Özbekistan'ın Semerkant kentinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesinin ortak deklarasyonu yayınlandı.
Deklarasyon metninde, örgütün varlığının diğer ülkelere ve uluslararası kuruluşların aleyhine olmadığına işaret edildi.
Metinde, "ŞİÖ, diğer ülkelere ve uluslararası kuruluşlara yönelik değil; BM tüzüğü, ŞİÖ tüzüğü ve uluslararası hukukun amaç ve ilkelerine uygun olarak karşılıklı çıkar ve bölgesel ve küresel sorunların çözümüne yönelik yaklaşımların ortak noktasıdır" ifadelerine yer verildi.
Metinde ayrıca, "Üye ülkeler, terörizm ve aşırıcılıkla mücadele bahanesiyle ülkelerin iç işlerine müdahalenin ve terörist, aşırılıkçı ve radikal grupları menfaat uğruna kullanmanın kabul edilemez olduğunu not eder" denildi.
Üye ülkelerin her türlü terör, ayrılıkçılık ve aşırıcılığın tezahürünün oluşturduğu güvenlik tehdidi konusunda derin endişelerini dile getirdiği vurgulanan metinde, dünya çapındaki terör eylemleri şiddetle kınandı.
Deklarasyonda, "2022-2024 ŞİÖ Üye Devletleri Terörizm, Ayrılıkçılık ve Aşırılıkla Mücadelede İşbirliği Programı'nın tutarlı bir şekilde uygulanmasının önemini vurgulandı" diye kaydedildi.
Öte yandan metinde, üye ülkelerin savunma ve güvenlik alanında işbirliğinin daha da geliştirilmesinde mutabık kaldığına işaret edildi.
Üyelerin İran'ın nükleer programına ilişkin Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nın (KOEP) sürdürülebilir bir şekilde uygulanmasının önemli olduğunu düşündüğüne dikkat çekilen metinde, "BM Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararı uyarınca, tüm tarafları anlaşmanın kapsamlı ve etkin bir şekilde uygulanması konusunda yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmeye çağırıyoruz" değerlendirmesi yapıldı.
Küresel ölçekli füze savunma sistemlerinin oluşturulmasının uluslararası güvenlik ve istikrara olumsuz etki ettiğine bir kez daha vurgu yapılan metinde, başka ülkelerin güvenliği pahasına kendi güvenliğini güçlendirmeye yönelik girişimlerin kabul edilemez olduğu belirtildi.
Bununla birlikte üye ülkelerin, bilişim sektörünün askerileştirilmesine şiddetle karşı çıktığı ifade edilen metinde, "Bu alandaki evrensel kuralların, ilkelerin ve ülkelerin sorumlu davranış normlarının geliştirilmesini destekliyor, ayrıca BM himayesinde, bilişim teknolojilerinin suç amaçlı kullanımıyla mücadeleye ilişkin kapsamlı bir uluslararası sözleşmenin geliştirilmeye başlamasını memnuniyetle karşılıyoruz" ifadeleri kullanıldı.
Metinde ayrıca kimyasal silah kullanımı ve stoklanmasına karşı çağrı yapılarak, "Üye ülkeler, kimyasal silahların üretimini, stoklanmasını ve kullanımını yasaklayan Kimyasal Silahlar Sözleşmesi'nin (CWC) silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasını önleme alanında etkili bir araç olarak tam olarak uygulanması çağrısında bulunuyor ve bildirilen tüm kimyasal silah stoklarının erken zamanda imha edilmesinin önemini vurguluyor" denildi.
Geçen yıl Taliban'ın kontrolüne geçen Afganistan'da kapsayıcı bir hükümet kurmanın önemli olduğuna dikkat çekilen metinde, "Üye ülkeler Afganistan'da Afgan toplumunun tüm etnik, dini ve siyasi gruplarının temsilcilerinin katılımıyla kapsayıcı bir hükümet kurulmasının önemli olduğunu düşünüyor" yorumu yapıldı.
Metinde ŞİÖ'nün, Afganistan'ın terör, savaş ve uyuşturucudan arınmış, bağımsız, tarafsız, birleşik, demokratik ve barışçıl bir devlet olarak kurulmasını savunduğu belirtildi.
Uluslararası ticaret gündemini tartışma ve çok taraflı ticaret sisteminin kurallarını garanti altına almada kilit rol üstlenen Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) daha etkili olması gerektiğine işaret edilen metinde, ayrıca DTÖ bünyesinde reforma gidilmesi çağrısı yapıldı.
ŞİÖ liderlerinin ayrıca, üye ülkeler arasında temel ihtiyaç ürünlerinin serbest dolaşımının sağlanmasını ve karşılıklı anlaşmalarda yerel para birimlerinin kullanım payını aşamalı olarak artırmayı içeren yol haritası üstünde anlaştıkları belirtildi.
Bunun yanı sıra metinde, ŞİÖ ülkelerinin kendi yasalarına uygun olarak ve fikir birliği temelinde, üye ülkelerin topraklarında faaliyetleri yasaklanan terörist, ayrılıkçı ve aşırılık yanlısı örgütlere dair tek bir liste oluşturumasına yönelik ortak ilkeler ve yaklaşımlar geliştirmeye çalışacakları kaydedildi.
