Dünyada çok nadir görülen hastalıklar için ilaç üreten Alexion isimli ABD merkezli ilaç şirketinin Türkiye dahil 4 ülkede satışlarını artırmak için rüşvet verdiğini itiraf etmesinin ardından ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) tarafından 21 milyon dolar ceza kesilmişti. SEC’in 9 sayfalık kararındaki Türkiye detayları RS FM’de Atilla Güner’le Akşam Postası programında anlatıldı.
'Tek dozu 32 bin TL olan ilaç'
Uluslararası haber ajanslarının da haber yaptığı olayın Türkiye ayağına konu olan ilaç özel bir kan hastalığı tedavisinde kullanılan ve dünyanın en pahalı ilaçları arasında gösterilen Soliris. Soliris’in Türkiye’de tek dozluk (300 mg) satış fiyatı 32 bin 173 TL. Tedavi başlangıcında ortalama 642 bin TL değerinde ilaç kullanılıyor. Sonrasında ise hastalar genellikle ömür boyu ayda 257 bin TL’lik ilaç kullanmak zorunda. İşte bu nedenle Türkiye satışlarını artırmak isteyen ABD’li şirket 2010’da İstanbul Ataşehir’de Alexion Türkiye İlaç şirketini kurduktan sonra lobi faaliyetlerine başlıyor. Atilla Güner’le Akşam Postası yayınında program editörü Uğur Koçbaş SEC kararında yer alan bilgileri aktardı. İşte karar metninde yer alan detaylar:
'Danışman' ile anlaşma
“Alexion Türkiye’de satışlarının artmamasından ve gerekli onayları alamaktan şikayetçiydi. Ocak 2010’da bir Sağlık Bakanlığı yetkilisi, Alexion Türkiye’nin bölgesel muhasebe müdürü ile görüşmesinde, “Türkiye’de daha fazla hasta onayı almak istiyorsanız bazı hükümet yetkililerine ödemeler yapmanız gerekir” dedi. Alexion bu sözlerin ardından Türkiye’de kendilerine yardımcı olması ve daha fazla onay alınması için bir ‘danışman’ ile anlaştı. Bu kişinin seçilmesinde en önemli etken Türkiye Sağlık Bakanlığı yetkililerine yakın bir isim olmasıydı”
'1.3 milyon dolar ödeme yapıldı'
Rüşvetin ayrıntıları ise şöyle tarif ediliyor:
“2010-15 yıllar arasında Alexion bu danışmana 1. 3 milyon dolar ödedi. Bu ödemenin büyük kısmı Türk resmi yetkililere aktarıldı. Bu rüşvetler bazen elden nakit olarak, bazen hediyelerle bazen de yemeklerle ödendi. Bu şekilde Soliris için özel bir destek sağlanmış oldu. Bu ödemeler sayesinde Alexion Türkiye Soliris için onaylar alınmasının yanısıra aynı zamanda düzenleme ve regülasyonlardan da önceden haberdar olmasını sağlayacak gizli bilgiler edindi.”
'Kayıtlar kurşun kalemle'
Rüşvet ödemelerinin gizlenmesine yönelik faaliyetler ise şöyle anlatılıyor:
“Alexion Türkiye’nin muhasebe kayıtlarında bu ödemeler normal giderler olarak kaydedildi. Danışman, çoğu zaman yaptığı ödeme ve harcamalar için fatura makbuz bile vermiyordu. Sadece büyük ödemeler için verilen miktarların da yazılı olduğu kağıtlara rüşvet verilen tanınmış Türk hükümet yetkililerin isimlerini soyadları olmayacak şekilde yazıyordu. Bir Alexion yöneticisi muhasebe kayıtları tutulurken çalışanlarına, ‘Kayıtları kurşun kaleme tutun bilgisayara aktarmayın ki daha sonra değiştirmek kolay olsun’ dedi.”
