Sağlık Bakanlığı, toplu beslenme hizmeti veren kurumlar için standart oluşturması amacıyla 'Ulusal Menü Planlama ve Uygulama Rehberi' hazırladı. Taslak menülerin de yer aldığı rehberde, huzurevlerinde yaşlıların çiğneme zorluğu çekebileceği düşünülerek, haşlama et, Ankara tava, tavuk roti gibi büyük parça et yemekleri yerine, küçük parça (köfte, kebap, tavuk sote) yemeklerin tercih edilmesi istendi.
Milliyet'ten Aykut Yılmaz'ın haberine göre, çocuk hastanelerinde, 1 yaşından küçük çocuklar için hazırlanan menülerde bala yer verilmemesi, erişkin menülerine ise sucuk, sosis, salam, turşu gibi ürünlerin girmemesi uyarısı yapıldı. Cezaevlerinde ise strese karşı antioksidanlardan zengin yemeklerin yer alması gerektiği belirtildi. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı; okul öncesi ve okul çağı çocuklarında, iş yerlerinde, huzurevi, cezaevi ve hastaneler gibi ayrı bölümlerin yer aldığı rehberde, özetle şu öneri ve uyarılar yer aldı:
Üç besleyici ara öğün
- Huzurevlerinde yaşlı bireylerin genellikle iştahı azaldığından, iki veya üç besleyici ara öğün verilecek.
- Gece ara öğünü ile kahvaltı öğünleri arası 12 saati aşmayacak.
- Süt, yoğurt, peynir gibi kalsiyumdan zengin besinlerden her gün üç porsiyon tüketim hedeflenecek.
- Menüler, kronik hastalığı olanlar da dahil olmak üzere herkese uygun olacak.
- Özellikle çiğneme problemleri nedeniyle parçalanması zor olan büyük parça et/tavuk yemekleri (haşlama et, Ankara tava, tavuk roti vs.) yerine küçük parça alternatifleri (köfteler, kebaplar, tavuk sote vs.) tercih edilecek.
Çocuk hastanesinde şekere dikkat
Çocuklara menü planlama ilkelerinden bazıları şöyle:
- 2 yaşa kadar besinler tuz ve şeker eklenmeden hazırlanacak.
- 1 yaşından küçüklerin menülerinde bal olmayacak.
- Makarnada peynirli, sebzeli ve kıymalı gibi seçenekler sunulacak.
Bu besinler menüye girmeyecek
Erişkin hastanelerinin menülerinde şu besinler olmayacak:
- Sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek, dil, dalak, işkembe, vb.)
- Sucuk, sosis, salam, pastırma
- Yağlı yiyecekler (yağlı etler, kaymak, çikolata, soslar, tahin helvası, et ve tavuk suyu gibi)
Yağlı hamur işleri
- Yağda kızartmalar
- Meşrubatlar, hazır meyve suları
- Aşırı tuz içeren yiyecekler (turşu, konserve ve salamura)
Cezaevi menüsü
- Cezaevlerinde öğlen ve akşam menülerinde etli sebze yemeklerinin yanına, 2. kap olarak zeytinyağlı, 3. kap olarak da salata verilmeyecek.
- Etli dolma ve sarmaların yanına 2. kap olarak pilav verilmeyecek.
- Haftada en az iki kez tatlı verilecek.
- Fiziksel ve psikolojik stres altında olanların menülerinde antioksidanlardan zengin yemeklerin yer almasına dikkat edilecek.
Açlık grevi
Rehberdeki ‘Cezaevlerinde Menü Planlama’ bölümünde açlık grevleri de yer aldı. Açlık grevlerinde uyulacak etik ilkelerin Dünya Tabipler Birliği’nin 1975 Tokyo ve 1991 Malta bildirgelerinde belirtildiği hatırlatılan rehberde, hekim tarafından açlık grevcisinin, günlük sıvı, tuz, şeker ve vitamin alımı takibinin yapılması gerektiği belirtildi. Her grevcinin metabolizması farklı olduğundan günlük sıvı miktarı için net bir miktar vermenin güç olduğu belirtilen rehberde, “Sıvı alımı için en önemli öneri ‘susadığı kadar sıvı alması’ olacaktır. Bu günde en az 1 litre, en az 5 büyük su bardağı sağlıklı su/sıvı, 2 çay kaşığı tuz (2 gr), 5 yemek kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı karbonat ile 500 mg B1 vitaminini karşılayacak şekilde olmalıdır” denildi.
