Ukrayna'nın deniz mayınları Türk-Rus işbirliğinde temizlenecek: Gürdeniz’den ‘provokasyon’ uyarısı
14:47 02.06.2022 (güncellendi: 14:57 02.06.2022)
© Sputnik / Vitaly Timkiv
/ Abone ol
Özel
Türkiye ve Rusya, Ukrayna’nın Odessa açıklarına döşediği mayınların temizliği konusunda birlikte çalışma kararı aldı. Deniz ticaret yollarının açılması için önem taşıyan bu işbirliğini değerlendiren emekli Tümamiral Cem Gürdeniz, Ukrayna tarafından gerçekleştirilebilecek provokasyon riskine dikkat çekti.
Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), 19 Mart’ta yaptığı açıklamada, Ukrayna Deniz Kuvvetleri Odessa, Oçakov, Çernomorsk ve Yujnıy limanlarının yakınlarına yaklaşık 420 adet YAM ve YARM tipinde eski mayın döşediğini açıklamıştı.
FSB, “Yerinden kopan mayınların İstanbul Boğazı’na ve ardından Akdeniz havzasının denizlerine sürüklenme olasılığı dışlanmıyor” uyarısında da bulunmuştu.
Bu açıklamanın ardından Türkiye ve diğer Karadeniz ülkeleri teyakkuza geçti. Açıklamanın üzerinden henüz 7 gün geçmişken 26 Mart’ta sabah saatlerinde İstanbul Boğazı açıklarında sivil ticari bir gemi mayın tespit etti. Ukrayna mayınları ile eşleşen ve eski tip olduğu belirtilen bu mayın Sualtı Savunma Timleri (SAS) tarafından imha edildi.
28 Mart’ta ise bu sefer de Bulgaristan sınırına yakın İğneada açıklarında bir mayın tespit edildi ve SAS timleri tarafından etkisiz hale getirildi. Aynı zamanda Karadeniz’e kıyısı olan Romanya’da da bu tip bir mayın tespit edilip imha edilmişti.
Mayınlar krize yol açtı
Ukrayna’nın yerleştirdiği bu mayınlardan sonra Karadeniz’de deniz ticareti ve gemi seyri durma noktasına geldi. Karadeniz’deki bu kesinti aynı zamanda buğday, ayçiçek yağı gibi gıda ürünlerini taşıyan gemilerin geçişini engellediği için Türkiye dahil dünyanın birçok noktasında önemli krizlere yol açtı.
Krize çözüm bulmak için uzun süredir Birleşmiş Milletler (BM), Rusya ve Türkiye arasında görüşmeler sürüyordu.
Bu konuda somut adımlar atılmaya başlandı.
Lavrov, güvenlik koridorunun açılmasını görüşmek üzere 8 Haziran’da Ankara’ya geliyor
31 Mayıs’ta AA’ya konuşan Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un, beraberinde bir heyetle 8 Haziran'da Karadeniz'de buğday meselesini de kapsayan bir güvenlik koridorunun açılması konusunu görüşmek üzere Türkiye'ye geleceğini de belirtti. Görüşmenin Ankara’da yapılacağı öğrenildi. Çavuşoğlu, bu açıklamasında şunları söyledi:
"Lavrov 8'inde Türkiye'ye geliyor. Ukraynalılara da söyledik. Her zaman kapımız açık, sadece tek tarafla görüşüyoruz imajı vermek istemediğimizi (Ukrayna) Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba'ya söyledim. Askeri bir heyetle gelecek. Bu güvenli koridorun oluşması, gemilerin girip çıkması için neler yapılması gerekiyor, bizim Milli Savunma Bakanlığımız ve askerlerimiz, ilgili birimlerimizle oturacağız ve bunları teknik olarak görüşeceğiz."
Bu konunun önemli olduğunu ve dünyada ciddi sıkıntılar yaşandığını ifade eden Çavuşoğlu, Türkiye'nin de bu konunun çözülmesinde kilit bir rol oynadığına vurgu yaptı.
Lavrov: Putin ve Erdoğan mayınların temizliğinde anlaştı
Çavuşoğlu’nun ardından Suudi Arabistan ziyaretinde açıklamalarda bulunan Rus Bakan Lavrov ise Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye tarafının Ukrayna limanlarının mayınlardan temizlenmesine yardım etmesi konusunda anlaştıklarını söyledi. Lavrov, "Putin ile Erdoğan arasındaki görüşme sonucunda, rehinelerin ve gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaç duyduğu kargoların bulunduğu gemilerin salıverilmesi için Türk meslektaşların Ukrayna limanlarının mayından temizlenmesine yardım etmeye çalışması konusunda mutabakat sağlandı" dedi.
Lavrov, mayın temizleme operasyonunun Ukrayna'nın askeri potansiyelini güçlendirme ve Rusya'ya zarar verme girişimleri olmadan gerçekleştirilmesi gerektiğini kaydetti.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 30 Mayıs’ta görüşme gerçekleştirmişti.
Türkiye’nin mayın avlama gemisi filosu
Türkiye’nin mayın avlama gemileri filosu iki sınıftan oluşuyor. Engin sınıfı ve Aydın sınıfı olarak iki filoya sahip olan Türk Deniz Kuvvetleri’nde toplam 11 adet mayın avlama gemisi bulunuyor.
Engin sınıfı gemiler; TCG Edincik, TCG Edremit, TCG Enez, TCG Erdek ve TCG Erdemli olarak sıralanıyor.
