Tahran'a 'tarihin en ağırı' diye nitelediği yaptırımlar uygulayan ABD Başkanı Donald Trump'ın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 2015 tarihli İran'la nükleer anlaşmanın (KOEP) gereği olarak konvansiyonel silah ambargosunu kaldıracak olmasını engelleyememesi üzerine yeni hamle arayışında olduğu belirtildi.
Reuters'e göre, Trump, 'İran'a karşı konvansiyonel silah ambargosunu delen herkese yaptırım uygulamasına izin veren' başkanlık kararnamesi yayımlamayı planlıyor.
Reuters'in konuştuğu konuyu bilen 4 kaynak, Trump'ın başkanlık kararnamesini gelecek günlerde çıkarmasının ve kararnamenin Başkan'a 'ihlalcilerin' ABD piyasalarına erişimini engellemek gibi ikincil yaptırımlar getirme yetkisini vermesinin beklendiğini söyledi.
Trump'ın bu hamlesinin gerisinde, İran'a BM silah ambargosu süresinin dolacak olmasının yattığı belirtildi. ABD'deki kişi, kurum ve kuruluşlara zaten İran'a silah satışı yasakken, kararnameyle yabancı aktörlerin de İran'a silah satmaları halinde ABD yaptırımlarıyla cezalandırılacakları uyarısı yapılacak.
Trump'ın Mayıs 2018'de ABD'yi geri çektiği İran'la nükleer anlaşmanın uzantısı olarak BM'nin İran'a konvansiyonel silah ambargosunun süresi 18 Ekim'de dolacak. Yani 3 Kasım ABD başkanlık seçimine iki hafta kala...
Trump yönetimi ise artık tarafı olmadığı anlaşmanın tetik (snapback) mekanizmasını çalıştırarak İran'a tüm BM yaptırımlarını geri döndürülebileceği iddiasında. Hatta bunun için 20 Eylül tarihini verdi. Son olarak ABD’nin İran Özel Temsilcisi Elliott Abrams, gazetecilere, cumartesi günü ABD’nin doğu yakası saatiyle 20.00'de tüm BM yaptırımlarının 'geri geleceğini' söyledi.
Öyle ki Washington, ortaklarının itirazlara rağmen, 20 Eylül'de İran’a karşı tüm BM yaptırımlarının silah ambargosu dahil yeniden devreye girdiğini tek başına ilan etmeye hazırlanıyor. BMGK'nin diğer üyeleri ise Trump yönetiminin bu tek taraflı adımına katılmıyor, görmezden geleceklerini belirtiyor ve herhangi bir yasal etkisinin olmayacağı uyarısını yapıyor.
Nitekim İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, ABD’nin İran’a yaptırımların yeniden devreye sokulması için gelecek hafta BM’ye gideceğini, İran’a yaptırımların uygulanmasını sağlamak için ABD’nin gereken her şeyi yapacağını söyleyen ABD'li mevkidaşı Mike Pompeo'ya yanıt verdi.
Zarif, 'Trump yönetiminin BM’nin İran aleyhindeki ambargolarının 20 Eylül’de geri geleceği yönündeki içi boş tehditlerine karşın, 20 Eylül’de yeni bir şey olmayacağını' söyledi.
Wrong again, @SecPompeo.
— Javad Zarif (@JZarif) September 17, 2020
Nothing new happens on 9/20
Just 𝙍𝙀𝘼𝘿 Res.2231
Bolton—who convinced the boss to order you to “CEASE US participation”—did.
In his words:
-Process is not "simple", automatic or snappy. But intentionally "complex & lengthy"
-US is 𝙉𝙊𝙏 a participant. pic.twitter.com/r01YWdV0hp
Zarif, "ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, yine hata yapıyorsun, 20 Eylül’de yeni bir olay olmayacak, sadece 2231 nolu BM Güvenlik Konseyi kararını okuman bunu anlamak için yeterli" diye tweetledi.
ABD’nin nükleer anlaşmadan çıkması ama BM yaptırımlarını geri getirmeye çalışmasına değinen Zarif, "Senin patronunu (Trump) ikna ederek, Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nda (KOEP) ABD’nin ortaklığına son vermesini sağlayan (eski Ulusal Güvenlik Danışmanı) Bolton bile bu kararı okumuştur" dedi.
Ancak ABD'nin 'snapback' iddiasını İsrail ve Körfez Arap ülkeleri hariç hemen hemen hiçbir ülke desteklemiyor. Rusya ve Çin’in yanı sıra ABD müttefikleri Britanya, Fransa ve Almanya da 'snapback' adımını 'yasadışı' olarak görmekte birleşmiş durumda.
Reuters'e konuşan Avrupalı bir diplomat, İran'la her türlü silah ticaretine yaptırım getirecek yeni başkanlık kararnamesiyle Washington'ın ekimden sonra da İran'a BM silah ambargosunun yürürlükte kalacağı iddiasını desteklemeye çalışacağını belirtti.
