemeri olan taksileri kullanın.
Aşırı kalabalık, ağır veya üst ağırlıklı otobüs veya minibüslerde seyahat etmekten kaçının.
Trafik kazalarını azaltabilecek teknolojiler
Yapılan pek çok araştırma da gösteriyor ki sürücüler, yollarda güvenliği en çok tehdit eden faktör. Bu araştırmalara göre çarpışmaların %94’ü, bir sürücünün yaptığı hata veya ihmale bağlı olarak gerçekleşiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun, 2022 yılı kara yolu trafik kaza istatistiklerine göre geçen yıl meydana gelen trafik kazası sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 3,9 artışla 1 milyon 232 bin 957 olarak gerçekleşti. Bu sayının 1 milyon 35 bin 696'sını hasarlı, 197 bin 261'ini ölümlü-yaralanmalı kazalar oluşturdu. Bu trafik kazalarında 5 bin 229 kişi hayatını kaybetti, 288 bin 696 kişi yaralandı.
Bu istatistik, her yıl Türkiye’de gerçekleşen 1,2 milyondan fazla trafik kazasının kaçının, sürücü hatasını denklemden çıkararak önlenebileceği düşünüldüğünde daha da önem kazanıyor. Bu durumda konunun kilitlendiği noktaya ulaşıyoruz: Trafik kazalarını azaltabilecek teknolojiler!
Sürücü hatasıyla mücadele etmek için olası çözüm, trafik kazalarını azaltabilecek teknolojilerde bulunabilir. Başka bir şeride saptırma gibi tehlikeli manevralarda sürücülere uyaracak otomatik sistemlerin ve çarpışmaları önlemek için direksiyon ve fren kontrolünü alan ileri sistemler, kazalara katkıda bulunan en yaygın sürücü davranışlarının bazılarını engelleyebilir. İşte, trafik kazalarını önemli miktarda azaltabilecek, günümüzde mevcut teknolojilerden bazıları…
1. İleri Çarpışma Sistemleri
Sürücü dikkatinin dağılması, trafik kazalarının önde gelen nedenlerinden biri. Sürücü dikkatinin dağılmasının yaygın nedenleri arasında sürüş sırasında mesajlaşmak, telefonda konuşmak veya yolcularla sohbet etmek yer alıyor. Ayrıca müzik çalar ve navigasyon fonksiyonlarıyla ilgilenmek de sürücülerin dikkatini bir hayli dağıtıyor.
Bu davranışların her biri, bir çarpışmaya yol açabilir. Birçok araçta bulunan ileri çarpışma sistemleri, aracın ve öndeki aracın arasındaki mesafeyi otomatik olarak hesaplıyor. Araçlar birbirine çok yakınsa, sistem çarpışmayı önlemek için aracın hızını otomatik olarak azaltıyor.
2. Şerit Ayrılma Teknolojisi
Şerit ayrılma teknolojisi, şeritte kalmayı başaramayan sürücülerin sorununu gideriyor. Dikkati dağılmış veya uykulu bir sürücü, yan şeritteki bir araca çarpabilir veya karşıdan gelen trafiğin yoluna saparak daha da ciddi bir çarpışmaya neden olabilir.
Şerit Ayırma Teknolojisi iki versiyonda geliyor. Bir versiyon, otomobil seyir şeridinden çıktığında sürücülere sesli bir uyarı veriyor. Bir şeritten diğerine bilinçli bir şekilde hareket etmek için yön sinyali kullanmak ise şerit ayrılma sinyalini devre dışı bırakıyor.
Sistemin bir diğer versiyonunda da bir sesli sinyal bulunuyor ancak aynı zamanda direksiyonu kontrol ediyor ve aracı nazikçe şeridine geri döndürüyor. Kameralar ve yerleşik bilgisayarlar, bir çarpışmayı önlemek için, sürücü tepki vermediğinde bile bir aracı yönlendirmek için seyir şeridinin merkezini algılıyor.
3. Kör Nokta Tespiti
Şerit değiştirirken diğer araçların yerine dikkat etmeyen sürücüler kazaya yol açma riskini belirgin bir şekilde artırıyor. Ancak dikiz aynasını kontrol eden sürücüler hâlâ kör noktalar nedeniyle risk altında olabiliyor. Kör nokta tespit sistemleri, başka bir araç bulunduğunda sürücüye sesli bir uyarı gönderiyor ve yan aynalarda bir sinyal lambası yakıyor.
4. Otomatik Acil Fren Sistemleri
Şu anda iki tür otomatik fren sistemi bulunuyor. Her iki sistem de başka bir araca, canlıya veya nesneye çarpmaktan kaçınma riskini azaltıyor. Her biri, başka bir araç ya da objeyle çarpışmayı önlemek için bazı düzeltici eylemlerin gerekli olduğunu sürücüye belirtmek için sesli bir uyarı çıkarıyor.
Frenleme sistemi ile donatılmış olan otomobil, bir çarpışmanın olası olduğunu algılıyor ve çarpışmayı önlemek için frenleri otomatik olarak uyguluyor. Sistem, sürücü frenleri kullanmayı başaramadığında devreye giriyor.
Dinamik fren desteği, çarpışma anında frenlemekten farklı olarak, sürücünün frenleri uygulamasını gerektiriyor. Bir kez devreye girdiğinde, bir çarpışmayı önlemek için gerektiği kadar fazla basınç uygulayarak frenlemeyi izliyor.
5. Yedek Kameralar
Yedek kameralar sürücünün, bir otoyoldan veya park yerinden çıkarken yayaları, bisiklet sürücülerini ve diğer araçları görmesi imkanını artırıyor. Bir aracın arka tarafında bulunan bir kamera, sürücü geri vitesine geçtiğinde aktif oluyor. Yerleşik bir ekran, sürücünün aracın arkasındaki her şeyi görmesini sağlıyor.
6. Çapraz Trafik Uyarı Sistemleri
Bazı üreticiler, yedek kameralarla birlikte bir çapraz trafik uyarı sistemini dahil ediyor veya araç satışında eklenebilecek bir seçenek olarak sunuyor. Araç geri giderken yanlardan veya arkadan bir araç veya yaya yaklaştığında sesli bir uyarı çıkarıyor. Yan aynalardaki ışıklar, diğer aracın veya kişinin hangi yönden geldiğini belirtmek için yanıp sönüyor.
7. Arka Çarpışma Anında Frenleme
Arka çarpışma anında frenleme, bir çapraz trafik uyarı sistemiyle birlikte çalışıyor. Sistem, bir çarpışma riskini algıladığında, bir kaza olmasını önlemek için frenleri otomatik olarak uyguluyor.
8. Sürücü İzleme Sistemleri
Teknoloji şirketleri, sürücüleri izlemek için algoritmalar ve bilgileri analiz etmek için gelişmiş bilgisayarlar kullanıyorlar. Bu sayede sürüş sırasında sürücünün uykulu olduğu veya uyuduğu anında tespit ediliyor. Bu yerleşik sistem, sürücülerin kendilerine gelerek dikkatini toplamaları için sesli ve ışıklı uyarılar veriyor.
9. Otonom Hız Sabitleyici
Hız sabitleyici, bir sürücünün hızı ayarlamasına ve aracın bunu otomatik olarak sürdürmesine olanak tanıyor. Otonom hız sabitleyici, araçlar arasında güvenli bir mesafeyi otomatik olarak izleyerek ve koruyarak yeni bir güvenlik önlemi sunuyor. Bunu yapmak için sistem aracı yavaşlatarak ve onun başka bir aracın arkasına çok yaklaşmasını engelliyor.
