Araştırma: Sürüdeki koyunlar, ortak akla ulaşıp liderlerini belirli sürelerle değiştiriyor
15:31 18.11.2022 (güncellendi: 15:39 18.11.2022)
© İHA / MUSTAFA KOÇYİĞİT - ONUR ERDEN - VEYSEL KORKMAZ
Abone ol
Hayvanların bir grup içerisinde takındığı kollektif davranışlar bilim insanları için uzun zamandır ilgi çeken bir araştırma konusu. Yapılan yeni bir araştırma sürü psikolojisini mercek altına alırken, koyun sürülerinin ortak akla ulaşıp liderlerini değiştirmeyi tercih edebildiklerini ortaya çıkardı.
Şimdiye dair yapılan araştırmalarda koyun sürülerinin toplu davranışını izah etmek için çeşitli teoriler kullanıldı. Ancak söz konusu teoriler birçok hayvan grubunun sergilediği hiyerarşik yapıyı ve yol gösterici bir 'liderliğe' sahip olmanın olası faydalarını dikkate almamakla eleştiriliyor.
Fransa'daki Côte d'Azur, Toulouse ve CY Cergy Paris Üniversitelerinden Luis Gómez-Nava, Richard Bon ve Fernando Peruani isimli araştırmacılar, koyun sürülerinin kollektif davranışlarını incelemek için fizik teorisini kullandı. Elde ettikleri bulguları Nature isimli bilim dergisinde yayınlayan araştırmacılar, sürüdeki koyunlar arasında liderlik ve üyelik rollerinin değişmesinin, bir tür 'kolektif zekaya' ulaşıldığını gösteriyor.
Phys.org'a konuşan Peruani, "Çoğu toplu yaşayan hayvan sisteminde, toplu hareket sürekli bir süreç değildir ve bölümler halinde meydana gelir. Toplu hareket aşamaları dinlenmek veya beslenmek gibi sebeplerle kesintiye uğrar" dedi.
Physics study shows that sheep flocks alternate their leader and achieve #collectiveintelligence @NaturePhysics https://t.co/QxEWSN9j0D https://t.co/KfDHiN0ios
— Phys.org (@physorg_com) November 17, 2022
Deneysel ve teorik olanlar da dahil olmak üzere toplu hareket çalışmalarının çoğunun başından sonuna kadar hareket halinde kalan grupları dikkate aldığına dikkat çeken araştırmacı, sürü halinde hareket etme davranışının, bireylerin sürekli olarak seyahat yönü üzerinde müzakere etmesini gerektirdiğinin varsayıldığını belirtti.
Peruani'ye göre, yapılan yeni araştırmanın temel amacı, bir hayvan sisteminin kolektif hareketlerini kolektif hareket aşamalarının bir başlangıcı ve bir sonu olduğunu dikkate alacak şekilde araştırmak. Araştırmacıya göre ekip, sürülerin hareketini 'kolektif aşamaların' bir koleksiyonu olarak gören alternatif ve bütüncül bir bakış açısı benimsedi. Peruani, "Bu perspektiften bakıldığında bilgi paylaşımı ve fikir birliği ile karar verme mekanizmalarına ilişkin sorular yeni bir boyut kazanıyor" ifadelerini kullandı.
'İletilen tek bilgi, koyunun sürü içerisinde hangi konumda olması gerektiğine dair'
Deneyde araştırmacılar küçük koyun sürülerinin değişen zaman aralıklarında kendiliğinden davranışlarını yakından inceledi. Sürü üyelerinin yörüngelerini analiz eden araştırmacılar, hayvanların düzenini ve yönünü hesaplarken, aynı zamanda her bir hayvanın hareket ettiği hız arasındaki korelasyonları da değerlendirmeye aldı.
"İlk olarak hiçbir mevcut sürü modelinin veya bunların uzantılarının hiçbirinin gözlemlerimizle tutarlı olmadığını gösterdik" diye konuşan Peruani, "Daha sonra ise verilerle tutarlı bir etkileşim ağı belirleyerek bilginin sürü içinde nasıl dolaştığını analiz ettik ve bu ağ aracılığıyla hangi bilgilerin iletildiğini araştırdık" dedi.
Deneyden elde edilen sonuç ise oldukça şaşırtıcıydı. Zira araştırmacılar, gözlemledikleri sürülerin davranışlarını temsil eden etkileşim ağının oldukça hiyerarşik olduğunu tespit etti. Ayrıca deneyde, söz konusu iletişim ağı üzerinden iletilen tek bilginin koyunun sürü içerisinde hangi konumda olması gerektiğine ilişkin bilgi olduğu anlaşıldı.
'Geçici lider, konumunu hızlı bir şekilde bir başkasına devrediyor'
Elde edilen bulguları kullanan araştırmacılar, iki temel bilişsel sürece odaklanan bir toplu hayvan hareketi modeli oluşturdu. Söz konusu bilişsel süreçler, sürüyü belirli bir süre yönetecek liderin seçimi ve sürünün yönlendirilmesinin altında yatan mekanizma olarak tanımlandı.
"Her toplu hareket aşaması geçici bir lidere sahiptir" diyen Peruani, bulguları şöyle değerlendirdi:
"Ortaya çıkan kolektif stratejinin avantajlarını belirlemek için elde ettiğimiz modelin matematiksel özelliklerini araştırdık. Ana katkının şu olduğuna inanıyorum: Hayvanlar, bir süreliğine birlikte hareket etmek için hiyerarşik bir etkileşim ağı kullanarak grubun tüm kontrolünü geçici lidere veriyor. Ancak aynı zamanda bu geçici lider, konumunu hızlı bir şekilde bir başkasına devrediyor."
'Liderler koyunları yalnızca belli bir süreyle yönetiyor'
Dolayısıyla araştırmacıların elde ettiği bulgulardan ortaya çıkan sonuç, sürü halinde hareket eden koyunların lider ve takipçi rollerini kendi aralarında değiştirdikleri yönünde. Liderler koyunları yalnızca belli bir süreyle yönetirken, söz konusu sürenin sonucunda liderlik konumunu bir başka koyuna devrediyor.
'Bu durum, yalnızca tüm koyunların sorgulamadan lideri takip etmesi durumunda işe yarıyor'
"Eğer geçici lider grubu ilgilendiren bir bilgiye sahipse (örneğin, bir yerden çıkış yolu veya bir besin kaynağının yeri), o zaman grubu verimli bir şekilde yönlendirebilir" diyen Peruani, sözlerini şöyle devam ettirdi:
"Bu şekilde tüm sürü üyeleri bu bilgiden fayda sağlar. Bunun yalnızca tüm bireylerin geçici lideri sorgulamadan takip etmesi durumunda işe yaradığını belirtmekte fayda var."
'Sürekli olarak bir geçici lidere sahiplerse, koyun sürüleri grubun her bir üyesinin sahip olabileceği bilgileri nasıl paylaşır ve işliyor? Grup, yön bulma yeteneğini geliştirmek için bilgi havuzu oluşturabilir mi?' gibi sorulara odaklandıklarını kaydeden araştırmacı, "Geçici lideri düzenli olarak değiştirerek, grubun bilgi toplama ve kolektif zeka sergileyebildiğini kanıtladık." dedi.
