30 Ağustos Zaferi ile birinci dünya savaşının fiilen bittiğini, Lozan Anlaşması ile de savaşın hukuken sona erdiğini anlatan Ortaylı, şöyle devam etti:
"26 Ağustos günü için size yazılı olmayan bir belge vereyim. Türk büyükelçisi Müfit Özdeş, 26 Ağustos tarihinin Mustafa Kemal Paşa tarafından kasten seçildiğini söylemiştir. Çünkü 26 Ağustos 1071’in (Malazgirt Zaferi) ve Ağustos 1526’nın (Mohaç Zaferi) tekrarlanmasını istiyor. Birisinde Sultan Alparslan Anadolu kapılarını açtı, ikincisinde Kanuni Süleyman Hazretleri Mohaç Ovası’nda, çok iyi savaşçıları ve kudretli Macar ordularını yeksan etti. İşte bu, şimdi de vatanın son parçasına saldıran düşmanını durduruyor ve atıyor. Bu çok önemli bir olay. Onun için bu tarihte böyle tespit edilmiştir. Ağustos ayı Türkler için kesinlikle bayramdır. Bunu size ifade ediyorum. Çünkü bu tarih bir tesadüf değildir. Türkler belirli mevsimlerde, klasik dönemlerde savaşa hazırlanırlar. Avrupa seferlerine nisanda çıkarlar, genellikle sefer ağustos ve eylülde sona erer. 16 ve 17’inci asırda böyleydi. 20’inci asırda da aşağı yukarı bunun tekrarı oluyor. Ama zaman ve zemin de ona doğru gidiyor. Ağustos bizim için önemli bir aydır".
'EGE BÖLGESİ'NDE ÇOK BÜYÜK ZORLUKLAR YAŞANDI'
Kurtuluş için yaşanan savaşta Ege Bölgesi'nin büyük zorluklar çektiğini aktaran Ortaylı, şunları kaydetti:
"Memleketin bir kısmı Sarıkamış’tan sonra Rus işgaline düşmüştür. Orada asker toplanamadı. Bütün yükü, Kastamonu vilayetinden başlayarak, Orta Anadolu, Çukurova ve bilhassa Ege Bölgesi ve Trakya’ya kadar olan kesim çekti. Ondan sonra da mütarekede çok büyük sıkıntılar çekildi. Yunan işgali hakikaten hoş değildi. Belki İngiltere kendi ordusuyla savaşa girseydi bu kadar tepki çekmezdi. Bunlar ananesi olmayan, disiplinsiz balkan milliyetçileriydi. Onun için Ege Bölgesi'nde çok çok büyük zorluklar yaşandı. Bu savaşın bittiği son ana kadar çok açıktır. Onun için bu bayram burada özel bir öneme sahiptir".
Kütahya Valisi Ömer Toraman, Ortaylı’ya konuşmasının ardından Şehit Sancaktar Mehmetcik Anıtı plaketini takdim etti.
