Bugün Rusya Ulusal Bayrak Günü: Rusya bayrağının tarihi neye dayanıyor?

Rusya’nın beyaz, mavi ve kırmızı renklerinden oluşan bayrağı ülkede ilk kez 18. yüzyılda kullanılmış olsa da, ülkenin ulusal bayrağı olarak kabul edilmesi 20. yüzyılı buldu. Söz konusu bayrak, Sovyetler Birliği’nin dağılıp Rusya Federasyonu’nun kurulmasından bu yana 1991’den beri kullanılıyor. 22 Ağustos 1994 yılında itibaren Yeltsin’in imzaladığı kararla ise, ülkede her yıl Rusya Ulusal Bayrak Günü kutlanıyor.

​

Rus bayrağındaki üç rengin neyi sembolize ettiğine dair resmi bir tanım yok. Ancak buna rağmen, oldukça popüler hâle gelmiş olan pek çok yorum söz konusu. Avrupa ülkelerinin armalarında da sıkça yer alan beyaz rengin, genellikle soyluluğu ve saflığı temsil ettiği düşünülüyor. Mavi renk bağlılık ve erdemliliği ifade ederken; kırmızı ise cesaret, cömertlik, fedakârlık ve sevgiyi sembolize ediyor.

Aynı zamanda söz konusu renklere yönelik daha ‘coğrafi’ yorumlar da mevcut. 18. yüzyılın başlarında Rusya’nın üç bölgesi vardı. Bunlardan biri Velikaya Rus (günümüz Rusya’nın batısı), diğeri Malaya Rus (günümüz Ukrayna’sının parçası) ve bir diğeri de Belaya Rus’tu (Belarus). Velikaya Rus kırmızıyla, Belaya Rus beyazla, Malaya Rus ise maviyle olmak üzere söz konusu üç bölgeden her biri bayrakta bulunan bu üç renkle temsil edilmekteydi. Öyle ki, Rus Çarı Birinci Petro dahi bu bölgeleri söz konusu renklerle adlandırıyordu.

GEMİ BAYRAKLARI

Birinci Petro’nun en önem verdiği meselelerden birisi Rus donanmasını kurarak denizlere erişim imkânı elde etmekti. Rusya Hanedan Arması Konseyi Başkanı, tarihçi Georgiy Vilinbahov, donanmanın kurulmasından önce dahi Petro’nun, ülkenin ilk gemileriyle yaptığı seyahatlerinde söz konusu beyaz-mavi-kırmızı bayrağı kullandığını aktarıyor.

Birinci Petro’nun bayrağın renklerini Avrupa kültürü hakkında bilgi edinmek için seyahat ettiği ve o dönem önemli bir donanma gücüne sahip olan Hollanda’dan aldığı da söylentiler arasında. Ancak Vilinbahov; genç Çar’ın bu üç renkli tasarımı Hollanda’ya yaptığı seyahatten önce de kullandığını belirtiyor ve Birinci Petro’nun bu konuda Rus geleneklerinden yola çıktığını belirtiyor.

BİR İMPARATORLUK, İKİ BAYRAK

Birinci Petro’nun soyundan gelen Romanov hanedanlığının döneminde, ülkede kullanılan bayrak konusunda bir ikilem söz konusuydu. Ticari bayrak olarak bilinen beyaz-mavi-kırmızı tasarımın yanı sıra, imparatorluk bayrağı olarak bilinen siyah-sarı-beyaz bir bayrak tasarımı daha bulunuyordu. 1855 ila 1881 yılları arasında hüküm süren İkinci Aleksandr, siyah-sarı-beyaz renklerden oluşan bayrağın renklerini ülkenin sembolü olarak kabul etti ve resmi bayrak olarak kullanmaya başladı.

Rusya İmparatorluğu’nun tek bir bayrağı yoktu, zira bu hususta tahta gelen çarlar da birbirleriyle hemfikir olabilmiş değildi. Örneğin 1881 yılından 1894’e kadar hüküm süren Üçüncü Aleksandr, İkinci Aleksandr’ın verdiği kararı tanımayarak resmi törenlerde beyaz-mavi-kırmızı bayrağı kullanmaya başladı. Resmi tatil günlerinde hükümet binalarının önünde armalı bayrak asılı dururken, ticari binalarda üç renkli bayrak asılı duruyordu.

Vilinbahov, ticari bayrağın 1840’lı yıllarda, Prag Slav Kongresi’nin katılımcılarının (yani bağımsızlık için uğraşan Slav ülkelerinin) bayrak renkleri olarak beyaz, mavi ve kırmızıyı seçtiklerinde, özel bir önem kazandığını belirtiyor. Bu bayrak, onların Rusya’ya yakınlıklarını ve Slav halkının birliğini sembolize ediyordu. Bugün bu renklere, bağımsızlığını ilan eden Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Sırbistan, Hırvatistan ve Sırbistan gibi pek çok ülkenin bayrağında rastlamak mümkün.

KIZIL BAYRAK’TAN, ULUSAL BAYRAĞA

1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi sonrası, Çarlık döneminde kullanılan iki bayrak da tamamıyla yasaklandı. Onun yerine ise Sovyetler Birliği’nin sembolü haline gelen, orak-çekiçli kızıl bayrak kullanılmaya başlandı. Beyaz-mavi-kırmızılı bayrak ise, komünizm karşıtları tarafından kullanılıyordu. 80’li yıların sonunda 90’lı yılların başında düzenlenen Sovyet yönetimine karşı yapılan gösterilerde söz konusu üç renkli bayrağın kullanılmasının nedeni de buydu.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından kurulan Rusya Federasyonu’nun bayrağı, 1991 yılından bu yana beyaz-mavi-kırmızı tasarıma sahip olan bayraktır. Ancak yapılan siyasi eylemler sırasında, hem Sovyet döneminden kalma kızıl bayrak (komünistler tarafından) kullanılıyor, hem de siyah-sarı-beyazlı bayrak (monarşi yanlıları tarafından) kullanılıyor. Kimi zaman Rusya Liberal Demokrat Partisi söz konusu bayrak altında pek çok zafer kazanıldığına değinerek ülkenin yeniden imparatorluk bayrağına dönmesi gerektiği yönünde tekliflerde bulunsa da bir sonuca ulaşılmasına ihtimal verilmiyor.

*Bu metin hazırlanırken Russia Beyond (RBTH) sitesinde yer alan orijinalinden yararlanılmıştır.