Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Moskova 141 kez bombalandı. Nazi uçaklarıyla yapılan bombardımanların başlıca amacı Moskova’daki Kremlin’di. Ancak Kremlin, yalnızca 8 saldırıya maruz kaldı, bu saldırılar beklendiği kadar yıkıcı sonuç vermedi. Sovyet yönetiminin, hava savunma güçleri ve hava araçlarının koordineli çalışmalarının yanı sıra yararlandığı bir diğer yöntem de Kremlin’i ‘maskelemekti.’
'Kremlin havadaki saldırganlar için belirgin bir noktaydı'
Rusya Federal Koruma Hizmetleri Müdürü Danışmanı, tarihçi Dr. Sergey Devyatov’un Sputnik’e yaptığı açıklamaya göre, Kremlin’i gizlemekteki en büyük sorun yapının 70 metreden uzun kuleleri ve 82 metrelik Büyük İvan Çan Kulesi’ydi. Diğer yandan üçgen yapısıyla Kremlin, havadaki saldırganlar için müthiş belirgin bir noktaydı.
Kremlin’i gizleme çalışmaları 28 Temmuz’da başladı, ağustos öncesinde sona erdi.
“Yüzlerce insan çalışmalarda yer aldı” diyen Devyatov, Kremlin alayının öncelikli olarak seferber edildiğini, önemli işlerin askerler tarafından gerçekleştirildiğini söyledi.
İofan’ın dahice planı
Kremlin’i maskeleme planını mimar Boris İofan geliştirdi. Devyatov, “Kremlin’i tamamen görünmez yapma fikri İofan’a aitti” dedi.
İofan’ın planında yapıyı gizlemek için 2 yol öngörülüyordu:
Düzlemsel taklit: Havadan görüş perspektifini değiştirmek için kule ve cephelerin boyanması
Hacimsel taklit: Gerçek yapıların korumak için sahte yapılar inşa edilmesi.
Devyatov, “Kremlin’in maskelenmesi için öncelikle, yapının parlak ögelerinin gizlenmesi gerekiyordu. Bunlar yakut rengi yıldızlarıydı. Yıldızların ışığı söndürülüp üzerleri kumaşla kaplandı, Büyük İvan Çan Kulesi’nin ve Kremlin katedrallerinin altın kubbeleri de kaplandı. Kule, katedraller ve diğer binalar öyle bir boyandı ki, hepsi bir yapı gibi görünür olmaktan çıktı. Bu yapılar üzerine de binalar, caddeler ve sokaklar çizildi” ifadelerini kullandı.
Kremlin’in kuleleri ve duvarlarına da kamuflaj işlemi uygulandı.
Her iki maskeleme yöntemi de iyi bir sonuç verdi. Bin metre yükseklikten, her taraftan ve farklı açılardan yapılan kontrollerle de bu teyit edildi.
Kremlin, 21-22 Ağustos gecesinde ilk bombalandığında, maskeleme çalışmaları henüz tamamlanmamıştı. Saldırıları hava savunma güçlerinin püskürtmesi gerekti. 250 kilogram ağırlığındaki fougasse bombası Büyük Kremlin Sarayı’nın çatısını kırdı, ama patlamadı.
Moskova’ya yönelik bombardımanlar Nisan 1942’ye kadar aktif olarak devam etse de Kremlin’in kamuflajı ancak 1945’te savaşın bitiminde kaldırılabildi.
7 Kasım 1941’deki geçit töreni
Devyatov, Lenin mozolesinin yerine de ahşap ve kontrplaktan, 19. yüzyıl döneminden bir yapıya benzer iki katlı bir bina inşa edildi. Kızıl Meydan’da da ev çatısına ya da depo çatısı gibi görünen alçak yapılar dikildi.
Lenin’in mozoledeki naşı, 3 Temmuz 1941’de tahliye edilip 1945’te tekrar yerine koyuldu. Neredeyse savaşın sonuna kadar mozole maskelenmiş olarak kaldı.
Kızıl Meydan’daki sahte yapılar tüm savaş boyunca sadece 1 kez, 7 Kasım 1941’deki geçit töreni için kaldırıldı. Son derece riskli olmasına rağmen Stalin, geçit törenini iptal etmek istemedi. Hatta ona göre, “Hava bile Bolşeviklere yardım etti”, geçit töreni uçuş gerçekleştirilemeyecek hava koşullarında gerçekleşti.
Devyatov, “Geçit töreninden hemen sonra kamuflaj yapıları yerlerine yerleştirildi. Ertesi gün hepsi tamamen yeniden kurulmuş durumdaydı” dedi.
Moskova’nın kamufle edilmesi
Sadece Kremlin değil, havadan kolaylıkla seçilebilen diğer yapılar da kamufle edildi. Fabrikaların maskelenmesi için sahte yapılardan yararlanıldı. Boş bir alanda düşman saldırılarının gerçeklerinden uzaklaştırılması için sahte fabrikalar inşa edildi. Farklı verilere göre, mimarların kıvrak zekaları sayesinde tüm saldırıların yaklaşık üçte birini sahte hedeflere yönlendirilebildi.
