Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu'nun (ACCC) 2017'de Facebook ve Google gibi büyük dijital platformların tekelleştikleri ve haberlerini yayımladıkları yerel medya kuruluşlarını sömürdükleri şikayetleri doğrultusunda soruşturma açmasının ardından, 2020'de hükümetin dijital platformları haber içeriği karşılığı yerel medyaya ödeme yapmak zorunda bırakan yasa çıkarmasıyla kopan kavgada, Google barış anlaşması imzaladı.
2021 yılına 'kullanışsız' dediği yasa tasarısına başkaldırıp arama motorunu Avustralya'da kapatma tehdidiyle giriş yapan Google, tasarı meclisten geçip senatoda onay beklerken, medya devi Rupert Murdoch'ın NewsCorp'unun başını çektiği medya şirketlerine gazetecilik faaliyetleri karşılığı para ödemek için anlaşma imzaladı.
Yasayı reddeden Facebook'un ise Avustralya'dan tüm haber içeriklerini engellemesi sonucu kamusal bilgi veren sayfaların da ortadan kalkmasına yol açması, Pasifik ada ülkesinin ötesinde tüm dünyada tepki çekti.
En geniş kapsamlı anlaşma
Yasa sayesinde Facebook ve Google ile bizzat kapışmasına gerek kalmadan internet gelirlerini artıracağından 'asıl kazanan' konumuna gelen Murdoch'ın News Corp'unun Alphabet Inc'in Google'ıyla vardığı haber anlaşması, teknoloji devleriyle bu türden yapılan en geniş kapsamlı anlaşma olmasıyla dikkat çekti.
Anlaşma uyarınca şirketler bir abonelik platformu geliştirecek, Google'ın reklam teknolojisi hizmetleri aracılığıyla reklam gelirlerini paylaşacak, sesli gazetecilik oluşturacak ve YouTube aracılığıyla video haberciliği geliştirecek.
Google, kaydadeğer ödeme yapacak
89 yaşındaki medya baronu Murdoch, varis oğlu Lachlan ve News Corp CEO'su Robert Thomson'ın içerik tazminatı taleplerinin karşılanması açısından zirve noktası niteliğindeki anlaşmanın mali ayrıntıları açıklanmadı, ama Google'ın kaydadeğer ödeme yapacağı belirtildi. Avustralya'nın büyük şehirlerinde yayımlanan gazetelerin üçte ikisi News Corp'a ait.
Medyadaki haberler göre Avustralya'nın en büyük iki ücretsiz televizyon yayıncısı da Google'la yılda 60 milyon Avustralya dolarlık değeri bulunan kolektif anlaşmaya vardı.
Google'ın anlaşmayı kabul etmesini sağlayan, yasa tasarısında şirketlerle özel anlaşmalara varılmazsa tahkimin belirleyeceği içerik ücretini ödemek zorunda kalma maddesi sağladı.
'Google, bağıra çağıra ve tekme ata ata masaya geldi'
Dijital içerik şirketleri ticari birliği Digital Content Next'in CEO'su Jason Kint, bu manzara karşısında şu değerlendirmeyi yaptı:
"Ancak tekelle mücadeleye dair önemli raporların yayımlanması ve Avrupa ile Avustralya'da önde gelen siyaset yapıcıların toplum için güçlü bağımsız basının önemini savunmalarının ardından Google'ın bağıra çağıra ve tekme ata ata masaya getirilebilmiş olması gerçeği, parlamentodaki yeni yasanın ve ABD gibi büyük pazarların demokrasiye verilen zarara uyanmasının ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor."
Diğer yandan Facebook'un Avustralyalı kullanıcıların tüm haber içerikleriyle ilgili paylaşım ve erişimlerini kesmesini, Murcdoch'ın gazetelerinden biri 'savaş nedeni' diye niteledi.
Başka ülkelerde neler oluyor?
Öte yandan daha önce Fransa'da yaşadığı telif krizini 121 yayıncıdan oluşan bir gruba üç yılda 76 milyon dolar ödemeyi kabul eden Google, Britanya, Brezilya, Arjantin'deki büyük yayıncılarla da benzer anlaşmalara varma yolunda.
Özellikle küçük yayıncıların reklam gelirlerini dijital platformlara kaybettiği ABD'de, haber medyası ticari grubu News Media Alliance, yayıncıların antitröst yasalarını ihlal etmeden Facebook ve Google ile toplu olarak pazarlık yapmasına olanak tanıyan bir yasa tasarısını Kongre'ye yeniden sunmayı planlıyor.
