Irak'ta üst üste iki ay kamu çalışanlarının maaşlarını ödemekte güçlük çeken ve Merkez Bankası ile diğer yerel mali kuruluşlardan borç almak zorunda kalan hükümet, çare olarak devalüasyona başvurdu.
Maaş ödeme krizi
Petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle yaklaşık 4 milyon devlet memurunun maaşlarını ödeyemediğinden yakınan hükümet, petrolü ABD doları karşılığı satıyor ve dolarla Merkez Bankası'ndan dinar satın alıp bununla maaşları ödeyerek kamu hizmetlerini finanse ediyor. Dolar karşısında dinarı devalüasyona uğratmak, Merkez Bankası'ndan daha fazla dinar satın almak imkanı anlamına geliyor.
2003 ABD işgali sonrası kronik istikrarsızlık ve ekonomik krizin yaşandığı Irak'ta, devlet, en büyük işveren ve halkın büyük kesimi için gelir kapısı konumunda.
Devlet, gelirinin iki katı harcama yapıyor
Foreign Policy'ye göre Irak'ta kamu çalışanlarının sayısı 2004'ten beri üç kat arttı ve hükümet 15 yıl öncesine göre yüzde 400 daha fazla maaş öder hale geldi. Aylık geliri 2.5-3.5 milyar dolar arasında değişen Bağdat, her ay çalışan maaşı ve emekli maaşı olarak toplam 5 milyar dolar ödüyor ve temel hizmetler için 2 milyar dolar harcıyor.
Hükümete istifa çağrısı
Bu manzaranın beraberinde getirdiği devalüasyonu bugün Bağdat'ın merkezi Tahrir Meydanı'nda protesto eden memurlarla emekliler, hükümeti istifaya çağırdı.
Protestocular, "Dinar değil hükümet çökecek" ve "Irak dinarını değersizleştirmeye hayır" yazılı pankartlar taşıdı.
'ABD işgalinden beri alınan yanlış kararların sonucu'
AA'ya konuşan emekli memur Ahlam Ubeydi, "Bu karar, 18 yıldır alınan yanlış kararların ve Irak'ı, Irak halkını batırmak için yazılan senaryoların devamıdır" dedi. Ubeydi, Irak'ın dünyanın en zengin petrol ülkelerinden biri olduğunu, ancak başka kaynaklara da yönelmeleri gerektiğini söyledi.
'Maaşlar daha da düşecek'
Memur maaşlarının ödenememesine dair endişelerini paylaşan Ubeydi, bu kararla maaşların daha da düşeceğini belirterek şöyle yakındı:
"5 çocuk annesiyim ve erkek çocuklarım işsiz. Evlatlarımın bir kısmı yurt dışına göç etmek zorunda kaldı. Sağlık raporlarım var, ancak hastalığıma ilaç bulup tedavi olamıyorum, çünkü maaşım yetmiyor."
'Oturdukları saraylar bizim paramızla yapıldı'
"Bugün hükümettekilerin oturdukları saraylar bizim paramızla yapıldı. Ben, Iraklı olarak hükümetten maaşımı dilenemem, bu ülkeye hizmet etmiş birisi olarak bu benim hakkım. Değişim olmayacak değil, ancak bu sanıldığı kadar kolay olmayacak."
'Önce yolsuzluk ve israfı engellesinler'
Protestoya katılan esnaf Selam Ali de "Hükümet, bu karar yerine sınır ve gümrük kapılarındaki yolsuzlukları durdurmalı ve kamu mallarının israfını engellemeli. 2021 bütçesinde geçen yılların bütçesine göre daha çok açık var. Yoksul ve orta gelirli ailelerin gelirinden kesinti yaparak dolara değer kazandırmak yanlıştır" dedi.
'Pazardaki tüm gıda ürünlerinin fiyatı arttı'
Iraklı esnafın ithal ürünlere bağımlı çalıştığını söyleyen Ali, "Pazardaki tüm gıda ürünlerinin fiyatında artış oldu ve bundan da esnaf olumsuz etkilenecek. Domates, şeker, çay, süt ve diğer gıda ürünlerinin hepsi yurt dışından alınıyor. Esnafın bundan sonra alım gücü de azalacak" diye ekledi.
Haftasonunda Irak Merkez Bankası, daha önce 1119 dinar olarak belirlediği resmi dolar kurunu 1470 dinara sabitlediğini duyurmuştu. Tek gelir kaynağı petrol olan Irak, petrol fiyatlarının düşüşü ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisi nedeniyle ekonomik krizle karşı karşıya bulunuyor.
