Japon mimar deprem bölgesine özel tasarladı: 'Kağıt masura evi'

ODTÜ'deki proje öncesinde, Japonya, İtalya ve Türkiye'de acil tahliye alanlarında mekan bölmek amacıyla kağıt masura malzemesini kullanarak tasarımlar yaptığını, geçici yapılar da tasarladığını aktaran Ban, şu değerlendirmede bulundu: "Kahramanmaraş merkezli deprem bölgesi için tasarladığımız bu yapı, tamamen yeni bir proje oldu. Öncelikle projeler geçici barınma ihtiyacı olarak tasarlanmışken bu evin daha kalıcı olabileceğini düşünüyoruz. İnsanların bu yapı içerisinde gerektiği kadar yaşayabilecekleri bir tasarım oluşturduk. Yapının tasarımları bana ait. Tasarımın bir prototipini de Japonya'da kendi üniversitemdeki öğrencilerle yaptım. Japonya'da kullanılan malzemelerin aynısını Türkiye'de bulamayacağımız için de onu yaparken ODTÜ'lülerle iletişim halinde olduk ve onların yerel malzemeler kullanarak bunu nasıl üretebileceğini, ne tür malzemelerden bu tasarımı çıkarabileceğini birlikte çözdük."

ODTÜ Mimarlık Fakültesi Öğretim Görevlisi Tuğba Özer de prototipin ardından 20 dolayında kağıt masura evin daha üretiminin yapılmasının planlandığını bildirdi. Ev Hatay'a ulaştıktan sonra ıslak zeminlerin kurulumu üzerine çalışmalar yapacaklarını dile getiren Özer, "Prototimiz Hatay'a gidecek. Sonrasını ihtiyaca göre değerlendireceğiz" dedi. Japon mimaride çoğunlukla ahşap ve kağıt malzeme kullanıldığını aktaran Özer, "Malzeme seçimi açısından Japon mimariden yararlanıldığını görüyoruz. Ban, diğer geçici yapı tasarımlarda da geri dönüştürülebilir malzemeler kullanıyor. Depremzedeler kalıcı konutlara geçtiğinde, bu yapının malzemeleri dönüştürülerek tekrar kullanılabilecek durumda. Ayrıca yapının lojistiği konteynerlere göre çok daha kolay. Parçalanarak gönderildiği için bir tıra birden fazla yapı malzemesi sığabiliyor" diye konuştu.

Aynı fakültede Araştırma Görevlisi Ömer Faruk Ağırsoy ise yapının mimarisine ilişkin, "Yapının birleşim detaylarında yani kolonların duvarlarla ve zeminle birleşiminde Japon mimarisine özgü detaylara yer verildi. Bu birleşim elemanları CNC makinelerle kesilerek hazırlandı. Çatıda da özel birleşim detayları söz konusu" değerlendirmesinde bulundu. Yapının sıcak ve soğuğa karşı yalıtımını da yaptıklarını belirten Ağırsoy, "Bu sebeple hem yaz hem kış döneminde kullanıcılar için uygun bir ortam sağlayacak. Yapının dış cephesi yağmur ve kar gibi hava olaylarına karşı özel koruyucu boyalarla yalıtıldı. Yonga levhalardan yapılan duvarların içine de ısı yalıtımı yapıldı" dedi. Ağırsoy, yapının depreme dayanıklılığı ile ilgili şu değerlendirmelerde bulundu: "Temelsiz bir yapı olarak tasarlandı. Japonya deprem konusunda zaten çok uzman. ODTÜ İnşaat Mühendisliğinden Ahmet Türer hocamız da ahşap uzmanı, yapının taşıyıcılığı ile ilgili testlerde bize yardımcı oldu. Yapının yeterli sürtünme sağlayabilmesi için belli bir ağırlığa sahip olması gerekiyordu. O yüzden temel için kullandığımız kasaların içine belli ağırlıkta kum torbaları yerleştirdik. Bu yapı, depremlere karşı yanal kuvvetleri sönümleyecek şekilde tasarlandı. Bu yüzden sonraki depremlerde sorun oluşturacağını düşünmüyoruz."

Mimar Ban ile ilk diyaloğa geçen isimlerden ODTÜ Mimarlık Fakültesi son sınıf öğrencisi Selen İlhan da prototip sürecinin ilginç ve ilham verici olduğunu söyledi. Sanayi bölgesine giderek kartondan yapılmış silindir borular olan 'kağıt masura' malzemeyi bulduklarını ve bu malzemenin inşaatlara yönelik ülke ve dünyadaki örneklerini incelediklerini anlatan İlhan, süreci şöyle anlattı: "Shigeru Ban'ın zaten kullandığı bir malzeme olduğunu fark ettikten sonra hem kendisine hem de kendisinin kurduğu Gönüllü Mimarlar'a ulaştık. Bir gün sonra yanıt aldık ve süreci birlikte tasarlamaya başladık. Özellikle malzeme araştırmamızı, yoğun şekilde yürüttük. Tasarımdaki değişikliklerin ardından üretim sürecine başladık ve gönüllü çalışan ODTÜ öğrencisi ve personeli ile deprem bölgesi için prototip kağıt masura evimizi tamamladık. İki hafta gibi bir sürede ODTÜ'nün ustaları, Acil Tasarım Stüdyosu, öğrenciler ve Ban'ın desteğiyle inşaatı da tamamladık."

Tasarımın da hayata geçmesi için maddi desteği, 'Shigeru Ban Architects' ve 'Voluntary Architects Network' üzerinden aldıklarını aktaran İlhan, "Biz de uygun, kaliteli malzemeyi araştırdık ve ODTÜ'lü hocalarımızdan da destek aldık" dedi. Kağıt masura evin, geçici bir barınma çözümü olduğunu dile getiren İlhan, "Tasarladığımız evin 2-3 yıl sorunsuz kullanımını öngörüyoruz" ifadesini kullandı. Kağıt masura ev, söküldükten sonra özel bir araziye kurulmak üzere Hatay'a gönderildi. Evin Hatay'da kurulumuna başlandı. Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında ODTÜ Mimarlık Fakültesi öğrencileri ve öğretim elemanlarının oluşturduğu ODTÜ Acil Tasarım Stüdyosu afet sonrası geçici barınma çözümleri üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Stüdyonun hedefleri arasında geçici çadırlar, hayvan barınakları, tuvaletler ve iç mekan ayırıcıları gibi acil mekansal taleplerin karşılanması için alternatifler üretmek bulunuyor.