Netanyahu'nun meclisten ilk onayı alan yargı reformunu yüz binler protesto etti: Diktatörlüğe hayır
18:51 13.02.2023 (güncellendi: 19:33 13.02.2023)
© AP Photo / Ohad Zwigenberg
Abone ol
İsrail'de başbakanlığa geri dönen Benyamin Netanyahu'nun kurduğu bugüne değinki en aşırı sağcı hükümetin yargı bağımsızlığına darbe düzenlemekle eleştirilen reformu, ülke çapında grevler eşliğinde yüz binlerce kişi tarafından protesto edildi. Dışarıda 100 bini aşkın kişinin protestosuna rağmen meclisin hukuk komisyonu ilk onayı verdi.
İsrail'de Benyamin Netanyahu hükümetinin yargının yetkilerini kısıtlayan yasa teklifine karşı kitlesel protestolar 6. haftayı geride bırakırken, bugün 'ülke tarihinin en büyüğü' diye nitelenen ülke çapında grev ve protestolar düzenlendi. Kudüs'te 100 bini aşkın kişinin 'Utanç, rezalet, faşizm, diktatörlük' gibi sloganlar atarak Meclis (Knesset) önünde protesto düzenlemesine rağmen, yargı reformu ilk engeli aştı.
Macliste kavga gürültü
Meclis'in Anayasa, Hukuk ve Adalet Komisyonu'nun Yüksek Mahkeme'nin bazı yetkilerini Meclis'e devreden ve temel konularda yargı denetimi yapma yetkisini ortadan kaldıran 'Temel Yasalar: Yargı' teklifi için düzenlediği oturumda bağırış çağırışlar yükseldi. Kavga gürültü arasında teklif 7 hayır oyuna karşılık 9 evet oyuyla kabul edildi.
Haftalar sürebilecek sancılı süreç
Bundan sonra Meclis Genel Kurulu'ndaki okunma ve oylama sürecinin haftalar sürmesi ve şiddetli tartışmalara sahne olması bekleniyor.
Declaring that “Israel will not become Gilead,” 50 female protesters dressed in red “Handmaid’s Tale” cloaks and white bonnets warn against "transformation of Israeli society into a theocracy"https://t.co/SiiHPjx2xJ pic.twitter.com/HcKGFj25F2
— Haaretz.com (@haaretzcom) February 13, 2023
Tasarıda ne var?
İsrail'de herhangi bir yazılı anayasa bulunmazken, hükümetin değiştirmeye çalıştığı Temel Yasalar anayasa hükmünde. En yüksek yargı merci Yüksek Mahkeme, Temel Yasalar'a aykırı gördüğü durumlarda Meclis'in çıkardığı yasaları bozma yetkisine sahip.
Netanyahu hükümetinin tasarısı ise kabinenin yeni yargıçların seçiminin kontrolünü ele geçirmesini ve Meclis'in mutlak çoğunlukla mahkeme kararlarını geçersiz kılmasını sağlıyor. Meclis'in çıkardığı yasaları bozma yetkisini Yüksek Mahkeme'nin elinden alıp yargıçların atanması konusunda yetkili Atama Komitesi'nin üye sayısını hükümet lehine değiştiriyor.
Hundreds of thousands of Israelis are demonstrating and striking across the country. Why? What do they want? What leverage do they have? And where does Israel go from here? @amirtibon in @haaretzcom https://t.co/Lp9xDzyuUM
— Esther Solomon (@EstherSolomon) February 13, 2023
'İsrail demokrasisinin tabutuna çivi'
İsrail Başsavcısı Gali Baharav-Miara, tasarıya yazılı itirazında, 'güçler ayrılığı, yargının bağımsızlığı ve bireysel hakların korunmasına darbe indirileceği' uyarısında bulunmuştu. Muhalifler, reformun 'güçler ayrılığı, hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığına darbe düzenlediği, İsrail demokrasisini yok edeceği, toplumsal ve anayasal kriz yaratacağı' görüşünde. Reformun, bir dizi yolsuzluk suçlamasıyla yargılanan Başbakan Netanyahu açısından çıkar çatışması oluşturduğuna da dikkat çekiliyor.
Thousands march in Israel as Netanyahu allies push overhaul https://t.co/8xgMEIBNMU
— The Sun (@sbsun) February 13, 2023
Lapid'den 'karanlık diktatörlük' uyarısı
Oylama öncesi ülkenin dört bir yanından kadın hakları ve LGBT hareketinin de yer aldığı on binlerce protestocu, meclis önünde toplandı. Kalabalığa hitap eden önceki başbakan ve yeni muhalefet lideri Yair Lapid, yargı reformunu 'delilik' diye niteleyerek şöyle konuştu:
''Çığlığımızı duyuyorlar. Gerçeğin güçlü sesini duyuyorlar. Duyuyor ve korkuyorlar.''
"Bu ülkede sadece vergi ödemek ve çocuklarımızı askere göndermek için yaşamıyoruz. İsrail devletini karanlık bir diktatörlüğe çevirip bizi susturmaya çalışırlarken, kendimizi evlerimize kapatmayacağız."
'İsrail diktatörlük olmayacak'
"Demokrasi" sloganlarıyla geldikleri meclis binasının önünde ellerindeki bayrakları sallayan, bazısı boru çalan protestocular, "Utan utan", "Yazıklar olsun'', ''İsrail diktatörlük olmayacak", "Diktatörlüğe hayır" sloganları attı.
Gantz'a göre 'demokrasiye suikast'
Eski Savunma Bakanı Benny Gantz, Meclis'te düzenlediği ortak basın toplantısında, muhalefet partilerinin liderlerinin 'demokrasiyi hedef alan suikasta karşı birleştiğini' söyledi.
Başka büyük şehirlerde de grevler ve protestolar düzenlendi. Tel Aviv'de bazı önemli otoyollar, yargı reformu sürecinin iptalini talep eden protestocular tarafından kapatılmış durumda.
Netanyahu, Biden'ın uyarısını ve Herzog'un çağrısını dinlemedi
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, dün ulusa seslenerek hükümeti tasarının kabul edilmesini ertelemeye çağırdı. Öncesinde ABD Başkanı Joe Biden da reformla ilgili endişe açıklaması yaptı. "İsrail demokrasisi bağımsız yargı üzerine kurulmuştur" diyen Biden, "Temelden değişiklik için fikir birliği oluşturmak gerçekten çok önemli, ancak böylece insanların bunları benimsemesi sağlanabilir ve böylece değişim sürdürülebilir olabilir" uyarısında bulundu.
