Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı trans yağa dair yönetmelik taslağı yürürlüğe girerse ‘trans yağ yoktur' ibaresi yasaklanmış olacak. Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, RS FM’de Ali Çağatay’la Seyir Hali programında gıda ürünlerindeki trans yağ oranının denetimindeki zorlukları, trans yağların insan vücudundaki olumsuz etkilerini ve bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinin kamu sağlığına zararlarını değerlendirdi.
‘Trans yağ yersek ölürüz’
“Trans yağ yersek ölürüz” diyen Dağlı sözlerine “Trans yağların iki türü var. Birisi hayvan yağlarının içerisinde bulunan doğal trans yağlardır. Bunlardan çok yerseniz zararlıdır. Sanayi zaman içerisinde bu yağları taklit ederek normal yağları hidrojenize ettikten sonra kullanıma açmış. Neden yapılmış böyle bir şey? Çünkü ucuz, uzun dayanıyor ve yağı dış ortamda tutabiliyorsunuz” diye devam etti.
‘Trans yağ tüketmek damarları etkilediği için tüm vücuda zararı var’
Dağlı, trans yağların özellikle kalp sağlığı açısından son derece zararlı olduğunu vurgulayarak “Araştırmalar özellikle kalp sağlığı açısından son derece zararlı olduğunu ortaya koydu. Kan sağlayan yapılar bozulduğu için organlar yeterince kanlanamıyor. Damarı etkilediği için insan vücudunda bütün organları olumsuz etkiliyor. Bildiğimiz zehir, suda arsenik bulmak gibi bir şeydir. Bizim halk sağlığı savunucuları olarak istediğimiz sanayide üretimini tamamen durdurmaktır” dedi.
‘Toptancı istediği kadar trans yağ üretsin ama son tabağa koyduğunuz zaman iki gram kalsın’ yaklaşımı doğru değil, denetimi sıkıntıya sokar’
Prof. Dr. Dağlı, yönetmelikte olan ‘son tüketiciye ulaşan gıdada her yüz gram yağın içerisinde trans yağ miktarı iki gramı aşamaz’ ibaresinin denetimle alakalı sorunlar yarattığına değinerek “Biz bu yönetmelik süresi içerisinde birkaç defa Tarım Bakanlığı’na görüş bildirisinde bulunduk. İki yılı aşkın bir süredir trans yağın gıda sektöründen kaldırılması için çalışan bir derneğiz. Yönetmelik ‘son tüketiciye ulaşan gıdada her yüz gram yağın içerisinde trans yağ miktarı iki gramı aşamaz’ şeklindeydi. Bizce son tüketiciye değil, hangi tüketiciye giderse gitsin aynı kurala bağlı olması lazım. Toptancı istediği kadar trans yağ üretsin ama son tabağa koyduğunuz zaman iki gram kalsın istiyorsunuz. Bu doğru bir yaklaşım değil çünkü denetimle ilgili sıkıntı yaratıyor” dedi ve ekledi:
‘Tarım Bakanlığı aradaki farkı denetleyecek bir yöntem geliştirilmediği söyledi’
“Bunu da Tarım Bakanlığı’na resmi yazıyla sorduk. Siz bu aradaki farkı denetleyebilecek bir teknoloji geliştirdiniz mi? Hangi metodoloji ile ölçeceksiniz? Buna cevap olarak böyle bir yöntemin geliştirilmediğini ve tercih edilen bir metodolojinin olmadığını söylediler. O zaman toptancı onu satarken bazı gıdaya fazladan girerse biz bunu nereden anlayacağız?”
‘Dünya Sağlık Örgütü trans yağ kullanımının 2023’te tamamen kaldırılmasını istiyor’
Bir önceki yönetmeliğin Avrupa Birliği (AB) temelinde olduğunu açıklayan Prof. Dr. Dağlı, “Önceki yönetmelik tamamen Avrupa Birliği mevzuatının birebir alınmış haliydi. Biz ondan daha iyi bir format istemiştik ama AB’ye tabiiyiz diye o noktada kalmıştık. İki gramın altında istiyorduk çünkü. Dünya Sağlık Örgütü bir gram olmasını, 2023’te tamamen kaldırılmasını istiyor. Şu anda AB’de ‘etiketi kaldırın’ diye bir şey yok ama bizde çıktı. Herhalde birisi baskı yaptı çünkü bunun çıkması çok uzun bir sürece ve danışmalara dayanıyor” dedi.
‘Yüzlerce bilim insanı ve devlet kurumu çalışanı hiçe sayılıyor’
Yönetmeliğin yazımında birçok uzmanın ortak bir paydada buluştuğunu ve alınan kararın bu görüş birliği üzerine verilmesinin yarattığı soru işaretlerine dikkat çeken Prof. Dr. Dağlı “Gıda ve Sağlık Politikalar Üst Kurulu yanı sıra Kodeks ve uzman heyetleri toplandı. Buna Tarım Bakanlığı katıldı ve görüş bildirdi. Bir kısmında ben de bulundum. Bu kadar insan emek vermişken birdenbire şu madde yok dediğiniz zaman ‘kim yaptı’ diye hepimiz merak ediyoruz. Yüzlerce bilim insanı ve devlet kurumu çalışanı hiçe sayılmış oluyor. 1 gramın altında yapanlar trans yağ yoktur etiketi kullanma hakkına sahipti. 1 gram ile 2 gram üreten arasındaki bir rekabet sonucu ortaya çıkmış gibi görünüyor. Bu rekabet bizi sağlıkçılar olarak ilgilendirmiyor” ifadelerini kullandı.
‘Henüz dava noktasında değiliz, taslak tekrar görüşmeye açıldı ve yeniden görüş belirteceğiz’
Prof. Dr. Dağlı bakanlığa tekrar görüş belirteceklerine işaret ederek “Dava noktasında henüz değiliz. Taslak tekrar görüşmeye açıldı. Sağlık Bakanlığı’ndaki kurumlardan öğrendiğimiz bizim görüşlerimizin değerlendirmeye alınabileceği şeklinde. Bu yayınlarınız etkin oluyor ve kamu otoritesi de sağlık konusunda endişe duymuş gibi görünüyor. Biz de Sağlığa Evet Derneği ve Türk Kardiyoloji Derneği olarak ortak çalışma içerisindeyiz ve bakanlığa tekrar görüş belirteceğiz Bunun dikkate alınacağını tahmin ediyoruz. Alınmazsa tabii ki bütün aşamaları izleyeceğiz” sözlerini ekledi.
