ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey resmi temaslarda bulunmak üzere Ankara'ya geldi. Jeffrey, Türkiye’ye varır varmaz “Bu çatışmanın askeri safhasının sona ermesi gerekiyor. Rejim tarafından kazanılacak daha fazla zemin yok. Rejimin, müzakere masasına dönmesi ve uluslararası toplumun geri kalanıyla ilgilenmesi gerekiyor. Türk yetkililerle de bunu konuşacağız” sözlerini sarf etti.
Jeffrey, konuşmasının bir başka bölümünde Türkiye’nin de masada olması gerektiğine vurgu yaptı. ABD’li diplomatın bu vurguları dikkat çekici. Zira, hem Türkiye hem de Suriye doğrudan veya dolaylı olarak Astana süreci kapsamında masada. Maltepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Ünal’a göre, Jeffrey’nin bu açıklaması, ABD’nin ‘Türkiye’nin Suriye’ye federal bir anayasa dayatacağı’ şeklindeki varsayımından ileri geliyor:
ABD, Türkiye’nin Suriye’den anayasa değişikliği talebini ‘PYD’nin önünü açmanın yolu’ olarak görüyor
“Türkiye 2015’te belirlediği ancak gerçekliği ve uygulanabilirliği kalmamış olan bir politikada ısrarcı. Ankara, Suriye’nin bütününde bir çatışmasızlık ortamı olması, Suriye’de yeni bir anayasa oluşturulması ve muhaliflerin de dahil olduğu bir yeni hükümet kurulması ve uluslararası gözlemcilerin bulunduğu seçimlerin düzenlenmesi gerektiğini söylüyor. Türkiye’nin bu politikalarındaki sıkıntı yeni anayasa meselesi. Zaten Jeffrey’nin gündeminde de yeni anayasa meselesi var. Hali hazırda Suriye’nin vatandaşlık temelli milli ve üniter bir anayasal yapısı var. Biz de Suriye’den bu anayasasında değişiklik talep ediyoruz ancak bunu neden yaptığımızı anlamakta güçlük çekiyorum. Çünkü Suriye içerisinde otonom bölgelerin önünü açacak bir anayasa, PYD’nin de önünü açar. Jeffrey de ‘Türkiye’nin de anayasal talepleri var’ diyerek PYD’nin önünü açmaya çalışıyor.”
‘Türkiye, Suriye yönetimiyle ilişki kurup Şam’ı üniter anayasasıyla desteklemeli’
Jeffrey’nin gündeminin ‘Suriye’de barış değil, PYD’nin önünü açmak’ olduğuna işaret eden Prof. Ünal “Biz Suriye’deki Türkmenler için asli unsur gibi taleplerle başlayıp otonom bölgeler oluşmasıyla sonuçlanacak federal veya federalimsi bir anayasayı Suriye’ye dayatacaksak o zaman PYD’nin bir Amerikalı petrol şirketiyle anlaşmasına karşı çıkacak halimiz kalmaz. Buradan bir PYD, PKK devleti çıkmış olur. Biz de bunu kabul etmiş oluruz. Bu da ABD açısından büyük bir ‘başarı’ sayılır. Dolayısıyla aslında Jeffrey’nin ‘Türkiye de masada olmalı, Suriye’de masada olmalı’ gibi güya barışçıl sözlerinin amacı bu. Türkiye’nin normalde bunu kabul etmemesi, Suriye’yi mevcut üniter anayasasıyla desteklemesi ve mevcut Suriye yönetimiyle ilişki kurması gerekir” diye devam etti.
‘Türkiye ile Suriye iki mutabakata imza atmalı’
Türkiye’nin yapması gerekenin Suriye’yle iki mutabakat imzalamak olduğunu savunan Prof. Ünal “Bunlardan biri, Türkiye’deki Suriyelilerin usulüne ve uluslararası hukuka uygun evlerine dönüşlerini sağlamalı; diğeri ise Adana Mutabakatı’nı yeniden yürürlüğe koyan bir ek mutabakat olmalı. Böylece Suriye’nin bütün toprakları üzerinde tam egemenlik kurmasının önü açılabilir. Bu aşamadan sonra da Türkiye, Suriye ve Rusya, Fırat’ın doğusunda PYD, PKK ve ABD üzerinde baskı kurarak o bölgede siyasi ve askeri baskıyla sonuç alabilir. ABD ve PYD’nin tüm varsayımları Türkiye’nin Suriye ile uzlaşamayacağı ve Suriye’de federal anayasa dayatacağı üzerine kurulu. Bu varsayımı kırmak gerekiyor” diye ekledi.
