00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
12:06
82 dk
YERİ VE ZAMANI
Gözaltı ve tutuklama fırtınası
09:07
113 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
11:00
1 dk
DÜNYA HABERİ
Dünyadan öne çıkan başlıklar
11:06
22 dk
PARANIN HAREKETİ
Ekonomide neler oluyor?
11:21
20 dk
ENERJİNİN SEYRİ
Enerji sektöründe öne çıkan başlıklar
11:45
14 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
12:00
1 dk
GÜN ORTASI
Bakanlık taklit ve tağşiş listesini güncelledi
12:05
83 dk
90 SANİYE
Türkiye ve dünya gündemi
13:28
1 dk
HABER MASASI
Selin Yazıcı, Ebru Dönmez ve Serkan Baştımar'la Haber Masası
13:30
35 dk
YAPAY ZEKA GÜNLÜĞÜ
Serhat Ayan'la Yapay Zeka Günlüğü
14:05
55 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
16:00
1 dk
EKSEN
Ceyda Karan'la Eksen
16:01
89 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
17:30
1 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
18:00
1 dk
HABERLER
Saat başı başlıkları
19:00
1 dk
DünBugün
Geri dön
Adana107.4
Adana107.4
Ankara96.2
Antalya104.8
Bursa101.4
Çanakkale107.2
Diyarbakır89.6
Gaziantep104.3
Hatay106.1
İstanbul97.8
İzmir91.0
Kahramanmaraş92.3
Kayseri105.5
Kocaeli90.2
Konya88.6
Malatya106.0
Manisa101.0
Mardin92.2
Ordu99.6
Sakarya90.2
Samsun107.7
Sivas104.2
Şanlıurfa95.3
Trabzon102.4
Van88.0
Yeni Türkiye, yeni Rusya:
İkili ilişkilerin ilk adımları
Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişkilerin başlamasının 100. yıldönümü vesilesiyle, Sputnik Türk-Rus ilişkilerindeki ilk adımları anlatıyor.
Meclisin yabancı bir ülkeye gönderdiği ilk mektup
26 Nisan 1920'de, TBMM'nin açılışından üç gün sonra, geleceğin Cumhurbaşkanı, dönemin Meclis Başkanı Mustafa Kemal, TBMM adına V. İ. Lenin'e bir mektup göndererek diplomatik münasebetlerin tesisini teklif etti ve dış güçlere karşı verilen Millî Mücadele'de Türkiye'ye yardım edilmesini istedi.
RSFSC'nin ilk temsilcilik binası. Ankara, 1920
Mustafa Kemal'in Sovyet Rusyası'na gönderdiği bu mektup, Meclisin yabancı bir ülkeye gönderdiği ilk mektuptu.
Lenin'e hitaben yazılan bu mektubun kendisine ulaşması bir aydan fazla sürdü. Güney Kafkasya, Karadeniz ve Kırım bölgeleri Sovyet iktidarının karşıtlarının kontrolünde olduğundan Moskova ile doğrudan bir irtibat hattı yoktu. 1 Haziran 1920'de mektup adrese ulaştırıldı.
3 Haziran'da Dışişleri Halk Komiseri G. V. Çiçerin, İbrahim Bey ve Hulusi Bey adlı Türk subaylarıyla Türk lideri Mustafa Kemal'e olumlu yanıt içeren mektup gönderdi. Mektupta Sovyet Hükümeti'nin Türk halkının bağımsızlık için verdiği kahramanlık mücadelesini büyük bir ilgiyle takip ettiği, Sovyet Hükümeti'nin "Türk ve Rus halklarını birleştirecek dostluğun güçlü temelini atmaktan mutluluk duyduğu" belirtilmiştir. Ankara ile dostluk münasebetlerin tesisi amacıyla da Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) her iki ülkede de hemen diplomatik ve konsolosluk temsilciliklerinin kurulmasını teklif etti.
Y. Y. Upmal-Angarskiy başkanlığındaki ilk Sovyet misyonu Ankara'da. 1920
TBMM Hükümeti'nin resmî ve fiili olarak tanınması anlamına gelen Sovyet Hükümeti'nin mektubu, Türkiye'de büyük bir coşkuyla karşılandı. Mektubun metni, Anadolu'daki tüm gazetelerde yayımlandı.
Böylece Moskova ile temasın sağlanması, TBMM Hükümeti için diplomatik izolasyonun kaldırılması sürecinde önemli bir adım, işgalci kuvvetlerle mücadele şartlarında muazzam bir moral oldu.
3 Haziran 1920
Bu tarih, Türkiye ile Rusya arasındaki diplomatik ilişkilerin resmi başlangıç tarihi olarak kabul ediliyor.
11 Mayıs 1920'de Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey (Kunduh) başkanlığında TBMM'nin ilk resmî heyeti Ankara'dan Moskova'ya yola çıktı. Heyet, 19 Temmuz 1920'de Moskova'ya ulaştı. 24 Temmuz'da Bekir Sami Bey ve onun yardımcısı Yusuf Kemal Bey (Tengirşenk), Dışişleri Halk Komiseri G. V. Çiçerin ve onun yardımcısı L. M. Karahan ile, 14 Ağustos'ta ise V. İ. Lenin ile görüştüler.
RSFSC'nin Türkiye elçiliği görevlilerinin 1 Mayıs kutlamaları kapsamında Türk vatandaşlarıyla görüşmesi. Ankara, 1 Mayıs 1922
4 Ekim 1920'de ise Yan Upmal-Angarskiy başkanlığındaki ilk Sovyet diplomatik misyonu Ankara'ya ulaştı. Heyetin geldiği günün akşamında Mustafa Kemal Atatürk misafirleri ziyaret etti. 7 Kasım 1920'de Sovyet Büyükelçiliği'nin resmî açılış töreni yapıldı.
Kara Fatma Trabzon'daki Sovyet konsolosluğunda. 1920
O tarihte Sovyet Büyükelçiliği, yeni Türkiye'deki tek yabancı diplomatik temsilciliği idi.
Türkiye'nin ilk Moskova Büyükelçisi Ali Fuat Cebesoy, G V. Çiçerin'e güven mektubu sunma töreninde. Moskova, 19 Şubat 1921
18 Şubat 1921'de bu sefer Yusuf Kemal Bey başkanlığındaki Ankara Hükümeti'nin heyeti Moskova'ya geldi. Heyetle birlikte Rusya'ya ilk daimî Türk elçiliğinin kadrosu da geldi. 19 Şubat 1921'de TBMM Hükümeti ile RSFSC arasında büyükelçi değişimi gerçekleşti. Moskova'daki Türkiye Büyükelçiliği'nin başında Ali Fuat Cebesoy vardı. Ankara'daki Sovyet Büyükelçisi ise Budu Mdivani'ydi (Şubat-Mayıs). Haziran ayında onun yerine Sergey Natsarenus atandı. 1922-1923'te ise büyükelçiliğin başında Semyon Aralov vardı.
16 Mart 1921
TBMM hükümeti ile RSFSC arasında Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması (Moskova Antlaşması) imzalandı. Antlaşmaya göre, Sovyet hükümeti Kars, Ardahan ve Artvin'i; Türkiye tarafı ise Batum'u Gürcistan'a bıraktı. Bununla birlikte Sovyet Rusyası'nın Türkiye'ye 10 milyon altın Ruble tutarında parasal yardımın yanı sıra askeri malzeme yardımı yapması üzerinde anlaşıldı.
Rusya-Türkiye Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması imzalanmadan önce. Moskova, 16 Mart 1921
Semön Aralov'un Türkiye'nin Millî Mücadelesi'nde Oynadığı Rol
RSFSC Büyükelçisi S. İ. Aralov (5 Ocak 1922 – 29 Nisan 1923) iki ülke arasında münasebetlerin tesisinde önemli rol oynadığı gibi Türkiye'nin yürüttüğü Millî Mücadele çerçevesinde işgalcilere karşı direnişi organizasyon sürecinde de destek verdi.
Semön Aralov. 1967 yılı
RSFSC Büyükelçisi S. İ. Aralov (5 Ocak 1922 – 29 Nisan 1923) iki ülke arasında münasebetlerin tesisinde önemli rol oynadığı gibi Türkiye'nin yürüttüğü Millî Mücadele çerçevesinde işgalcilere karşı direnişi organizasyon sürecinde de destek verdi.
Atatürk'ün, kendi eliyle 'Yoldaş Aralov'a notunu yazdığı portresi. Aralov'un kişisel albümünden.
Anı yazılarına göre, Ankara'ya gitmeden önce Lenin kendisine şöyle nasihatte bulunmuştur: "Türkler, Milli Mücadele vermektedirler. Bundan dolayı Merkezî Komite, sizi oraya askerî işleri iyi bilen biri olarak göndermektedir."
Semyon Aralov (soldan 4. sırada), eşi, Sovyet büyükelçiliği görevlileri ve Türk resmi temsilcilerle. Aralov'un kişisel albümünden.
Aralov, birçok kez Mustafa Kemal ile birlikte cepheye giderek askerî birlikleri ziyaret etti. 4 Mart 1922'de Mustafa Kemal cepheyi teftişe çıktı ve Sovyet elçisi S. İ. Aralov, askerî ataşe K. K. Zvonarev ve Azerbaycan elçisi İbrahim Abilov'u da davet etti. Mart-Nisan aylarında Polatlı, Sivrihisar, Akşehir, Bolvadin, Çay gibi yerleşim yerlerinden geçerek tüm cepheyi dolaştılar, 6 piyade tümeni ziyaret ettiler, süvarî kolordunun eğitimine katıldılar, Konya'daki farklı kurumlarda bulundular ve buradaki Topçu Okulu, Askerî Okulu ve askerî birlikler için nalbant yetiştiren okulu ziyaret ettiler. Yine burada Kuvâ-yi Milliye'nin kuruluşunun yıldönümü dolayısıyla tertip edilen kutlamalar yapıldı.
Rusya Yetkili Temsilciliği'nin temsilcileri mitinglerden sonra askerlere üzerlerinde 'Sovyet Rusya'nın Kızıl Ordusu'ndan Türk Askerine' ifadesinin yer aldığı küçük hediyeler dağıttılar.
Rusya Yetkili Temsilciliği'nin temsilcileri mitinglerden sonra askerlere üzerlerinde 'Sovyet Rusya'nın Kızıl Ordusu'ndan Türk Askerine' ifadesinin yer aldığı küçük hediyeler dağıttılar.
M. Kemal Atatürk, İ. İnönü, Aralov, Askeri Ataşe K. K. Zvonarev, Azerbaycan Büyükelçisi İ. Abilov, Türk birliklerinin olağan taarruz hazırlıkları sırasında Konya civarlarına yapılan teftiş ziyaretinde. 23 Mart 1922.
Aralov Türk ordusuyla ilgili son derece olumlu bir izlenime kapılmış ve Türk ordusunu şöyle tasvir etmişti: "Türk ordusu, üniforma sorunu yaşasa da çok düzenli, disiplinli ve iyi organize edilmiş bir orduydu."
Foto: Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü ve S. İ. Aralov, Konya'daki askeri tatbikatta. 1922
Karşılıklı yardımlar
Sovyet dönemi resmi verilerine göre, 1920'deki anlaşma ve 16 Mart 1921 tarinli antlaşma doğrultusunda Novorossiysk, Tuapse ve Batum üzerinden Türkiye'ye 1920-1922 yılları arasında 39 bin tüfek, 327 makinalı tüfek, 54 top, 63 milyon fişek, 147 bin top mermisi sevk edildi.
Türk ve Rus heyet temsilcileri Rusya'dan Türkiye'ye altın getirilen Kızılhaç işaretli vagonların önünde. Kars, 1920.
Doğu sınırlarından Rusya ordusunun 1918 yılında bıraktığı askeri teçhizatın sevkiyatı yapıldı. 1921 yılında 'Jivoy' ve 'Jutkiy' isimli iki küçük gemi Türk tarafına verildi. Sovyet hükümeti Ankara'da iki barut fabrikasının inşasına yardım etti, aynı zamanda fişek fabrikası için malzemenin yanı sıra fişek üretimi için hammadde sevkiyatı yaptı. Y. Y. Upmal-Angarskiy başkanlığındaki Sovyet diplomatik misyonu 1920 yılında TBMM temsilcilerine, Moskova'daki görüşmeler sırasında Sovyet hükümeti tarafından söz verilen 200.6 kilogram külçe altını verdi.
M. V. Frunze Trabzon'da cephede ailelerini kaybeden çocuklar için yurt inşa edilmesi amacıyla Türk yönetimine 100 bin altın ruble tahsis etti. S. İ Aralov Nisan 1922'de Türk ordusuna tipografi ve sinema donanımı temin etmeleri için 20 bin lira bağışladı. Bununla birlikte 1922 başında Türkiye'ye ayrıca yeni silahlar verildi. RSFSC'nin Ankara Büyükelçisi S. İ. Aralov Türk hükümetine 3.5 milyon altın ruble verdi. Bu, 1921'de imzalanan antlaşmada vaat edilen 10 milyon rublenin son kısmıydı.
M. V. Frunze Trabzon'da cephede ailelerini kaybeden çocuklar için yurt inşa edilmesi amacıyla Türk yönetimine 100 bin altın ruble tahsis etti. S. İ Aralov Nisan 1922'de Türk ordusuna tipografi ve sinema donanımı temin etmeleri için 20 bin lira bağışladı. Bununla birlikte 1922 başında Türkiye'ye ayrıca yeni silahlar verildi. RSFSC'nin Ankara Büyükelçisi S. İ. Aralov Türk hükümetine 3.5 milyon altın ruble verdi. Bu, 1921'de imzalanan antlaşmada vaat edilen 10 milyon rublenin son kısmıydı.
Türkiye de Sovyet Rusyası'ndaki durumun ne kadar çetin olduğunun farkındaydı.
Mustafa Kemal Atatürk açlık çeken Sovyet halkına yardım edilmesi konusunu bizzat takip ediyor, V. İ. Lenin'i bu konuda bilgilendiriyordu. Atatürk, Türkiye'nin elindeki tahılın yüzde 40'ını Sovyet Rusyası'na gönderilmesi talimatı vermişti.
Son derece yoksul olmalarına rağmen Anadolu halkı da Rusya'ya göndermek üzere para toplamıştı. O zorlu yıllarda iki ülkenin halkı da yönetimi de açlık ve sefaletin katlanılmaz yükünü paylaşmış, birbirlerine yardım eli uzatmıştı.
SSCB Dışişleri Halk Komiseri M.M. Litvinov, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı M.K. Atatürk'ün portresi ile.
17 Aralık 1925
Dışişleri Halk Komiseri G. V. Çiçerin'in Paris'te Türkiye Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras ile yaptığı görüşmede üç yıl süreli Sovyet-Türk Tarafsızlık ve Saldırmazlık Antlaşması imzalandı.
11 Mart 1927
SSCB ve Türkiye arasında Ticaret ve Nakliye Antlaşması imzalandı, ikili ticari-ekonomik ilişkilere ivme kazandırıldı.
Foto: Türkiye Başbakanı İsmet İnönü'nün SSCB ziyareti.
Askeri ve Donanma İşleri Halk Komiseri K. Voroşilov başkanlığındaki heyet, 26 Ekim 1933'te Ankara'da Türk hükümetinin resmi daveti ile Ankara'ya ziyarette bulundu.
Sovyet heyeti 29 Ekim 1933 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 10. yıldönümü vesilesiyle yapılan geçit törenine katıldı. Törende Mustafa Kemal Atatürk, Savunma Bakanı Fevzi Çakmak ve Başbakan İsmet İnönü ile birlikte Voroşilov, önlerinden geçiş yapan Türk askerlerini selamladı. Bu daha önce hiç görülmemiş bir olaydı ve çok sayıda izleyicinin yanı sıra diplomasi koltuklarında oturanlarda da etkileyici bir izlenim uyandırmıştı.
Kliment Voroşilov'un (ilk fotoğrafta ortada) Türkiye ziyaretinden arşiv kareleri:
Diplomasinin ötesinde bir dostluk
İki ülke arasındaki temasların üst düzey ve canlı niteliği, halkların ortak fayda sağlamasının yanı sıra kültür, bilim ve sanatın da karşılıklı olarak gelişmesine neden oldu. 1920-30'lu yıllarda beşeri alanda ilk temaslar sağlandı. Bu dönemde dünyaca ünlü bilim insanları ve kültürel figürlerin ziyaretleri gerçekleşti. Fuat Köprülü, Nazım Hikmek, Falih Rıfkı Atay farklı dönemlerde SSCB'yi ziyaret etti.
1926
TASS ile Anadolu Ajansı arasında bilgi paylaşımı anlaşması yapıldı.
1927
Moskova ile Ankara arasında radyo bağlantısı kuruldu. Aynı yıl Türkiye'de ilk kez Sovyet sineması festivali düzenlendi. Ülkede 'Potemkin Zırhlısı' filmi ilk kez gösterildi.
1933
Sovyet yönetmenler H. Zarhi ve S. Yutkeviç Türkiye'yi ziyaret etti, 'Ankara-Türkiye'nin Kalbi' belgesel filmini çekti. M. Gorki İstanbul'a geldi.
'Ankara-Türkiye'nin Kalbi' filmi:
1935
Bolşoy Tiyatrosu solistlerinin Türkiye'deki ilk turu gerçekleşti.
İlk Türk kadın pilot Sabiha Gökçen, SSCB'deki havacılık kulüplerinde staj yaptı. Mayıs 1934'te Sovyetler Birliği'nde bulunan Türkiye'nin birkaç uçağı 1 Mayıs töreninde yer aldı.
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla 1928'de Taksim Meydanı'na dikilen bir anıtla Rusya ile Türkiye arasındaki yeni tip ilişkilerin başlaması ve gelişiminin ilk adımları ölümsüzleştirildi. Anıtta Türk istiklal hareketinin kahramanları ile birlikte yer alan Aralov figürü, Atatürk'ün Rus-Türk ilişkilerine verdiği büyük önemi, herhangi bir tarihi belgeden çok daha iyi kanıtlıyor.
