Türkiye’nin bir yandan başta ABD, Fransa ve Yunanistan olmak üzere NATO üyeleriyle Doğu Akdeniz’de çatışmanın eşiğine geldiği; öte yandan da Dağlık Karabağ krizinde Azerbaycan’a kayıtsız destek ilan ettiği kritik bir dönemde, NATO’dan ülkeye üst düzey bir ziyaret gerçekleşti. Paktın genel sekreteri Jens Stoltenberg, bölgesel konuları görüşmek üzere Ankara’ya ziyarette bulundu.
Temasların ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile birlikte ortak bir basın toplantısı düzenleyen Stoltenberg, Türkiye’nin NATO açısından önemine bir kez daha vurgu yapsa da; toplantıdaki açıklamalar, itidal çağrıları ve paktın halihazırdaki tutumunun devam ettiğini beyanın ötesine geçemedi.
Stoltenberg’den itidal çağrısı ve Amerikan yaptırım tehdidi hatırlatması
Doğu Akdeniz ve Dağlık Karabağ krizlerine ilişkin ‘diyalog’ ve ‘itidal’ çağrısı yapan Stoltenberg, ABD öncülüğündeki NATO’nun Ankara’nın S-400 hava savunma sistemi alımını kapsayan savunma stratejisine dönük tutumunu da yinelemekle yetindi. Stoltenberg, konuşmasında konuya ilişkin “Türkiye'nin S-400 alımının konusu, ABD yaptırımlarıyla karşı karşıya kalabilir. Ama S-400 hava savunma sistemi NATO'nun hava savunma sistemiyle uyuşmuyor” ifadelerine yer verdi.
Ankara’nın destek, NATO’nun paktın birliğini koruma beklentisi
Stoltenberg’in söz konusu ziyareti ışığında Türkiye’nin NATO’dan beklentileriyle, halhazırdaki tabloyu, Emekli Tuğgeneral Nejat Eslen Sputnik’e değerlendirdi. Eslen’e göre bu ziyaret, NATO’nun Türkiye’nin güvenlik politikalarına dönük bir destekten ziyade NATO’nun bütünlüğünün korunması kaygısıyla gerçekleşmiş gibi gözüküyor.
Eslen bunu “NATO Genel Sekreteri’nin öncelikli amacı NATO’nun birliğini sağlamak, NATO’yu güçlü tutmak, NATO üyeleri arasındaki gerginliğe mani olmak. Neticede Doğu Akdeniz’de Türkiye ve Yunanistan donanmaları karşı karşıya, çatışmanın eşiğine geldi. Bu da, NATO’yu tedirgin etti. Genel Sekreter de NATO’nun üst düzey bir görevlisi olarak bunu önlemeye çalışmaktadır” sözleriyle anlatıyor.
‘NATO ne kadar uğraşırsa uğraşsın üyelerinin Türkiye için tehdit kaynağı olduğu gerçeğini değiştiremez’
NATO’ya üye ülkelerle çatışmanın eşiğine gelen Türkiye için tehdidin kaynağının da tehdit algısının da değiştiğine işaret eden Eslen “NATO, Doğu Akdeniz’de Yunanistan ile Türkiye’nin karşı karşıya gelmesi potansiyelini yok etmeye çalışmaktadır. Ancak Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı yalnızca Yunanistan değil, aynı zamanda Fransa. Ayrıca, NATO’nun lider ülkesi ABD de Yunanistan’ı, Güney Kıbrıs’ı destekledi. Bunun için NATO’nun karakteri değişiyor, içinde huzursuzluk olmaması mümkün değil. Çünkü Türkiye’ye yönelmiş tehditler artık NATO’nun üye ülkelerinden kaynaklanıyor. Yunanistan’dan, Fransa’dan, ABD’den, ABD’nin desteklediği PKK/YPG’den kaynaklanıyor. NATO Genel Sekreteri samimi olarak ne kadar uğraşırsa uğraşsın bu sürecin karakterini değiştiremez” diye aktardı.
‘NATO, pakt yaşasın diye Baltık ülkelerine Rusya’nın tehdit olduğu fikrini işliyor’
Türkiye-NATO ayrışmasını, paktın ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurduğu ve artık kendilerinin çökmekte olan dünya düzeninin ürünü olmasıyla açıklayan Eslen “Örneğin Almanya için NATO artık hiç önemli değildir. Çünkü Almanya artık NATO’da cephe ülkesi değildir. Almanya ile Rusya’nın arasında Polonya, Ukrayna vardır. Almanya’nın Soğuk Savaş zamanındaki tedirginliği yoktur. Dolayısıyla Rusya’yla önemli jeopolitik ilişkiler geliştirebilmektedir. Fransa’yla Rusya’nın hiçbir alakası yok şimdi. Zaten Macron’un kendisi ‘NATO’nun beyin ölümü gerçekleşti’ dedi. Süreç o istikamete gidiyor. NATO kim için önemli? Cephe hattındaki ülkeler için, Baltık ülkeleri için önemli. Polonya, Romanya için önemli. Çünkü Amerikan istihbaratı ve psikolojik harekatı Rusya’nın tehdit olduğunu bu devletlere devamlı işlemektedir ve etkilemektedir, tehdit algısı yaratmaktadır. Çünkü NATO’nun yaşaması gerekmektedir” dedi.
Türkiye-Rusya ilişkilerinin önemi
Gelinen noktada Türkiye ile iyi ilişkilerin Rusya açısından da büyük önemde olduğuna işaret eden eden Eslen “Aslında Türkiye de Rusya çevreleme hattının üzerindedir. Rusya için Türkiye çok önemli. Türkiye’nin coğrafyası Rusya’nın güney kanadını güvene alma imkanı yaratır. Ayrıca Türkiye coğrafyası Rusya’ya sıcak denizlere, Akdeniz’e açılma imkanı sağlar. Jeopolitik açıdan Türkiye, Rusya için çok önemlidir. Putin de bu değeri bilmektedir. Yapılan hatalara, yanlışlara rağmen Putin Türkiye’ye toleranslı davranmaktadır. Azerbaycan’a da toleranslı davranmaktadır. Bölgedeki asıl faktör Paşinyan’dır. Paşinyan gidinceye kadar Azerbaycan savaşı devam ettirebilir benim gördüğüm kadarıyla. Ama Paşinyan da bir an önce gitmelidir” değerlendirmesinde bulundu.
‘Türkiye’nin S-400 kararı, doğru tehdit tahlilinin sonucu’
Emekli Tuğgeneral Nejat Eslen, NATO’nun Türkiye’nin S-400 alımına karşı tutumuna değindi. Eslen’e göre, Ankara’nın S-400 kararı, ülkenin tehditlerini doğru tahlil etmesinin sonucu:
“Türkiye, güvenlik sorunlarını tanımlayabiliyor. Güvenlik sorunlarını tanımlayabilmenin esası da tehditleri doğru tanımlayabilmektir. Türkiye tehditleri doğru tanımladığı için semalarının, coğrafyasının güvenliği için S-400’leri tercih etmiştir. Ama Türkiye’nin birçok hassas konusu, zafiyeti vardır. Her alanda özgürce hareket edememektedir. Çünkü hala Atlantik yapısının bir üyesidir. Bu yapının da baskıları vardır. Türkiye’nin ekonomik, finansal durumu da iyi değildir. Güçlü bir Türkiye, güçlü bir ekonomik finansal yapıyla oluşabilir. O zaman S-400’leri daha rahat kullanabilir.”