Bu gemiler; 50.9 metre boy, 8.9 metre ene sahip. 15 kts kadar hıza ulaşan bu gemilerin her birinde, 7 subay, 20 astsubay, 20 erbaş/er görev yapabiliyor. Gemiler, mayın avlama sistemi olarak DCN Mintac PAP cihazını kullanıyor.
Aydın sınıfı gemiler de; TCG Alanya, TCG Amasra, TCG Ayvalık, TCG Akçakoca, TCG Anamur ve TCG Akçay isimlerini taşıyor.
54.4 metre boy, 9.66 metre ene ve 14.2 kts sürate sahip bu gemilerde ise 7 subay, 24 astsubay, 20 erbaş/er görev alabiliyor. Bu gemiler mayın avlama görevini 2 adet ECA PAP Mk 5 ROV ve 1 adet tek taraflı OROPEZA -4 sistemleriyle gerçekleştiriyor.
Öte yandan Türk Deniz Kuvvetleri’ne bağlı Sualtı Savunma Grup Komutanlığı (SAS) timleri de denizde mayın imhası konusunda uzman konumda bulunuyor. Bunun yanı sıra deniz kuvvetleri envanterindeki deniz karakol uçakları ve insansız hava araçları (İHA) da bu mayınların havadan gözetlenmesi konusunda önemli görevler üstleniyor.
‘Burada çalışacak gemilerin dikkatli olması gerekiyor’
Eski Mayın Filosu Komutanı emekli Tümamiral Cem Gürdeniz, bu konuda Sputnik’e yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“Sürüklenen mayın sayısı tam olarak bilinmiyor. Rusya, Ukrayna tarafından 420 mayın döşendiğini açıkladı ancak bunun kaçı demirli mayın, kaçı dip mayını bilinmiyor. O nedenle sürüklenen serseri mayınlar için yapılabilecek pek bir şey yok. Ancak iyi bir gözetlemeyle bunlar da tespit edilebilir. Belki de çoğu bilinmeyen bir yerlerde Karadeniz kıyılarına vurmuş olabilir. Ukrayna’nın bu mayınları aceleyle döşediğini anlıyoruz çünkü uygun derinliğe demirlenen mayınların sürüklenme riski azdır. Belli ki derinlik ayarları yapılmamış ve bazıları satıhta kalmış. Demirli mayınların esasında 50 metreye kadar dökülebildiğini biliyoruz. Özellikle Kırım yarımadasının kuzey batı bölgesi sığ bir deniz. Bu çalışmada Odessa körfezinin 50 metre hattı olan kıyıdan 40 milinin içine girilecek. Eğer Odessa kıyılarına bir amfibi harekâtı önlemek için mayınlar bu kadar açıklıktan dökülmüşse burada çalışacak gemilerin dikkatli olması gerekiyor. Zira kıyıya yakınlar”
Türk gemilerine karşı provokasyon uyarısı
“Bu çalışmaya sadece Türk ve Rus gemileri değil Bulgaristan ve Romanya gemileri de katılabilir. Çünkü Türkiye’nin mayın tarama gemisi yok, sadece mayın avlama gemisi var. BLACKSEAFOR kapsamında bunun tatbikatları 2001-2014 yılları arasında yapılmıştı. Geçmişte bu ülkeler hiçbir Karadeniz dışı kuvveti sokmadan bu konuda işbirliği zaten yapmıştı” diye devam eden Gürdeniz, ayrıca şunları ekledi:
“Benim endişem Ukrayna’da hâlâ silahlı çatışma dönemi devam ediyor, bir ateşkes söz konusu değil. Yani Türk gemilerinin burada güvenliği söz konusu olabilir. Ukrayna’daki kötü niyetli grupların, kontrol dışı grupların bir oldubitti yaratması söz konusu olabilir. Böyle bir sürprizle karşılaşmayı önlemek birinci hedef olmalı. Belki bu bölgede ateşkes ilan edilebilir. Türk Dışişleri, Milli Savunma Bakanlığımız bu konuyu çok iyi değerlendiriyordur. Türk gemilerinde mutlak surette Ukrayna Deniz Kuvvetleri'nden ve hatta BM’den heyetler, temsilciler olmalıdır. Bu hem mayın hatları hakkında bilgi alınması hem de gemide Ukraynalılar ve BM temsilcileri olduğu için bir oldubittiyi önlemek bakımından önemlidir. Benim şahsi kanaatim bölgede Rus gemisi olması karmaşa yaratabilir. Ruslar istihbarat olarak mayınların yerlerini biliyorlardır. O konuda destek sunabilirler.”
Rusya ve Ukrayna tahıl deposu
Gürdeniz, bu mayınların temizlenmesinin önemine dair ise “Rusya ve Ukrayna dünya buğday, tahıl, ayçiçeği yağı ihtiyacının neredeyse üçte biri oradan deposu. 50 tane ülke, yüzde 30’un üzerinde oranla bu buğdayı ithal ediyor. Dolayısıyla Ukrayna'nın elinde biriken milyonlarca ton buğdayın çürümeden eritilmesi lazım. Öte yandan Ukrayna'nın yeni ekimler için gübreye ihtiyacı var” değerlendirmesinde bulundu.
Gürdeniz ayrıca, Türkiye’nin Rusya ile izlediği tarafsız ve dengeli politikanın da son derece doğru olduğunu ifade etti.
