İsrail yönetiminin Doğu Kudüs'teki Şeyh Cerrah mahallesinde Filistinli Arapları tahliye girişimleri ve Mescid-i Aksa'ya yansıyan olayların ardından yaşanan 11 gün süren çatışma ateşkesle dindirildi. Her zamanki gibi arabuluculuk Mısır'a düştü.
Son çatışmanın dikkat çekici unsurları Hamas ve Filistinli grupların İsrail'e yoğun roket ateşi ve İsrail içindeki Arap vatandaşların grevler eşliğinde protesto dalgasına katılması oldu. Uluslararası planda ise Gazze'de oluşan ağır insani fatura büyük tepki çekerken, ABD'de Demokrat Parti yönetimi içinde bölünmüşlük ortaya çıktı. ABD Başkanı Biden'ın, İsrail Başbakanı Netanyahu ile defalarca telefonda konuşarak ateşkes için uyarsa da 'İsrail'e sarsılmaz desteği' ifade etmesi, Demokratların eleştirilerine yol açtı. İsrail'e yeni askeri yardıma Kongre onayının çatışmaya denk gelmesi de tepki çekti.
İsrail-Filistin çatışmasının son raundunu, ABD'deki politik iklime etkileri eşliğinde gazeteci Tülin Daloğlu ile konuştuk.
'Henüz özel temsilci atanmadan arabulucu gönderdiler'
Tülin Daloğlu’na göre, İsrail-Filistin krizi Biden yönetiminin Ortadoğu'ya dair tutumunun henüz belirsizliğini koruduğunu bir ortamda başladı. Amerikan politikasında geleneksel yeni büyükelçi atama sürecinin henüz başlamadığını belirten Daloğlu, hızlanan süreçte Biden'ın bir temsilcisinin arabulucu olarak gönderilmek durumunda kalınmasına işaret etti:
“Amerika'da yeni başkan geldiğinde başkentlerdeki büyükelçiler değişir. Bu anlamda Ankara’daki büyükelçinin de değişmesini bekliyoruz. Ve haliyle İsrail’deki Amerikan büyükelçisinin de değişmesini bekliyoruz. Burada öncelikler son derece önemlidir. Bu anlamda da Biden’ın henüz İsrail’deki büyükelçiyi değiştirme gibi bir adımını bilmiyoruz. Geçmiş Amerikan yönetimlerinde illaki İsrail-Hamas/Filistin konusunda 'Ortadoğu Özel Temsilcisi' diye kılıfladıkları bir temsilci olur. Biden yönetimi iş başı yaptı. 21 Ocak-21 Mayıs 4 aylık bir süre geçti. Ortadoğu Özel Temsilcisinin henüz kim olduğunu bilmiyoruz. Ama arabulucu kisvesinde Biden’ın bir temsilcisini İsrail’e görüşme için gönderdiler. Washington ne yapmak istiyor kısmını buradan okumak gerekiyor. Acaba Amerika, Ortadoğu’dan biraz odağı uzaklaştırıp Asya-Pasifik’e doğru mu kayıyor diye bakıyoruz. Tam olarak öyle mi yoksa Amerika birazcık odağı mı karıştırdı."
‘Biden en güçlü İsrail taraftarı Demokrat senatörlerden biriydi, bu anlamda Trump ile yarışabilir’
Joe Biden'ın siyasi tarihçesiyle ABD'de en güçlü İsrail taraftarı Demokratlardan olduğunu anımsatan Daloğlu, bu açıdan selefi Trump ile de yarışabileceğini dile getirdi. Biden'ın Netanyahu ile telefon görüşmelerinin ateşkes sürecini hızlandırmış olabileceği görüşünde olan Daloğlu, son çatışmanın ABD Kongresi'nde İsrail'e eleştirel yaklaşanları ortaya çıkartmasının ise bir 'ilk' olduğunu dile getirdi:
‘İsrail’in söylemi ABD’de inandırıcılığı yitiriyor’
Daloğlu, ABD’de İsrail’in kendini koruma ve Batılı demokratik ülke olduğu yolundaki söyleminin giderek zayıfladığını söylerken, Amerikan kamuoyunda etkili yazarların eleştirilerine atıfta bulundu:
‘İsrail sağ siyaseti ve Netahyahu iki devletli çözümü neredeyse imkansız kaldı’
Daloğlu’na göre Filistinliler FKÖ'den ve Hamas’tan çare bulamıyor, ışık göremiyor. Gazze'deki her insanın doğuştan Hamas taraftarı görülmemesi gerektiğini belirten Daloğlu'na göre iki devletli çözüm çabaları hızlandırılmalı. Ancak Daloğlu, bunun için İsrail'in 'devlet' olarak varlığının tanınması ve Filistinlilerin de devletlerini kurmaları gerektiğini söyledi. Daloğlu'na göre bu yolda en büyük sıkıntı da İsrail'deki sağ siyaset ve Netanyahu'nun 2009'dan bu yana iki devletli çözümü imkansız kılmasında yatıyor:
‘Türkiye eskiden İsrail karşıtı olmadan Filistin’in yanında durabiliyordu’
Türkiye’nin eskiden İsrail karşıtı olmadan Filistin’in yanında durabildiğini anımsatan Daloğlu, bugünse Yunanistan'ın Türkiye'den daha etkin rol arayışında bulunabildiğine dikkat çekti. İsrail’le kısa zamanda bir normalleşme yaşanmasını beklemeyen Daloğlu, sayfayı kapatmamak gerektiğine dikkat çekti:
