Rusya'dan ABD'nin ASA iddialarına yanıt

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinden yapılan açıklamada, ABD'nin ASA'ya ilişkin ileri sürdüğü iddialara yanıt verildi. Açıklamada, yanıtın resmi olmadığı, ama hayal ürünlerine değil gerçeklere dayandığı kaydedildi.

Gürcistan sınırı

Gürcistan topraklarının, ASA’nın Rus misyonu ve Rusya’nın yer aldığı uluslararası misyonlar için kapalı olduğu hatırlatılan açıklamada, Gürcistan’ın Rus misyonuna topraklar üzerinde uçmasına engel olarak ASA’yı ihlal ettiği, ama bu durumun ABD ve Rusya’yı suçlayan diğer ülkeleri rahatsız etmediğine dikkat çekti.

Buna rağmen, anlaşmanın devam etmesi amacıyla tek taraflı olarak 2018’de güney sınırları boyunca 10 kilometrelik bölgelerde uçuşlara izin verdiklerini hatırlatan Dışişleri Bakanlığı, “Ama Tiflis’in yapıcı olmaktan uzak tutumu değişmedi. Bunun sonucunda Rusya, 2019 Nisan ayında İsveç, Almanya, ABD’nin topraklarımız üzerindeki ortak misyonu sırasında 10 kilometrelik bölgelerde gözlem uçuşlarına izin vermemek zorunda kaldı” dedi.

Açıklamada, Gürcistan’ın ASA ile bağdaşmayan mevcut politikasından vazgeçmesi durumunda söz konusu bölgeleri tekrar uçuşa açmaya hazır olduğu kaydedildi.

Kaliningrad bölgesi

Bazı partnerlerin, ASA kapsamında, Moskova Bölgesi’ndeki hava üssünden kalkarak ülkenin her yönünde 5 bin 500 km’lik mesafe içinde gözlem uçuşu yapma hakkına sahipken 2012-2014 döneminde bu hakkını sadece Kaliningrad Bölgesi’ne yönelik kullandığına dikkat çeken Dışişleri Bakanlığı, şu değerlendirmede bulundu:

“Uçakları defalarca enine boyuna bu bölge üzerinde uçarak hava sahasının kullanımı ve bölgenin tek uluslararası havalimanı olan Hrabrovo’nun faaliyeti için engeller oluşturdu. Bu, diğer sorunların yanı sıra, finansal kayıplara yol açtı. Makul ölçülülük sergilenmesi yönünde anlaşma çabalarımız başarısız kaldı. Bu yüzden Kaliningrad Bölgesi üzerinde maksimum uçuş mesafesini 500 kilometreye indirmek zorunda kaldık. Bu, ne anlaşmaya, ne de üyelerinin daha sonra aldığı kararlara aykırı değil”.

500 kilometrelik uçuşlar kapsamında, Kaliningrad Bölgesi’nin her bir noktasının görmenin tamamen mümkün olduğu kaydedildi.

Tatbikatlar sırasında uçuşlar

Moskova’nın, tatbikatlar dahil askeri faaliyetlerin şeffaflığını sağlama yükümlülüklerine tamamen sadık olduğu kaydedilen açıklamada, “Tsentr-2019 tatbikatları sırasında, ABD ve Kanada’nın teklif ettiği misyon planının hiçbir düzeltme yapılmadan tarafımızdan onaylanması bunun en güzel kanıtı” dendi.

ABD'nin çekilme kararı

Daha önce ABD Başkanı Donald Trump, Moskova’nın ASA kapsamında üzerine aldığı yükümlülükleri yerine getirmediğini, bu yüzden Washington’un anlaşmadan çekileceğini duyurmuştu.

3 gün önce ise ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, yazılı bir açıklama yaparak, 6 ay yürürlükte olmak üzere cuma gününden itibaren Açık Semalar Anlaşması'ndan çekildiklerini duyurdu. 

Pompeo, anlaşmanın 6 ay daha yürürlükte kalacağını belirterek 'Rusya’nın tam olarak anlaşmaya uyması halinde ayrılma kararını gözden geçirebileceklerini' söylemişti.

ABD, Rusya’yı Kaliningrad Bölgesi ve Gürcistan sınırında ASA kapsamında uçuşlara izin vermemekle suçluyor.

Rusya ve ABD, askeri faaliyetlerde şeffaflığı teşvik etmek, silah kontrolünü ve diğer anlaşmaları gözlemlemeyi kolaylaştırmak amacıyla silahsız keşif uçuşlarına izin veren Açık Semalar Anlaşması'nı imzalayan 34 ülke arasında yer alıyor.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) coğrafyasında güven ve güvenlik artırıcı önlem olarak öngörülen ve 1992'de imzaya açılan Açık Semalar Anlaşması'nın tarafları arasında Türkiye de bulunuyor.

Rusya, 2-5 Şubat 2016'da Açık Semalar Anlaşması çerçevesinde Türkiye'de gözlem uçuşu talep etmiş, bu uçuşunun rotası üzerinde Açık Semalar Anlaşması çerçevesinde mutabakat sağlanamamış ve uçuş gerçekleşmemişti.